TENBÎHÂT
kıraat ilmine dair manzum eser
Şeyhî, Şeyhülkurrâ Mehmed Efendi (d. ?/? - ö. 1235/1819-20)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şeyhî mahlaslı Şeyhülkurrâ Mehmed Efendi (d. ? - ö. 1235/1819-1820) tarafından kaleme alınan ve Kur’ân’da yer alan bazı lafızların kırâatine dair hususları ihtiva eden eser. Müellif Tenbîhât'ta; tecvîd ve kırâat ilmine dair vasl, katʻ, vakf, med, tûl, tevassut, kasr, izhâr, izcâʻ, terkîk, tefhîm, imâle, teşdîd, tahfîf gibi kaideler ve teknik konular ekseninde harf ve hareke yönleriyle Şâtibî tarîkindeki kırâat imamlarının ve râvîlerinin Kur’ân’da geçen bazı lafızları ne şekilde, hangi vecih/vecihler (vucûh) üzere okumayı tercih ettiklerini ele almış, eserin isminden de anlaşılacağı üzere veciz bir şekilde kırâate dair hususlara yönelik okuyucuya tembihlerde bulunmuştur. Eserin tespit edilebilen fakat eksik olduğu düşünülen tek nüshası; Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi, Nadir Eserler Koleksiyonu 11572/US0064/1 demirbaş numarasında kayıtlıdır. Varaklarının içinde yer aldığı mecmuanın içinde dağınık halde bulunması, benzerlik gösteren ya da tekrar eden beyitlerin öncekilerle aynı sırayı takip etmemesi, beyitlerin üstünün çizilmesi, varakların bir yüzünün boş olması vb. durumlar, Tenbîhât’ın tamamının kaç beyitten oluştuğunu tespit etmeyi güçleştirmektedir. Bu hususlar bir kenara bırakılırsa nazm/kıtʻa nazım şeklinde, recez bahrinin "müstef‘ilün müstef‘ilün müstef‘ilün müstef‘ilün" kalıbıyla yazılan eser, 100 beyitten müteşekkildir.

Şairin biyografisi için bk. "Şeyhî, Şeyhî Mehmed Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyhi-seyhi-mehmed-efendi-mdbir.

Eserden Örnekler


Şeyhî bu tarîkinde ahz itdügini nazm eyleyüp

Nâmın Tenbîhât deyu tesmiyesi ilhâm olur

[...]

Verş âmenû müstehzi’ûn gibide alur altı vech

Tûl üzre tûl tevsîtle tevassut ü tûl kasr üç olur


Medd-i bedelde tûl ile lîn medde tûl al Verş içün

Tevsîtle tevassut hemân kasr üzre tevassut olur (Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi, Nadir Eserler Koleksiyonu 11572/US0064/1, 1-b, 3b).


Kaynakça


Şeyhî, Şeyhülkurrâ Mehmed Efendi. Tenbîhât. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi, Nadir Eserler Koleksiyonu 11572/US0064/1.

Yılmaz, Oğuz (2019). “Tecvîd Eğitim-Öğretiminde Manzûm Eser Yazma Geleneğine Bir Örnek: Şeyhî’nin Nazmu’l-Ehemm’i (Tenkitli Metin)”. Tasavvur Tekirdağ İlahiyat Dergisi, 5 (2): 1051-1116.


Atıf Bilgileri


yılmaz, oğuz. "TENBÎHÂT". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tenbihat. [Erişim Tarihi: 29 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 NAZMÜ’L-EHEMM FÎ İLMİ TECVÎDİ’L-ELZEM (ŞEYHÎ) Şeyhî, Şeyhülkurrâ Mehmed Efendi Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
2 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
3 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
4 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
5 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
6 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
7 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
8 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
9 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
10 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
11 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle