- Yazar Biyografisi (TEİS)
Fasîh, Ahmed Fasîh Dede - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran
- Eser Yazılış Tarihi:1085/1675-76
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Münşeat
- Yayın Tarihi:08/11/2022
TENBÂKÛ-NÂME (FASÎH, AHMED DEDE)
tütün ve şarabın mukayese edildiği risaleFasîh, Ahmed Fasîh Dede (d. ?/? - ö. 1111/1699-1700)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Fasîh Ahmed Dede’nin tütünü şaraba üstün tuttuğu risalesi. Osmanlı Müellifleri'nde Fasîh’e ait eserler arasında zikredilen Tenbâkû-nâme (Saraç 2016: 789), bir zühul eseri olarak Semâ-hâne-i Edeb’de Sabûhî Dede’ye ait olarak gösterilmişse de (Erdem 2013: 116) yine aynı eserin Fasîh Ahmed Dede maddesinde bu hata fark edilerek tashih edilmiştir (Erdem 2013: 172). Tenbâkû-nâme Sâ’ib-i Tebrîzî’nin şarabı bırakıp tömbekiye başladığını arkadaşlarına haber verdiği mektubuna istinaden kaleme alınmış bir risaledir (bk. M. Saib. Tenbâgû-nâme. Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi, Seyfettin Özege13797).
Eser, Fasîh Ahmed Dede’nin Sâ’ib’in mektubundaki fikirlere iştiraki sebebiyle yazılmıştır. Ancak bu iki metin arasındaki bazı ortak alıntılar hariç tutulursa Fasîh Ahmed Dede’nin orijinal bir eser telif ettiği anlaşılır (İçli 2015). Risalede şarap ile tömbeki mukayese edilir. Neticede tömbekinin olumlu yanları muhtelif hayal ve çağrışımlarla süslenerek okuyucuya aktarılır. Açık bir şekilde tömbekinin şaraba üstünlüğünü gördüğümüz eser, şairliğinin yanı sıra iyi bir münşi olan Fasîh Ahmed Dede’nin inşâ üslûbundaki maharetini göstermesi bakımından hayli kıymetlidir.
Eserin beş yazma nüshasının yanı sıra Sâ’ib’in mektubu ile birlikte basılmış matbu bir nüshası da vardır (İçli 2015: 69). Tenbâkû-nâme, Ahmet İçli tarafından dört yazma ve bir matbu nüsha üzerinden tenkitli metni hazırlanarak ilim âlemine tanıtılmıştır (İçli 2014). Ayrıca yine Ahmet İçli tarafından hazırlanmış olan, Sâ’ib’in mektubu ile Fasîh’in risalesinin mukayesesine dair bir makale bulunmaktadır (İçli 2015).
Şairin biyografisi için bk. "Fasîh, Ahmed Fasîh Dede". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fasih-ahmed-fasih-dede
Eserden Örnekler
Tenbâkû-nâme-i Fasîh-i Mevlevî Der-Mukâbele-i Sâ’ib
Bestem leb-i piyâle zi-harf-i şarâb-ı telh
Kerdem be-dûd-ı telh kanâ‘at zi-âb-ı telh
Fi’l-hakîka sencîde-i re’y-i Sâ’ib olup bu matla‘-ı garrânun meslek-i dil-güşâ-yı ma‘nâ-yı nefîs-i nefsü’l-emrîsine âzim ü zâhib olmağla tertîb-i dîbâce-i evsâf-ı duhânı ki sehâb-ı sefîde-nümâ-yı âsumân-ı ayş u işret ve kâkül-i siyeh-tâb-ı müşk-sây-ı mahbûbân gibi sebeb-i ülfet ü cem‘iyyetdür, tarh-ı nukûş-ı Mânî-pesend-i zemîn ü zamânî idüp rüsûm-ı sehâb-ı kebûd-rengî vü Rûmî-i pîç-â-pîç-i Firengî ile nakş-ı Hıtâyî-i dil-keş-nümâsın bu gûn[e] tezhîb ü tahrîr eyleyüp şâhid-i tab‘-ı âteşîn-ruhsâr-ı mevzûn-endâma fi’l-cümle ta‘rîf ü tavsîfinde tahrîk-i hâme-i münakkaş-imâme-i muhakkıku’l-kelâm eyleyüp yegân yegân beyân u takrîr eyledüm.
Li-münşi’ihi
Gül-râ güzâştîm ki dâred cefâ-yı hâr
Ez-bâğ-ı ‘ayş sünbül ü reyhân girifteîm (Mehmed Saib. Tenbâgû-nâme. Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi. Seyfettin Özege13797.vr. 7).
Kaynakça
Erdem, Sadık (2013). Ali Enver-Semâ-hâne-i Edeb. Ankara: TTK Yay.
İçli, Ahmet (2015). “Fasîh ve Sâib’in Tenbâkû-nâmelerinin Karşılaştırılması -Tütünün Anlam Örüntülerine Bakış-”. Bilimsel Eksen-Scientific Axis (15): 55–82.
İçli, Ahmet (2014). “Fasîh’in Tenbâkû-nâmesi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (7/31): 149–157.
Mehmed Saib. Tenbâgû-nâme. Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi. Seyfettin Özege13797.
Saraç, M. A. Yekta (2016). Osmanlı Müellifleri-Bursalı Mehmet Tahir. C. II. Ankara: TÜBA Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | DÎVÂN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
| 2 | FARSÇA DÎVÂNÇE (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
| 3 | MÜNÂZARA-İ GÜL Ü MÜL (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
| 4 | MÜNÂZARA--İ RÛZ U ŞEB (FASîH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Doç. Dr. Songül Yağcıoğlu |
Görüntüle | ||
| 5 | KALEM RİSÂLESİ (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
| 6 | BEHİŞT-ÂBÂD (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
| 7 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
| 8 | MAHMÛD U AYAS (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
| 9 | MÜNŞE'AT (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
| 10 | RİSÂLE-İ ENBİYÂ (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Prof. Dr. Ahmet İÇLİ |
Görüntüle | ||
| 11 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
| 12 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
| 13 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
| 14 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
| 15 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
| 16 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
| 17 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
| 18 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
| 19 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 20 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |