TELHÎSÜ'L-İNŞÂ (RÂCÎ, HÜSEYİN RÂCİ EFENDİ)
diğer
Râcî, Hüseyin Râcî Efendi, Karinabadlı (d. ?/? - ö. 1319/1901)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Hüseyin Râcî Efendi’nin sağlığında yayımladığı ilk ve tek eseri. Râcî Efendi, eserini Zağra Rüşdiye Mektebi’nde Muallim-i Evvel olarak çalıştığı sırada kaleme almıştır. Telhîsü'l-İnşâ, dönemin padişahı Sultan II. Abdülhamid övgüsüyle başlamaktadır. Daha sonra sebeb-i telif olarak kısa bir mukaddime yer almaktadır. Burada Râcî Efendi, Eski Zağra'da müftü ve muallimlik yaptığı sırada kitabet ve inşa ilimlerine dair usul ve kaideleri toplu bir şekilde ele alan ve rüşdiye öğrencilerinin istifadesine sunacağı kapsamlı bir eser bulamadığı için bu derslerle ilgili farklı kaynaklardan alıntılar yaptığını ve bazı Arapça kitaplardan elde ettiği seçkilere kendisinin de bazı faydalı bilgiler ekleyerek öğrencilerine ders müsveddelerini yazdırıp ders verdiğini ve bunları da bir mecmua haline getirerek eserini oluşturduğunu ifade etmektedir (Hüseyin Râcî 1313: 4-5).

Eserde inşa ilmi hakkında bilgi verilerek sözün gerçek ve mecaz anlamları açıklanmış; tarih, hikâye, fıkradan mektup, senet, bonoya kadar birçok tür açıklanarak bunların hangi kurallarla yazılması gerektiği anlatılmıştır. Râcî Efendi, hemen her açıklamaya örnek vererek anlatılanı pekiştirme yoluna gitmiştir (Kahraman 2019: 8).

Eserin muhtelif kütüphanelerde matbu nüshaları yer almaktadır. Eser üzerine bir yüksek lisans tezi çalışması yapılmıştır (Kahraman 2019).

Şairin biyografisi için bk. “Râcî, Hüseyin Râcî Efendi, Karinabadlı”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/raci-huseyin-raci-efendi-karinabadli 

Eserden Örnekler


Vuzûh-ı Kelâm: Beyân ve ifâde olunacak mâdde muhâtabın suhûletle anlayacağı sûretde bulunmasıdır. Bu da ma‘ânî-i mübheme îrâdından ve fehmi tas‘îb eden isti‘ârât isti‘mâlinden ve merâtib-i kelâmiyyeyi takdîm ü te’hîrden ve cümleleri tatvîlden ihtirâz ile hâsıl olur.

Vuzûh-ı kelâma misâl: Efrâd-ı beşere göre bedeni, dâ’ire-i insâniyyet olduğu için vikâye lâzım ise vatanı, merkez-i medeniyyet bulunduğu için himâye elzemdir.

Vuzûh-ı kelâmın ma‘ânî-i mübheme îrâdıyla intifâsına misâl: Peyâm-ı dürûğ ve kelâm-ı bî-fürûğu sem‘-i rızâ birle ısgâ buyurulmadı. (Hüseyin Râcî 1313: 16).

Kaynakça


Hüseyin Râcî (1313). Telhîsü'l-İnşâ, İstanbul.

Kahraman Fatma (2019). Hüseyin Râcî Telhîsü'l-İnşâ (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi. 

Atıf Bilgileri


algül, mesut. "TELHÎSÜ'L-İNŞÂ (RÂCÎ, HÜSEYİN RÂCİ EFENDİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/telhisu-l-insa-raci-huseyin-raci-efendi. [Erişim Tarihi: 25 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 BEDRİKA (HÜSEYİN RÂCÎ EFENDİ) Râcî, Hüseyin Râcî Efendi Dr. Öğr. Üyesi mesut algül
Görüntüle
2 DÎVÂNÇE (RÂCÎ, HÜSEYİN RÂCİ EFENDİ) Râcî, Hüseyin Râcî Efendi, Karinabadlı Dr. Öğr. Üyesi mesut algül
Görüntüle
3 ESER-İ AŞK (RÂCÎ) Râcî, Hüseyin Râcî Efendi, Karinabadlı Bahir Selçuk
Görüntüle
4 HİCRET-NÂME (RÂCÎ) Râcî, Hüseyin Râcî Efendi, Karinabadlı Diğer Enes Alim
Görüntüle
5 İLCÂM-I HISÂM (RÂCÎ) Râcî, Hüseyin Râcî Efendi, Karinabadlı Bahir Selçuk
Görüntüle
6 İLZÂM-I AVÂM (RÂCÎ) Râcî, Hüseyin Râcî Efendi, Karinabadlı Bahir Selçuk
Görüntüle
7 TÂRÎHÇE-İ VAK'A-İ ZAĞRA (RÂCÎ) Râcî, Hüseyin Râcî Efendi, Karinabadlı Diğer Enes Alim
Görüntüle
8 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
9 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
10 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
11 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
12 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
13 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
14 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
15 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
16 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
17 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle