- Yazar Biyografisi (TEİS)
Akşemseddin, Şemseddin Mehmed - Madde Yazarı: Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Arapça
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:15/08/2022
TELHİS-İ DEF'İ MATÂ'İN (AKŞEMSEDDİN)
tasavvufi meselelerAkşemseddin, Şemseddin Mehmed (d. 792/1390 - ö. 863/1459)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Müellifin, şeyh olmadığı halde şeyhlik iddiasında bulunanlara yönelik eseri. Telhisu Def'i-Metâ'in, şeyhlik taslayan Ibn Fahreddin'in saldırgan sözleri hakkında yazılmış bir risâledir. Bazı kaynaklarda ve kayıtlarda, "Risâle fî Kavlî'l-Müteşeyyihi't-Tâ'in Ibn Fahreddin" olarak geçmektedir. Kemal Eraslan, Enisi'nin Menakıbname'sinde kaydedilen bu Arapça risalenin müstakil bir nüshasının henüz ele geçmediğini, eserin Def'ü Mata'ini's-Sufiyye'nin (Hallu Müşkilât) adlı eserin özeti mahiyetinde bir risale olduğunu (Eraslan 1984:13; Yıldız 2016:218) beyan eder. İsmail Yakıt ise eserin Defu'l-Metâ'ini's-Sufiyye (Hallü Müşkilât)'ın bir özeti mesabesinde kabul edildiğini ve ayrı bir risâle halinde bulunduğunu belirtir. Eserin tespit edilebilen nüshaları şöyledir:
1. Süleymaniye Kütüphanesi Pertev Paşa Kitaplığı No: 260/2, 28b-30b varakaları arası, 23 satır.
2. Millet Kütüphanesi Ali Emîri Kitaplığı No: 4318/13, 144-152 varakaları arası, 13 satır (Yakıt 1990: 24-25).
Akşemseddin, "Telhis-i Def'i Matâ'in" de mutasavvıfları överken tasavvufî kavramları yoğun bir şekilde kullanılmış, meşhur mutasavvıfların görüş ve düşüncelerine de yer vermiştir. Akşemseddin’in diğer eserinde olduğu gibi bunda da vahdet-i vücud anlayışını ayet ve hadislerden referanslarla dile getirdiği görülmektedir. Risale manzum-mensur karışıktır. Müellif, mutasavvıfların hallerinden bilgi verdiği bu risalesinde Arapça, Farsça kelimelere de yer vermiş, sade bir Türkçe ile sanatkârane bir üslupla duygu-düşüncelerini dile getirmiştir.
Müellifin biyografisi için bk. “Şemseddin Mehmed Akşemseddin" (2020). Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/aksemseddin-semseddin-mehmed
Eserden Örnekler
"Akşemseddin tassavvuf yolu ve mutasavvıflar ile ilgili övgü dolu şu ifadeleri kullanmaktadır. “Sahabenin yolunu takip eden arifîn ve sıddıkîn taifesinden kişiler tasavvuf ehlidir. Bunların takip ettiği yol herkesin takip edemeyeceği bir yoldur. Halleri en yüce hal, meşgul oldukları ilim ilimlerin en güzelidir. Tasavvufu inkâr eden, onu iyi tanımayan, hakikatlerden nasibini almayandır.” (Telhîsu Def’il Metâini’s-Sûfiyye: Vr. 30a)
Kaynakça
Akşemseddin (yty). Telhîsu Def’il Metâin, Süleymaniye Kütüphanesi, Pertev Paşa Kitaplığı. İstanbul. No: 260/4, Vr. 30a.
Bursalı Mehmet Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. C. I. İstanbul: Maarif Vekâleti.
Eraslan, Kemal (1984). "Akşemseddin’in Dinî Tasavvufi Şiirleri". Türk Dili Araştırmaları Yıllığı/ Belleten. Ankara: TTK Basımevi.
Karaca, Murat (2020). “Şemseddin Mehmed Akşemseddin". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/aksemseddin-semseddin-mehmed.
Yakıt, İsmail (1990). "Akşemseddin'in Eserlerinin İstanbul Kütüphanelerindeki Yazma Nüshaları Üzerinde Bir İnceleme". Akşemseddin Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Hazretleri Vakfı Yay, 39-47.
Yıldız, Muhammed Ali (2016). “Akşemseddin’in Eserlerine Genel Bir Bakış”. Gümüşhane: Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5/9. 212-225.
Yücel, Ayşe (1994). Akşemseddin ‘in Eserlerinin Dini - Tasavvufi Açıdan Tahlili. (Doktora Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MADDETÜ'L-HAYAT (AKŞEMSEDDİN) | Akşemseddin, Şemseddin Mehmed | Doç. Dr. Muhammed Ali YILDIZ |
Görüntüle | ||
2 | HALL-İ MÜŞKİLÂT (AKŞEMSEDDİN) | Akşemseddin, Şemseddin Mehmed | Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN |
Görüntüle | ||
3 | DEF'İ MATÂ'İN (AKŞEMSEDDİN) | Akşemseddin, Şemseddin Mehmed | Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN |
Görüntüle | ||
4 | RİSÂLE-İ ZİKRULLAH (AKŞEMSEDDİN) | Akşemseddin, Şemseddin Muhammed | Araş. Gör. Harun ALKAN |
Görüntüle | ||
5 | MAKAMÂT-I EVLİYÂ (AKŞEMSEDDİN) | Akşemseddin, Şemseddin Mehmed | Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN |
Görüntüle | ||
6 | NASİHAT-NAME-İ AKŞEMSEDDİN (AKŞEMSEDDİN) | Akşemseddin, Şemseddin Mehmed | Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN |
Görüntüle | ||
7 | VAHDET-NÂME (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Prof. Dr. Mehmet Sarı |
Görüntüle | ||
8 | GARÎB-NÂME (ÂŞIK) | Âşık Paşa, Âşık | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
9 | U’CÛBETÜ'L-GARÂYİB FÎ NAZMİ’L-CEVÂHİRİ’L-ACÂYİB (BAHÂ) | Bahâ, Bahâeddîn ibn Abdurrahmân-ı Magalkaravî | Prof. Dr. Mustafa Arslan |
Görüntüle | ||
10 | KISSA-İ İSKENDER (HAMZAVÎ) | Hamzavî | Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ |
Görüntüle | ||
11 | BAHRÜ'L-HAKÂYIK (HATÎBOĞLU) | Hatîboğlu | Prof. Dr. Vahit Türk |
Görüntüle | ||
12 | GÜLZÂR-I MA’NEVÎ / GÜLZÂR / DÎVÂN-I GÜLZÂR / KİTÂB-I GÜLZÂR (İBRÂHÎM TENNÛRÎ) | İbrâhîm Tennûrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
13 | GÜLŞEN-İ NİYÂZ (İBRÂHÎM TENNÛRÎ ?) | İbrâhîm Tennûrî | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
14 | [DÎVÂNÇE] (ÂŞIK) | İbrâhîm Tennûrî | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
15 | DÂSTÂN-I SÂHİB-KIRÂN (KIRŞEHİRLİ ÎSÂ) | ÎSÂ, Kırşehirli Îsâ | Dr. Öğr. Üyesi Musa Tılfarlıoğlu |
Görüntüle | ||
16 | DÂSTÂN-I DUHTER HİKÂYE-İ YAHUDÎ (KIRŞEHİRLİ ÎSÂ) | ÎSÂ, Kırşehirli Îsâ | Dr. Öğr. Üyesi Musa Tılfarlıoğlu |
Görüntüle |