- Yazar Biyografisi (TEİS)
Abdurrahman Fehmî - Madde Yazarı: Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
- Eser Yazılış Tarihi:1302/1884
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Belâgat Kitabı
- Yayın Tarihi:18/03/2022
TEDRİSÂT-I EDEBİYYE (ABDURRAHMAN FEHMÎ)
belâgat kitabıAbdurrahman Fehmî (d. ?/? - ö. 1322/1904)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Abdurrahman Fehmî
tarafından yazılan edebiyat kaidelerine dair eser. Tedrisât-ı Edebiyye, Abdurrahman
Fehmî’nin Mekteb-i Hukuk’ta birinci
sınıfta okuttuğu kitâbet ve kavânin-i üslûp derslerinin kitaplaştırılmış
hâlidir.
Bir mukaddime ve üç fasıldan oluşan eserin mukaddimesinde nazmın ve nesrin özelliklerinden bahsedilir. “Üslûb ve Şerâ’iti” başlıklı ilk fasılda üslup, üslubun şartları ve genel özellikleri; “Kavânîn-i Efkâra Dâ’ir Bir İki Söz” ve “Şerâ’it-i Husûsiyye” başlıklı ikinci fasılda fikrin meziyetleri, üslubun özel vasıfları ve türleri; üçüncü fasılda ise “Üslûb-ı Mecâzî” başlığıyla edebî sanatlardan mecaz, kinaye, teşbih ve istiare herhangi bir sınıflandırma yapılmadan verilir. Eserin büyük çoğunluğu üslup bahsine ayrıldığı gibi edebî sanatlar da üslup çerçevesinde işlenmiştir. Abdurrahman Fehmî bu eserini yazarken İbn-i Haldun, İbn-i Kuteybe, Câhiz, Râgıb-ı İsfehânî ve Sa’leb dışında Emile Lefranc ve Pélissier gibi Batılı müelliflerden de yararlanmıştır. Tedrisât-ı Edebiyye, Türk edebiyatı nazariyat çalışmaları arasında Ta’lîm-i Edebiyât çizgisinde bir eser olarak kabul edilir (Yetiş 1987: 382-383; Çalık 2008: 35-37).
Tedrisât-ı Edebiyye, 1302/1884’te İstanbul’da Kasbar Matbaası’nda basılmıştır ve 176 sayfadan oluşmaktadır. Eserin en başındaki “birinci kısım” kaydından devamının da olduğu anlaşılsa da eldeki metin bundan ibarettir. Müellif eserin mukaddimesinde hitabete dair başka bir kitabın hazır olduğunu söylese de bu eserin varlığı bilinmemektedir. Eserin metni üzerinde bir yüksek lisans çalışması yapılmıştır (Çalık 2008).
Yazarın biyografisi
için bk. “Abdurrahman Fehmî ”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdurrahman-fehmi
Eserden Örnekler
Ma’lûmdur ki efkâr ve
tasavvurâtın vâsıta-i müdâvelesi olan söz, iki şekl-i edebîde görünür ki biri
muhâverâta benzeyen nesir digeri ba’zı şerâ’it-i mahsûsaya tâbi’ olan nazımdır.
Târih-i umûmî-i beşeri teşkîl eden hâdisâtın silsile-i tabî’iyyesine atf-ı
nazar olunursa nesrin daha evvel meydâna geldigini kabul etmek iktizâ ederse de
târih-i edebiyyât ki, ‘illiyet-i fıtratı musavvir olan mâhiyyet-i idrâk ve
tasavvurun âsâr-ı sahîhasını tefahhus ve tedkîk eder, nazmın nesirden evvel vücûd
buldugunu kayd eyler. Vâkı’â insân mâfi’z-zamîrini söz ile teblîg eyleyebildigi
zamânlar, o maksadına imkân-ı tevassulu nesir kâfil olmuştur (Abdurrahman Fehmî
1884: 1; Çalık 2008: 96).
Kaynakça
Abdurrahman Fehmî
(1884). Tedrîsât-ı Edebiyye (Birinci Kısım). İstanbul: Karabet ve Kasbar
Matbaası.
Çalık, Gülşah (2008).
Yeni Bir Edebiyat Nazariyesi Getirme Çabası:Tedrîsât-ı Edebiyye. Yüksek
Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi.
Kılıç, Hulusi (1988).
“Abdurrahman Fehmi”. İslâm Ansiklopedisi. C.1. İstanbul: TDV Yay. 161-162.
Uyar, Fatih (2013). İlk
Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitapları Üzerine İnceleme 1870-1910 (Mi'yaru'l-Kelam-Tedrisat-ı
Edebiye-Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye). Yüksek Lisans Tezi. Trabzon:
Karadeniz Teknik Üniversitesi.
Yetiş, Kazım (1987) “Belâğat, Rhetorique ve Edebiyat Nazariyesi Sahasında Türkçe Neşredilmiş Kitapların Açıklamalı Bibliyografyası. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı: Belleten. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. 36-406.
Yetiş, Kazım (1996). Talîm-i Edebiyat’ın Retorik ve Edebiyat Sâhasında Getirdiği Yenilikler. Ankara: AKM Yay.
Yetiş, Kazım (2006). Belâgattan
Retoriğe. İstanbul: Kitabevi Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | TARİFAT TERCÜMESİ (ABDURRAHMÂN FEHMÎ) | Abdurrahmân Fehmî | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
2 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
3 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
4 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
5 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
6 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
7 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
8 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
10 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |