- Yazar Biyografisi (TEİS)
Hüdâyî, Azîz Mahmûd - Madde Yazarı: Prof. Dr. Hasan Kamil YILMAZ
- Eser Yazılış Tarihi:1018/1610
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Arapça
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:07/07/2022
TECELLİYÂT (HÜDÂYÎ)
tasavvuf ahlâkıHüdâyî, Azîz Mahmûd (d. 948/1541 - ö. 1038/1628)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Hüdâyî’nin, hayatında mazhar olduğu vakıa ve tecellileri anlatmak üzere Arapça kaleme aldığı bir eseri. Tecelli, veli ve sûfînin kalbine gaibten bazı bilgi ve duyguların doğması anlamınadır. Eserde Hüdâyî bazen kalbine doğan ilhamları bazen gaibten duyduğu sesleri bazen de kalp gözüyle gördüğü müşâhedeleri ay, gün ve sene belirterek kaydetmiştir. Bu haliyle eser, müellifin kemâlât süreci, Allah tarafından irşâda me’zûniyeti ve rical yönünü anlatmaktadır. Hüdâyî, 989-1018 yılları arasında müttali olduğu yüz kırk civarında keşif ve ruhî tecrübesini anlatmaktadır. Celvetî yolunun önemli temsilcilerinden Bursalı İsmail Hakkı, Hüdâyî’nin bu eserini vefatına kadar gizlediğini, vefatından sonra müridleri tarafından çoğaltıldığını anlatır.
Eserin iki şerhi bulunmaktadır. Birincisi mürîdlerinden M. Muizzüddin Celveti tarafından seçmeler halinde yapılan şerh ve tercümesidir. İkincisi ise Hüdâyî’nin Aksaray halifesi Abdurrahim Aksarayî’nin oğlu Hasan Rızâî tarafından yapılan manzum şerh tercümedir. Öte yandan Abdulğani Nablusî de (ö. 1143/1731) Tecelliyât’ı, Leme’âtü’l-berkı’n-necdî şerhu Tecelliyâtı Mahmud Efendî adıyla şerh etmiştir. Nablusî bu şerhinde Hüdâyî’nin manevî büyüklüğünü övmüş, kemaline değinmiştir. Nablûsî’nin şerhi Topkapı Revan Köşkü 467 ve İ.Ü. Ktp. A.Y. 2447’de mevcuttur. Onun bu şerhi Dr. Asım İbrahim el-Keyyali tarafından tahkikli olarak neşredilmiştir (Beyrut 2013). Ayrıca bu eserle ilgili Huda Ezeldin Siraj Mekki tarafından Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (İstanbul 2019).
Eserin birçok nüshası çeşitli kütüphanelerde bulunmaktadır. Hacı Selim Ağa-Hüdâyî 593/3; Süleymaniye-Bağdatlı Vehbi Efendi 2065/6; Süleymaniye- Hacı Mahmud Efendi 2372/3, 3670/2; Süleymaniye- Hâlet Efendi 332/12; Süleymaniye- Hekimoğlu Ali Paşa 446/2, 451; Süleymaniye- Nuri Arlasez 56; Süleymaniye- Pertev Paşa 417/2; Süleymaniye-Şehit Ali Paşa 1134; İ.Ü. Ktp. İbnü’l-Emîn A. 2921; Köprülü Ktp. II/K 134/4; Hacı Selim Ağa-Hüdâyî 271/9; Beyezid Devlet Ktp. Veliyyüddin Efendi 1766, 1793; Kastamonu Yazma Eser Ktp. KHK 3677/05. Eserin tercüme nüshaları, İ.Ü. Ktp. Ty. 801/3; Belediye Ktp. M. Cevdet k. 412; Bursa İnebey Ktp. Genel 851; Bayezid Veliyyüddin Efendi 1793’de bulunmaktadır.
Müellifin biyografisi için bk. “Hüdâyî, Azîz Mahmûd”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hudayi-aziz-mahmud
Kaynakça
Ertan, Mehmet Emin (2001). Aziz Mahmud Hüdâyi. İstanbul: Şule Yayınları.
Mekki, Huda Ezeldin Siraj (2019). Aziz Mahmud Hüdâî'nin Tecelliyât Adlı Eseri Üzerine Nablusî'nin Şerhi (Tahkik ve Değerlendirme). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Nablusi, Abdulğani (2013). Leme’âtü’l-berkı’n-necdî şerhu Tecelliyâtı Mahmud Efendî. thk. Asım İbrahim el-Keyyali. Beyrut: Daru’l-kitabi’l-ilmiyye.
Şenocak, Kemaleddin (1970). Kutb-ul Ârifîn Seyyid Aziz Mahmud Hüdâyî (k.s) Hayatı-Menakıbı-Eserleri. İstanbul: İslam Neşriyatı.
Tezeren, Ziver (1984). Seyyid Azîz Mahmûd Hüdâyî Hayâtı, Şahsiyeti, Tarîkatı ve Eserleri. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
Tosun, Necdet (2005). “Azîz Mahmud Hüdâyî’nin Tecelliyât İsimli Eseri ve Tasavvufta Rûhî Tecrübelerin Aktarılması Geleneği”. Üsküdar Sempozyumu III: Azîz Mahmud Hüdâyî Uluslararası Sempozyum Bildirileri, c. I: 223-230.
Yılmaz, Hasan Kamil (1991). “Aziz Mahmud Hüdâyî”. İslam Ansiklopedisi. C.4. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 338-340.
Yılmaz, Hasan Kamil (2007). Azîz Mahmûd Hüdâyî Hayatı- Eserleri- Tarîkati. İstanbul: Erkam Yayınları.
Yılmaz, Hasan Kamil (2016). Azîz Mahmûd Hüdâyî. Ankara: DİB Yayınları.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN-I İLÂHİYÂT (HÜDÂYÎ, AZÎZ MAHMÛD) | Hüdâyî, Azîz Mahmûd | Dr. Murat Ayar |
Görüntüle | ||
2 | VÂKIÂT (ET-TİRÜ’L-MESBÛK EL-MÜŞTEMİLÜ MÂ-CERÂ MİNE’T-TÂİFİ Fİ-ESNÂİ’S-SÜLÛK) (HÜDÂYÎ) | Hüdâyî, Azîz Mahmûd | Prof. Dr. Hasan Kamil YILMAZ |
Görüntüle | ||
3 | MECÂLİS (EL-MECÂLİSÜ’L-VA‘ZIYYE, NEFÂİSÜ’L-MECÂLİS) (HÜDÂYÎ) | Hüdâyî, Azîz Mahmûd | Prof. Dr. Ali NAMLI |
Görüntüle | ||
4 | CÂMİ’U’L-FEZÂ’İL VE KÂMİ’U’R-REZÂ’İL (HÜDÂYÎ) | Hüdâyî, Azîz Mahmûd | Prof. Dr. Hasan Kamil YILMAZ |
Görüntüle | ||
5 | MİFTÂHU’S-SALÂT VE MİRKÂTÜ’N-NECÂT (HÜDÂYÎ) | Hüdâyî, Azîz Mahmûd | Prof. Dr. Hasan Kamil YILMAZ |
Görüntüle | ||
6 | HÜLÂSATÜ’L-AHBÂR FÎ AHVÂLİ’N-NEBİYYİ’L-MUHTÂR (HÜDÂYÎ) | Hüdâyî, Azîz Mahmûd | Prof. Dr. Hasan Kamil YILMAZ |
Görüntüle | ||
7 | HABBETÜ’L-MAHABBE (HÜDÂYÎ) | Hüdâyî, Azîz Mahmûd | Prof. Dr. Hasan Kamil YILMAZ |
Görüntüle | ||
8 | KEŞFÜ’L-KINÂ’ ‘AN VECHİ’S-SEMÂ’ (HÜDÂYÎ) | Hüdâyî, Azîz Mahmûd | Prof. Dr. Hasan Kamil YILMAZ |
Görüntüle | ||
9 | HAYÂTÜ’L-ERVÂH VE NECÂTÜ’L-EŞBÂH (HÜDÂYÎ) | Hüdâyî, Azîz Mahmûd | Prof. Dr. Hasan Kamil YILMAZ |
Görüntüle | ||
10 | EL-FETHÜ’L-İLÂHÎ (HÜDÂYÎ) | Hüdâyî, Azîz Mahmûd | Prof. Dr. Hasan Kamil YILMAZ |
Görüntüle | ||
11 | FETHÜ’L-BÂB VE REF’U’L-HİCÂB (HÜDÂYÎ) | Hüdâyî, Azîz Mahmûd | Prof. Dr. Hasan Kamil YILMAZ |
Görüntüle | ||
12 | MECMÛA-İ HUTÂB (HÜDÂYÎ) | Hüdâyî, Azîz Mahmûd | Prof. Dr. Hasan Kamil YILMAZ |
Görüntüle | ||
13 | MERÂTİBU’S-SÜLÛK (HÜDÂYÎ) | Hüdâyî, Azîz Mahmûd | Prof. Dr. Hasan Kamil YILMAZ |
Görüntüle | ||
14 | HÂŞİYE KUHİSTÂNÎ FÎ ŞERH-İ FIKH-I KEYDÂNÎ (HÜDÂYÎ) | Hüdâyî, Azîz Mahmûd | Prof. Dr. Hasan Kamil YILMAZ |
Görüntüle | ||
15 | NECÂTÜ’L-GARÎK Fİ’L-CEM’İ VE’T-TEFRÎK (HÜDÂYÎ) | Hüdâyî, Azîz Mahmûd | Prof. Dr. Hasan Kamil YILMAZ |
Görüntüle | ||
16 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
17 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
18 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
19 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
20 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
21 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
22 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
23 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
24 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
25 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |