TECELLİYÂT (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ)
-
Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi (d. 938/1574 - ö. 1075/1664)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Tecelliyât, Fenâyî’nin Simav’da bulunduğu yıllarda yaşadığı keramet-vâri olayları anlattığı bir eserdir. Eserde Hz. Peygamber ve Aziz Mahmud Hüdâyî ile rüyada görüşmelerini anlatır. Fenâyî’nin Tecelliyât adlı eseri Arapça karışık olarak kaleme alınmıştır. Devamında müridi Hasan Rızâyî tarafından yapılan Türkçe tercümesi verilmiştir (Aydın 2004: 72). Rüyaların içeriğinde eline kalem verilmesi, vasıl olduğu manevi makam, kendisine ilim verilmesi, irşad vazifesi, Cebrail’le görüşmesi ve Kuran okuması vardır. Bir tecelli ise rüyada değil gerçek âlemde geçen bir olaya dayanmaktadır. Fenâyî’nin, bir bayram sabahı mezarlığa uğraması ve gaybdan bir ses duymasına dairdir (Erdoğan ve Cankurt 2013:809- 813).

Eser, Fenâyî Dîvânı’nın Süleymaniye Kütüphanesi Mihri Şah Sultan Bölümü 160 ve Millî Kütüphane Yazma Eserler A 2632’de yer alan nüshalarında bulunmaktadır (Aydın 2004: 66, 68; Yıldız 2010: 193- 197). Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Bölümü 3822’de 154-159 yaprakları arasında gösterilen nüshanın ise Hasan Rızâyî tarafından yazılan bir tercüme olduğu ifade edilmiştir (Yıldız 2010: 33; Erdoğan ve Cankurt 2013:797). 

Fenâyî’nin Tecelliyât’ı ve eserin Hasan Rızâyî tarafından yazılan Türkçe tercümesi üzerine Kenan Erdoğan ve Hasan Cankurt tarafından bir makale yayımlanmıştır (Erdoğan ve Cankurt 2013: 783- 816).

Yazarın biyografisi için bk. "Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fenayi-cennet-mehmed-efendi


Eserden Örnekler


Raeytü ennî fî Tophâne fî-mektebin ma‘rûfin fî-mevzı‘ı fülâniyye. Ve kâne mu‘allimü hâza’l-mektebi Hazrate’l-‘azîzi (kuddise sırruhu) ve küntü halîfeten fî-hâza’l-mektebi. El-etfâlü kesîratün yekra’ûne’l-Kur’âne. Fe-eradtü en-ekra’e’l-Kur’âne mine’l-mushafi fenehânî Hazratü’l-‘azîzi fe-kâle: Lâ tekrâ’ mine’l-mushafi ve ikra’ ‘an-zahrı’l-kalbi. Ve kara’tü âhira sûreti’l-Haşri. “Hüvellâhüllezî lâ ilâhe illâ hû” ilâ âhir. Fe-hasale lî hâlün, fe-sırtü magşiyyen ‘aleyhi, fe-semi‘tü fî-hâzihi’l-hâleti kâri’en yekra’ü âhira sûreti’l-Haşri (Erdoğan ve Cankurt 2013: 808).


Hasan Rızâyî tarafından yapılan tercümesi:

Ba‘dehu yine buyurmışlar ki gördüm ki Tophânede vâki‘ meşhur ve ma‘rûf bir mektep içinde imişim. Hazret-i ‘Azîz ol mektebde mu‘allim olup ben dahı ol mektebde halîfe oldum.

Çok sıbyân Kur’ân-ı ‘Azîmü’ş-şân okurlar. Ben dahı istedüm ki ol mektebde Hazret-i ‘Azîz huzur-ı şerîflerinde Mushaf-ı şerîf tilâvet eyleyem. Hazret-i ‘Azîz buyurdılar ki Mushaf-ı şerîfden okuma, zahr-ı kalbden ez-ber okı, didiler. Ben dahı Sûre-i Haşr âhirinden “Hüvellâhüllezî lâ ilâhe illâ hû” âyetini âhire varınca okıdum ve bana bir gaşy geldi. Bu hâletde işitdüm ki bir kimesne Sûre-i Haşrun âhirini okıdı (Erdoğan ve Cankurt 2013: 811).

Kaynakça


Aydın, Abdullah (2004). Üsküdarlı Fenâyî Cennet Mehmet Efendi ve Dîvânı. İstanbul: Kaknüs Yay.

Erdoğan, Kenan ve Cankurt, Hasan (2013). “Fenâyî Ehl-i Cennet Efendi, “Teceliyyât” Adlı Arapça Eseri ve Tecelliyyât’a Hasan Rızâyî El-Aksarâyî Tarafından Yapılan Manzûm-Mensûr Türkçe Tercüme/Şerh Üzerine”. Turkish Studies 8(4): 783-816.

Yıldız, Alim (2010). Fenayi Cennet Efendi Divanı. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yay.


Atıf Bilgileri


AYDIN, ABDULLAH. "TECELLİYÂT (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tecelliyat-fenayi-cennet-mehmed-efendi. [Erişim Tarihi: 17 Eylül 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN
Görüntüle
2 TEZKİRE-İ ŞU'ARÂ (SÂLİH AYNÎ MEHMED EFENDİ)  Aynî, Sâlih Aynî Mehmed Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
3 DÎVÂN (EŞREF-İ SÂNÎ) Eşref-i Sânî, Şeyh Seyyid Öğretmen Kevser Kıroğlu
Görüntüle
4 ÂDÂB-I HURDE-İ TARîKÂT (HİMMET/ABDÎ, BOLULU ŞEYH HİMMET EFENDİ) Himmet/Abdî, Bolulu Şeyh Himmet Efendi Araş. Gör. Emrah Baş
Görüntüle
5 VAHDETNÂME (LÂMEKÂNÎ) Lâmekânî, Hüseyin Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle
6 MECMÛA-İ ŞEYH MISRÎ EFENDİ (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed Akın ZENGİN
Görüntüle
7 RİSÂLE-İ VAHDET-İ VÜCÛD (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle
8 RİSÂLE-İ EŞRÂTU’S-S‘AT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
9 RİSALE-İ TEVHÎD (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/ Mehmed Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
10 ED-DEVRETÜ’L-ARŞİYYE (MISRÎ) Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed Dr. Muhammed Ülgen
Görüntüle
11 ŞERH-İ KASÎDE-İ MÎMİYYE (ŞEYHÎ) Şeyhî, Abdülmecîd Sivasî Prof. Dr. Cengiz Gündoğdu
Görüntüle