Şeyh Ahmed İlâhî’nin tasavvufi düşüncelerine dair risalesi. Eserin, kütüphanelerde farklı isimlerle kaydedilmiş olduğu dikkat çekmektedir. Tasavvuf Risalesi ve Tasavvufnâme dışında eserin tespit edilen diğer isimleri şöyledir; Risâle-i Es’ile vü Ecvibe, Risâle-i Mollâ İlâhî, Müntehabât-ı Mollâ İlâhî, Makalât-ı Mollâ İlâhî, Hızırnâme, Necâtü’l-Ervâh (Tek, 2006: 288, Kaçar, vd. 2015: 14).

İki bölümden oluşan eserin birinci bölümü, Ahmed İlâhî’nin, bir Cuma namazı öncesi Ayasofya Câmii’nde Fatih Sultan Mehmed’in de hazır bulunduğu cemaate vaaz vermek üzere kürsüye çıkması ve ardından birisinin kürsüye yanaşarak kendisine bazı sorular sorması ve bu sorulara Ahmed İlâhî’nin verdiği cevaplardan oluşmaktadır. Kürsüye yanaşarak kendisine sorular yönelten zâtın Hızır (a.s) olduğu sonradan Ahmed İlâhî tarafından belirtilmiştir. Eserin ikinci bölümünde ise Ahmed İlâhî’nin bazı tasavvufî meselelerle ilgili nasihat ve izahları bulunmaktadır. Bu kısımdaki bilgilere Fatih Sultan Mehmed’in isteği üzerine yer verdiği bilinmektedir (Kaçar, vd. 2015: 14). Eserde, İslâm tasavvuf düşüncesi hakkında bilinmesi gereken temel bilgiler aktarılmıştır. Âlemler, insan-âlem ilişkisi, ruhların çeşitleri, makamları ve nüzul-urûc meselesi, Cenâb-ı Hakk’ın isimleri ve mertebeleri, kalbin tavırları, manevi mertebeleri ve Ene’l-Hak meselesi gibi temel başlıkların dışında anâsır-ı erbaa, güzel ve kötü huylar, nefsin kötülükleri, insanın maddi ve manevi duyuları, zikrin önemi gibi hususların da eserde ele alındığı görülmektedir (Kaçar, vd. 2015: 21-40).

Tasavvuf Risalesi’nin kütüphanelerde çeşitli yazma nüshaları bulunmaktadır. Bu nüshaların, muhteva bakımından aynı olmasına rağmen dil ve üslup bakımından farklılar gösterdiği görülmektedir. Bir nüshada ağır ve süslü ifadelerle ayrıntılı olarak anlatılan bir hususun başka bir nüshada daha yalın ve sade bir dille özetlendiği dikkat çekmektedir (Kaçar vd. 2015: 14).

Eserle ilgili 2006 yılında Abdürrezzek Tek tarafından “Molla [Ahmet] İlahi'nin Ayasofya Camii'nde Fatih’in Huzurunda Tasavvufa Dair Yaptığı Konuşmalar” adlı bir makale yazılmıştır. Ayrıca eserle ilgili 2015 yılında Mücahit Kaçar ve Ahmet Akdağ tarafından “Mollâ Ahmed İlâhî Tasavvuf-nâme” adlı bir kitap kaleme alınmıştır.

Müellifin biyografisi konusunda bk. "İlâhî, Şeyh Ahmed İlâhî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ilahi-seyh-ahmed-ilahi-efendi