TASAVVUF Bİ’T- TARİKAT (EROĞLU NÛRİ)
tasavvufi risale
Eroğlu Nûri (d. ?/? - ö. 1012/1603)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Müellifin, tasavvuf ilminin ve mürşidin gerekliliği üzerine, tasavvufu merak edenler için yazdığı, tasavvufa giriş mahiyetindeki mensur eseri. İnsanların ve cinlerin yaratılış sebepleri, Kelime-i Tevhîd'in sırları, güzel amellerin sonuçları, mal-can ve çocukların birer imtihan vesilesi oldukları, biat ve hakîkati, mânevî silsile, gerçek şeyhler ve sahteleri, nefs ve mertebeleri eserde ele alınan konulardır. Eserde tasavvufun daha çok amelî / pratik boyutunu yansıtan konuları yer almakta, Halvetiyye'ye mahsus uygulamalara, vahdet-i vücûd neşvesine değinilmektedir.

Eser, içindeki birkaç şiir dışında mensur tarzdadır. Eroğlu Nûri, üstadları Vâhib-i Ümmî ve Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî’nin de etkisiyle eserlerinde şekil, tür, dil ve anlatım özellikleri bakımından Yunus'un tarzını taşımaktadır. Tasavvuf-ı Bi't-Tarîkat'ta, dil ve kültür tarihi araştırmaları açısından önemli sayılacak bazı mahallî ve arkaik kelimeler mecazi /metaforik bir anlamla ama aynı zamanda didaktik bir üslupla kullanılmıştır ( Ögke 2008:21-22).

Eserin istinsah edilmiş bilinen iki yazma nüshası vardır. İzmir Millî Ktp., Yz. No: 2011, vr. 35b–61b. Rik’a yazıyla 17 satırdır. Elmalı İlçe Halk Ktp., No: 2997, vr. 1b–74b. Elmalı İlçe Halk Kütüphanesi'ndeki elyazması eserlerin, Ankara Millî Kütüphanesi'ne taşınmasından sonra mikrofilme alınan eserin bu kütüphanedeki kayıt numarası ise şöyledir: Ankara Millî Ktp., Mikrofilm Arşivi, No: A/3123, vr. 1–74. Mustafa Tatçı, bu nüshalardan hareketle  eserin tenkitli neşrini hazırlamıştır (2002).

Şairin biyografisi için bk. “Eroğlu Nûri ”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/eroglu-nuri

Eserden Örnekler


“Bir gün Hz. Ali, namazdan sonra tevhîde başladı. Şevke gelip kıyam etti. Yüksek sesle ve sağdan sola salınıp tevhîd vurarak devrân etdi. Bu sırada imâmesi başından düştü. Münâfıklardan bazıları onu bu hâlde görüp, “Ebû Tâlib oğlu deli olmuş” diye, dedi-kodu ettiler. Bir zaman sonra Allah’ın Arslanı Ali, âyinini tamamlayıp farka geldi ve duâdan sonra bunları yanına çağırdı. Onlara: “Kıyâmete ikrârınız var mıdır?” diye sordu. Münâfıklar: “Evet, vardır” dediler. Sonra: “Huzûr-ı Hakk’a varır mısınız?” dedi; “Belî, varırız” dediler. Sonra onlara: “Rabbim bana hitap edip niçin yüksek sesle, salınarak ve dönerek beni zikr ettin, diye sorar ve bu yaptıklarımdan ötürü mes’ûl olursam, size ne zarar gelir? Gerçi hâşâ bu olmaz! Amma, siz Huzûru'na geldiğinizde, kulum beni şevk ile zikrederken, üzerinize vâcib ve teklîf değilken ta’n ve dahl ettiniz, diye mes’ûl tutarsa, hâliniz ne olur?” diye sordu. Bunlar Ali’nin bu sözünden korktular; özür dileyip tevbe ederek tekrar îmân getirdiler. Bilmek ve dikkat etmek gerekir ki, bu gibi dahillerde gönül yıkmak korkusu vardır. Zira, zâkirlerin kalbi beytullahtır, arşullahtır. İnsan, bilmediği ilmi söylemeye! Görmediği yere taş atmaya! Ermediği yere el uzatmaya!” (Nûri 2002: 62-63, Ögke 2008: 84).

Kaynakça


Eroğlu Nûri (2002). Dîvânçe-i İlâhiyât. (Haz. Mustafa Tatcı). Ankara: Kültür Bakanlığı. 

Eroğlu Nûri (2002). Tasavvuf bi’t-Tarîkat. (Haz. Mustafa Tatçı). Ankara: H Yayınları.

Oğuz, M. Öcal (1990). “Elmalılı Mutasavvıf-Şair Eroğlu Nûri”. Millî Folklor. 8: 16-19.

Oğuz, M. Öcal (2020). “ Eroğlu Nûri ”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/eroglu-nuri

Ögke, Hatice (2008). Eroğlu Nûri'nin (v. 1012/1603) Tasavvufî Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi. 

Atıf Bilgileri


ÇERİKAN, FİDAN. "TASAVVUF Bİ’T- TARİKAT (EROĞLU NÛRİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tasavvuf-bi-t-tarikat-eroglu-nuri. [Erişim Tarihi: 23 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DİVÂN (EROĞLU NÛRİ) Eroğlu Nûri Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
2 MİRÂTÜ’L-ÂŞIKÎN (EROĞLU NÛRİ) Eroğlu Nûri Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN
Görüntüle
3 RİSALE-İ TEVHÎDİYYE (İLÂHÎ) İlâhî, Şeyh Ahmed İlâhî Efendi Dr. Nuriye İnci
Görüntüle
4 ÂDÂB-I MES'ÛDÎ'YE HÂŞİYE (MÜ'MİN) Mü'min Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
5 MEVÂHİBÜ’L-HALLAK FÎ MERATİBİ'L-AHLÂK (NİŞÂNÎ) Koca Nişancızâde Celâlzâde Tevkii Mustafa Çelebi Efendi (ö. 975/1567) Doç. Dr. Nuran ÇETİN
Görüntüle
6 TARİKATNÂME (SÜNBÜL) Sünbül, Şeyh Yusuf Sünbül Sinan Efendi Araş. Gör. Dr. MUHAMMET AKİF TİYEK
Görüntüle
7 ER-RIHLETÜ’S-SENİYYE VE’L-VASIYYETÜ’L-BEHİYYE Lİ’L-FUKARÂİ’L-HALVETİYYE (ŞÂH VELÎ AYINTÂBÎ) Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî Prof. Dr. Ali ÖZTÜRK
Görüntüle
8 ETVÂR-I SEB‘A (ŞÂH VELÎ AYINTABÎ) Şâh Velî Ayıntâbî, Askerî Öğretmen Cemile Sağır
Görüntüle
9 NAKDÜ'L-HÂTIR (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle
10 MENÂKIB-I EMÎR SULTÂN/MENÂKIB-I CEVÂHİR ( YAHYÂ BİN BAHŞÎ) Yahyâ Bin Bahşî Dr. Öğr. Üyesi abdullah uğur
Görüntüle
11 DİVÂNÇE (HALÎL-İ MAR'AŞÎ) Halîlî, Halîl-i Mar’aşî Dr. Öğr. Üyesi Lütfi Alıcı
Görüntüle
12 ETVÂR-I SEB'A (HALİLİ) Halîlî, Halîl-i Mar’aşî Dr. Öğr. Üyesi Lütfi Alıcı
Görüntüle