TÂRİH-İ ÜNGÜRÜS (CELÂL-ZÂDE SÂLİH ÇELEBİ)
Osmanlı tarihi
Sâlih Çelebi, Celâl-zâde (d. 910/1504-1505 - ö. 973/1565)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Celâl-zâde Sâlih Çelebi’nin Kanunî’nin cülusundan itibaren dokuz yıl boyunca çeşitli vaka ve fetihleri yazdığı Tarih-i Sultan Süleyman veya Süleyman-nâme olarak bilinen Türkçe tarih eserinin bir bölümü. Tarih-i Sultan Süleyman belirli bölümleri istinsah edilmiş üç nüshadan oluşmaktadır. Nüshaların biri Târih-i Üngürüs diğer ikisi Târih-i Budin ve Târih-i Feth-i Budin ismiyle bilinmektedir. Bu eserler, aynı savaşları anlatmasına rağmen müstensihler tarafından öne çıktığını düşündükleri konuya göre farklı isimlerle adlandırılmış nüshalardır. Konu hakkında yapılan çalışma ışığında Tarih-i Sultan Süleyman’ın Viyana nüshasının asıl Leipzig nüshasına göre fazla ve eksik kısımları olduğu, metin tesisinde incelenecek benzerliği olmadığı dolayısıyla Viyana’da bulunan eserin nüsha olma özelliğinden ziyade müellifin Üngürüs ve Rodos seferlerinin bir özeti olduğu tespit edilmiştir (Topal 2008: 51).

Târih-i Üngürüs’te, Kur’an’dan iktibasla (Fecr 89/8) şehirler içinde benzeri kurulmamış şeklinde girişle Belgrat’ın fethi de anlatılır. Üngürüs seferinin anlatıldığı bölüme ek olarak Avrupa’da kralların giymeye hak kazandıkları “korona” isimli taçla ilgili bilgilerle Alman kralında bulunan bu taca sahip olmak için İspanya kralıyla Fransa kralı arasındaki mücadelenin yanında taç için İspanya, Macaristan’ın anlaşmaları ve bazı diplomatik olaylar ifade edilmektedir. Macaristan seferinde Kanunî Sultan Süleyman’ın bölgesel bu iktidar olaylarıyla ilgilendiği, tacın görevlendirilen Yeniçeri Sekbanbaşısı tarafından Macar kralı Zapolya’ya giydirilmesi hadiselerinden de bahsedilmektedir. Macaristan seferinin yanında bölge siyasetini dengelemek adına Kanunî’nin yaptığı yukarıdaki müdahaleleri ihtiva eden eser, uzun tamlamalardan oluşmaktadır.

Eser üzerine Seyit Ali Topal tarafından bir doktora çalışması hazırlanmıştır (2008).

Yazarın biyografisi için bk. “Sâlih Çelebi, Celâl-zâde”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sâlih-çelebi-celâl-zâde 

Eserden Örnekler


Âkıbet İspanya Begi Üngürüs Kralıyıyla muvâfakat idüp France'ye adâvet emrinde mürâfakat itmisidi. Bu sebebden bir niçe yılıdiki ki İspanya gâlib olup France'nün vilâyetine âtes-i hasârile dûd-ı âh-ı bî-sümâr salmısidi. Elinde âciz olup bu marazun def‘i bâbında her ne devâ ki fikr eylese dâ olurdı. Âhır gördiki bâz-ı bülend-pervâz-ı devlet elden uçsa degmede dâm-ı tezvîrile tutulmayup sayd-ı dilfirîb-i ikbâl kabza-i iktidardan çıksa kayd-ı arzu ve heves ile tekrâr ele girmezimiş (Topal 2008: 219).

Kaynakça


Topal, Seyid Ali (2008). Celalzade Salih Çelebi’nin Tarih-i Sultan Süleyman İsimli Eseri. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


NALÇACIGİL ÇOPUR, Emel. "TÂRİH-İ ÜNGÜRÜS (CELÂL-ZÂDE SÂLİH ÇELEBİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tarih-i-ungurus-celal-zade-salih-celebi. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (SÂLİH ÇELEBİ) Sâlih Çelebi, Celâl-zâde Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
2 LEYLÂ VÜ MECNÛN (SÂLİH ÇELEBİ) Sâlih Çelebi, Celâl-zâde Prof. Dr. Rıfat Kütük
Görüntüle
3 CÂMİ'Ü'L-HİKÂYÂT VE LÂMİ'Ü'R-RİVÂYÂT/ CEVÂMİ'Ü'L-HİKÂYÂT VE LEVÂMİ'Ü'R-RİVÂYÂT TERCÜMESİ Sâlih Çelebi, Celâl-zâde Prof. Dr. Tuncay Bülbül
Görüntüle
4 TÂRİH-İ SULTÂN SÜLEYMÂN (CELÂL-ZÂDE SÂLİH ÇELEBİ) Celâl-zâde Sâlih Çelebî Dr. SONAY ÜNAL
Görüntüle
5 FETİH-NÂME-İ RODOS (SÂLİH ÇELEBİ) Sâlih Çelebi, Celâl-zâde Dr. Öğr. Üyesi Emel NALÇACIGİL ÇOPUR
Görüntüle
6 TÂRİH-İ FETH-İ BUDİN (SÂLİH ÇELEBİ) Sâlih Çelebi, Celâl-zâde Dr. Öğr. Üyesi Emel NALÇACIGİL ÇOPUR
Görüntüle
7 TÂRÎH-İ MISR-I CEDÎD (SÂLİH ÇELEBİ) Sâlih Çelebi, Celâl-zâde Prof. Dr. Tuncay Bülbül
Görüntüle
8 MÜNŞE’ÂT (CELAL-ZÂDE SÂLİH ÇELEBİ) Sâlih Çelebi, Celâl-zâde Prof. Dr. Rıfat Kütük
Görüntüle
9 MENÂKIB-I BEHMEN ŞÂH VE FÎRÛZ ŞÂH/ KISSA-İ FÎRÛZ ŞÂH TERCÜMESİ (SÂLİH ÇELEBİ) Sâlih Çelebi, Celâl-zâde Dr. Öğr. Üyesi Neslihan Polat Aktaş
Görüntüle
10 MOHAÇ-NÂME (SÂLİH ÇELEBİ) Sâlih Çelebi, Celâl-zâde Dr. Öğr. Üyesi Emel NALÇACIGİL ÇOPUR
Görüntüle
11 RİSÂLE-İ SANAYÎ'-İ Şİ'RİYYE (CELAL-ZÂDE SÂLİH ÇELEBİ) Sâlih Çelebi, Celalzade Prof. Dr. Ersen ERSOY
Görüntüle
12 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
13 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
14 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
15 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
16 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
17 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
18 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
19 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
20 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
21 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle