Celâl-zâde Sâlih Çelebî’nin Kanunî Sultan Süleyman döneminin olayları ve fetihlerini anlatan eseri. Yazar, Kanunî Sultan Süleyman’ın namının ve eserlerinin hafızalardan silinmemesi ve her daim hayırla yad edilmesi için eserini yazdığını kaydetmiştir. Eserde, Kanunî’nin tahta çıktığı ilk yıllarda ortaya çıkan bazı isyanlara yer verilmiştir. Ardından Sultanın Belgrad kuşatması, Rodos fethi, Mohaç muharebesi, Budin fethi, İstanbul’a avdeti aktarılmıştır. Anadolu’da çıkan bir isyanın anlatımı ile de eser tamamlanmıştır. Sâlih Çelebî eserinde Kanunî’nin sefer münasebetiyle geçtiği güzergâhlar üzerinde yaptırdığı imar faaliyetlerinden övgü ve yüceltici sözlerle bahsetmiş, ordu içerisindeki görev dağılımı ve teknik ekip hakkında bilgiler de vermiştir.

Târîh-i Sultân Süleymân müstensihler tarafından belirli seferlere mahsus bölümleri ayrı ayrı istinsah edilerek içeriğine göre Fetih-nâme-i Belgrad, Fetih-nâme-i Rodos ve Târîh-i Budin gibi farklı isimlerle tesmiye edilmiş Celâl-zâde Sâlih Çelebî’nin bu üç eserinin bütünüdür. Bu eserler için farklı başlıklar kullanılmışsa da tam ve eksiksiz olan müellif nüshası ile aynı içeriğe sahiptirler. Topal’a göre, farklı isimlerle adlandırılmış olmaları dolayısıyla araştırmacıların eser isimlerini dikkate alarak değerlendirmede bulunmaları aynı eserin üç ayrı eser olarak kabul görmesine yol açmıştır (2008: 44-46). Kanunî’yi, döneminin fetihlerini ve diğer muhtelif diplomatik olaylarını anlatmak için yazılan eserler husûsî bir adı olsa dahi Süleyman-nâme diye anılmaktadır. Bu tür bir eser olması hasebiyle ismi “Süleyman-nâme”ler arasında zikredilmiştir. Bu minvalde, eser Süleyman-nâme olarak da bilinmektedir. Osmanlı tarih yazıcılığında mühim yeri olan Süleyman-nâmeler arasında ismi zikredilen Târîh-i Sultân Süleymân Osmanlı Devleti’nin en parlak dönemi Kanunî’nin cülûsundan yani 926/1520 senesinden 935/1528 yılına kadar vuku bulan belli başlı vak‘aları içermesi bakımından dönemin sekiz yıllık tarihi ile ilgili eldeki kronik kaynakların tamamlayıcısı niteliğindedir. Eserin dili Türkçedir. Ancak eserin dili Türkçe olsa da metinde dönemin yazı diline damgasını vuran Farsça - Arapça kelime ve terkiplerden çokça istifade edilmiştir. Metni teşkil eden kelimelerin büyük çoğunluğu Farsça, bir kısmı ise Arapçadır. Bunun yanı sıra metinde müellifin söze kuvvet katmayı amaçlayarak yer verdiği Arapça ve Farsça şiirler de bulunmaktadır. Son tahlilde münşîyane bir üslup ile kaleme alınmış eserin yer yer anlaşılması güç bir dile sahip olduğunu söylemek mümkündür.

Sâlih Çelebî’nin kendi el yazması olan bir nüsha Leipzig Stadbibliothek Kütüphanesi’nde bulunmaktadır. Süleymaniye Kütüphanesi, Topkapı Müzesi, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi vb. yerlerde de yazması mevcut olan eser üzerine çalışmalar yapılmıştır. Eserle ilgili sehven yapılmış yanılgıların aydınlatılması hakkında dikkate değer ilk çalışma Hüseyin Gazi Yurdaydın tarafından yapılmıştır (1966). Leipzig Şehir Kütüphanesi’nde 12 numarada yer alan ve eksiksiz olan tek müellif nüshası esas alınarak Seyit Ali Topal tarafından doktora tezi olarak çalışılmıştır (2008).

Yazarın biyografisi için bkz. “Sâlih Çelebi, Celâl-zâde”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/salih-celebi-celalzade