- Yazar Biyografisi (TEİS)
Çelebi-zâde Âsım, İsmâ'il - Madde Yazarı: Dr. Mehmet Yunus Yazıcı
- Eser Yazılış Tarihi:1134/1722-1142/1729
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Tarih
- Yayın Tarihi:25/11/2021
TÂRÎH-İ ÇELEBİ-ZÂDE
Râşid Tarihi'ne zeylÇelebi-zâde Âsım, İsmâ'il (d. 1096?/1685? - ö. 1173/1760)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Çelebizâde Âsım’ın (ö. ö. 1173/1760) vakanüvislik yaptığı döneme ait olan ve selefi Râşid’e (ö.1148/1735) zeyl olarak yazdığı tarih kitabı. Eser, Târîh-i Râşid Zeyli veya Târîh-i Çelebizâde adlarıyla da anılmakta ve 8 Zilkade 1134 (2 Temmuz 1722)’den 3 Muharrem 1142 (29 Temmuz 1729)’ye kadar olan olayları kapsamaktadır. Halefi Mustafa Sâmî Bey (ö.1146/1734) tarafından 1142’deki olaylar tamamlanmamış, bu minvalde Târîh-i Osmânî Encümeni Mecmuası’nda “Silsile-i vukuât-ı Devlet-i Aliyye’de zapt edilmeyen 1142 senesi hâdisâtı” adıyla bir yazı kaleme alınmıştır.
Târîh’te genel olarak eğlenceler, sohbetler, düğünler, elçi kabulleri, tayinler ve aziller, tanınmış kişilerin kısa biyografileri, Osmanlı-İran ve Osmalı-Rusya münasebetleri hakkında bilgiler yer almaktadır. Bu açılardan Lâle Devri için mühim bir kaynaktır. Eserinde resmî evrakı da kullanan Çelebizâde, beş adet hatt-ı hümâyunu, İran seferine dair dört fetvayı, Osmanlı-Rusya arasında yapılan mukasemenameyi ve bir kaimeyi eserine aktarmıştır. Târîh, Osmanlı-İran savaşları hakkında ayrıntılı bilgiler vermiştir. Devlet büyüklerini eleştirmekten kaçınan yazar, sade bir nesir ile eserini kaleme almıştır. (Çakır vd. 2013: XIII-XV; Özcan 1991: 477-478)
Eserin yurt içi ve dışında birçok nüshası bulunmaktadır. Babinger, Târîh’in kısmen İsveç diline tercüme edildiğini ve müellif nüshasının Münih Bavyera Kütüphanesi’nde olduğunu haber vermektedir (1992: 321). Târîh-i Râşid’de zeyl olarak 1153 ve 1282 yıllarında basılmıştır. Eser, Târîh-i Râşid ile birlikte üç cilt hâlinde yayımlanmıştır (Çakır vd. 2013)
Şairin biyografisi için bk. "Çelebi-zâde Âsım, İsmâ'îl". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/celebizade-asim-ismail
Eserden Örnekler
Nakl-i hümâyûn-ı sultânî be-Saray-ı Vâlide Sultân der-Eyyûb
Mâh-ı mezbûrun on sekizinci şenbih günü şehriyâr-ı âdil-nijâd ve tâc-dâr-ı mu’tedil-nihâd cenâb-ı şevket-meâbları
Bil kadrini vakt-i hoş-güzârın
Ver hükmünü fasl-ı nev-bahârın
mazmûnu düstûru’l-‘amel ve Sarây-ı Hümâyûn-ı pâdişâhîden mevsim-i rebî’de letâfeti müsellem-i ‘âlem olan Eyyûb’da vâki’ Vâlide Sultân Sarâyı’na nakl ile tebdîl-i havâ ve mahal buyurdular. (Çakır vd. 2013: 1487)
Kaynakça
Âsım [Küçük Çelebi-zâde İsmâ'îl] (1153). Târîh-i Çelebizâde. İstanbul: Müteferrika Matbaası.
Âsım [Küçük Çelebi-zâde İsmâ'îl] (1282). Târîh-i Çelebizâde. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
Babinger, Franz (1992). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri. (çev. Coşkun Üçok). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Çakır, Baki, A. Özcan, A. Z. İzgöer, Y. Uğur (hzl.) (2011). Târîh-i Râşid ve Zeyli. 3 C. İstanbul: Klasik.
Özcan, Abdülkadir (1991). "Âsım Efendi, Çelebizâde". İslam Ansiklopedisi. C. 3. İstanbul: TDV Yayınları. 477-478.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (ÇELEBİZÂDE ÂSIM) | Çelebi-zâde Âsım, İsmâ'il | Prof. Dr. Ozge Oztekin |
Görüntüle | ||
2 | MÜNŞE'ÂT (ÂSIM) | Çelebi-zâde Âsım, İsmâ'il | Doç. Dr. Hasan Gültekin |
Görüntüle | ||
3 | ACÂ'İBÜ'L-LETÂ'İF | Çelebi-zâde Âsım, İsmâ'il | Araş. Gör. Murat ASLAN |
Görüntüle | ||
4 | MEVLİD-İ ŞERÎF (ÇELEBİ-ZÂDE ÂSIM) | Çelebi-zâde Âsım, İsma'il | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
5 | MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) | Hıfzî | Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR |
Görüntüle | ||
6 | NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) | Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin | Diğer Aybala Sena KÜTÜK |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) | Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
8 | TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullah Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
9 | TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
10 | TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) | Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Ahmet Serdar Erkan |
Görüntüle | ||
12 | MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) | Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
13 | AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) | Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi | Diğer Nükran ERBAŞ Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle |