TÂRÎH-İ ÇELEBİ-ZÂDE
Râşid Tarihi'ne zeyl
Çelebi-zâde Âsım, İsmâ'il (d. 1096?/1685? - ö. 1173/1760)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Çelebizâde Âsım’ın (ö. ö. 1173/1760) vakanüvislik yaptığı döneme ait olan ve selefi Râşid’e (ö.1148/1735) zeyl olarak yazdığı tarih kitabı. Eser, Târîh-i Râşid Zeyli veya Târîh-i Çelebizâde adlarıyla da anılmakta ve 8 Zilkade 1134 (2 Temmuz 1722)’den 3 Muharrem 1142 (29 Temmuz 1729)’ye kadar olan olayları kapsamaktadır. Halefi Mustafa Sâmî Bey (ö.1146/1734) tarafından 1142’deki olaylar tamamlanmamış, bu minvalde Târîh-i Osmânî Encümeni Mecmuası’nda “Silsile-i vukuât-ı Devlet-i Aliyye’de zapt edilmeyen 1142 senesi hâdisâtı” adıyla bir yazı kaleme alınmıştır.

Târîh’te genel olarak eğlenceler, sohbetler, düğünler, elçi kabulleri, tayinler ve aziller, tanınmış kişilerin kısa biyografileri, Osmanlı-İran ve Osmalı-Rusya münasebetleri hakkında bilgiler yer almaktadır. Bu açılardan Lâle Devri için mühim bir kaynaktır. Eserinde resmî evrakı da kullanan Çelebizâde, beş adet hatt-ı hümâyunu, İran seferine dair dört fetvayı, Osmanlı-Rusya arasında yapılan mukasemenameyi ve bir kaimeyi eserine aktarmıştır. Târîh, Osmanlı-İran savaşları hakkında ayrıntılı bilgiler vermiştir. Devlet büyüklerini eleştirmekten kaçınan yazar, sade bir nesir ile eserini kaleme almıştır. (Çakır vd. 2013: XIII-XV; Özcan 1991: 477-478)

Eserin yurt içi ve dışında birçok nüshası bulunmaktadır. Babinger, Târîh’in kısmen İsveç diline tercüme edildiğini ve müellif nüshasının Münih Bavyera Kütüphanesi’nde olduğunu haber vermektedir (1992: 321).  Târîh-i Râşid’de zeyl olarak 1153 ve 1282 yıllarında basılmıştır. Eser, Târîh-i Râşid ile birlikte üç cilt hâlinde yayımlanmıştır (Çakır vd. 2013)

Şairin biyografisi için bk. "Çelebi-zâde Âsım, İsmâ'îl". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/celebizade-asim-ismail

Eserden Örnekler


Nakl-i hümâyûn-ı sultânî be-Saray-ı Vâlide Sultân der-Eyyûb

Mâh-ı mezbûrun on sekizinci şenbih günü şehriyâr-ı âdil-nijâd ve tâc-dâr-ı mu’tedil-nihâd cenâb-ı şevket-meâbları

Bil kadrini vakt-i hoş-güzârın

Ver hükmünü fasl-ı nev-bahârın

mazmûnu düstûru’l-‘amel ve Sarây-ı Hümâyûn-ı pâdişâhîden mevsim-i rebî’de letâfeti müsellem-i ‘âlem olan Eyyûb’da vâki’ Vâlide Sultân Sarâyı’na nakl ile tebdîl-i havâ ve mahal buyurdular. (Çakır vd. 2013: 1487)

Kaynakça


Âsım [Küçük Çelebi-zâde İsmâ'îl] (1153). Târîh-i Çelebizâde. İstanbul: Müteferrika Matbaası.

Âsım [Küçük Çelebi-zâde İsmâ'îl] (1282). Târîh-i Çelebizâde. İstanbul: Matbaa-i Âmire.

Babinger, Franz (1992). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri. (çev. Coşkun Üçok). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

Çakır, Baki, A. Özcan, A. Z. İzgöer, Y. Uğur (hzl.) (2011). Târîh-i Râşid ve Zeyli. 3 C. İstanbul: Klasik.

Özcan, Abdülkadir (1991). "Âsım Efendi, Çelebizâde".  İslam Ansiklopedisi. C. 3. İstanbul: TDV Yayınları. 477-478.


Atıf Bilgileri


Yazıcı, Mehmet Yunus. "TÂRÎH-İ ÇELEBİ-ZÂDE". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tarih-i-celebi-zade. [Erişim Tarihi: 14 Mart 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (ÇELEBİZÂDE ÂSIM) Çelebi-zâde Âsım, İsmâ'il Prof. Dr. Ozge Oztekin
Görüntüle
2 MÜNŞE'ÂT (ÂSIM) Çelebi-zâde Âsım, İsmâ'il Doç. Dr. Hasan Gültekin
Görüntüle
3 ACÂ'İBÜ'L-LETÂ'İF Çelebi-zâde Âsım, İsmâ'il Araş. Gör. Murat ASLAN
Görüntüle
4 MEVLİD-İ ŞERÎF (ÇELEBİ-ZÂDE ÂSIM) Çelebi-zâde Âsım, İsma'il Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
5 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
6 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
7 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
8 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
9 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
10 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
11 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
12 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
13 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
14 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle