Mütercim Âsım’ın vakanüvislik görevinde bulunduğu döneme ait Târîh’i. Kendisi eserine Mecelle, Târîh-i Nemîka, Tarîh-i Mahsûs gibi ibarelerle gönderimlerde bulunmuştur. Yazma nüshalarda ise Târîh-i Nefîs-i Âsım Efendi, Âsım Efendi Târîhi gibi kayıtlar mevcuttur. 1867 yılındaki baskı Âsım Efendi Târihi ismini taşımaktadır (Yılmazer 2015: LIX-LXI).

II. Mahmud’a sunulan eser, 1218/1804 yıllarından başlayıp 1224 Cumâdelûlâ’sına (Haziran-Temmuz 1809) kadar devam eden hadiseleri anlatmaktadır. Âsım, gördüğü ve duyduğu olayların yanında yazılı belgeler (fermân, irâde, telhîs, arîza, takrîr, kâ’ime, ilm ü haber) ve  yazılı eserlerden (Heşt Behişt, Vasıf Târîhi, Enverî Târîhi, Zeyl-i Şakâyık, Vassâf Târîhi, Merahu’l-Me’âlî) faydalanmıştır. Yazar, üslup olarak vakanüvis tarihlerindeki tarzı devam ettirmekle birlikte kişisel eleştiri, düşünce ve tanıklıklarını da Târîh’ine alarak eserini zenginleştirmiş ve orijinal bir hâle getirmiştir. Bu minvalde yaptığı ekler “acîbe, bedî’a, dakîka, fâ’ide, fâyiha, fezleke, fıkra, garîbe, hâtime, hikâye, istitrâd, i’tirâz, kıssa, lâhika, latîfe, lâyiha, nebze, nükte, sâniha, tekmile, tenbîh, tetimme, tenzib, tezyîl” başlıklarını taşımaktadır. Âsım, eserinde ayet ve hadislerleden iktibaslarda bulunmuş, Türkçe, Arapça ve Farsça, deyim, atasözlerine yer vermiş ve ağdalı bir dil kullanmıştır. Ayrıca 303 Türkçe, 169 Farsça, 75 Arapça manzume ekleyerek eserine edebî bir hüviyet kazandırmış, “vefât” ve “terceme” başlıklarıyla 7’si şair olan 30 şahsın hayat hikayelerine yer vermiştir. (Yılmazer 2015: LIX-LXXVIII; Kayalık Şahin: 623-628)

Târîh’in. muhtevası değişken olan yurt içi ve dışında bulunan birçok nüshası bulunmaktadır. Eser iki cilt hâlinde Ziya Yılmazer tarafından yayımlanmıştır( 2015).

Yazar’ın hayatı için bk. “Âsım, Seyyid Ahmed Âsım Efendi (Mütercim)”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/asim-seyyid-ahmed-asim-efendi-mutercim