Matrakçı Nasûh'un, Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan 1561 senesine kadarki hadiseleri anlattığı tarihi. Eserin baş tarafında kısaca Türklerin tarihinden ve bazı Türk-İslam devletlerinden bahsedilmekte ve ardından Osmanoğullarının ortaya çıkışı anlatılmaktadır. II. Bayezid devrine kadar kendisinden önce yazılan Âşıkpaşazâde, Neşrî ve anonim kroniklerden istifade eden Matrakçı Nasûh, bu devirden sonraki yıllar için daha çok müşahedelerini ve kendisine ulaşan rivayetleri kullanmıştır. En ayrıntılı olarak bizzat döneminde seferlerine de iştirak ettiği Kânûnî Sultan Süleyman devrini anlatmıştır. Târîh-i Âl-i Osmân 1561'de Rüstem Paşa'nın ölümü ile son bulmaktadır. Fakat 955/1549'dan sonraki hadiseleri Matrakçı Nasûh'un yazıp yazmadığı meselesi net değildir (İnan 2021: 30).

Eser Sultan Süleyman devri sadrazamlarından Rüstem Paşa'ya sunulduğu için uzun bir süre literatürde Rüstem Paşa Tarihi adıyla anılmıştır. Halbuki Nasûh, parçalar hâlinde ve edebî bir dille kaleme aldığı Süleymannâme nüshalarından daha basit ve anlaşılır bir şekilde Osmanlı tarihi hazırlamış ve eseri daha sonra ihsan ve iyiliklerini gördüğü Rüstem Paşa'ya ithaf etmiştir. Kuvvetle muhtemel müellif hattı olan Viyana nüshasının zahriyesinde yer alan ve sonradan eklendiği anlaşılan "Târîh-i Rüstem Paşa" kaydı da Rüstem Paşa'nın tıpkı çağdaşı Lütfî Paşa (ö. 970/1563) gibi bir Osmanlı tarihi kaleme aldığı zannına sebebiyet vermiştir. İlk kez Hüseyin Gazi Yurdaydın tarafından dile getirilen ve eserin Matrakçı Nasûh'a ait olabileceği fikri (Yurdaydın 1965: 354) daha sonra daha yapılan etraflı araştırmalarla kesinlik kazanmıştır (İnan 2011).

Târîh-i Âl-i Osmân'ın Türkiye ve dünya kütüphanelerinde tespit edilen altı adet yazması bulunmakla birlikte bunlardan üç tanesi en çok vakayı içermektedir. İlki Matrakçı Nasûh'un elinden çıktığı anlaşılan ve Avusturya Milli Kütüphanesi Cod. Mixt. 339'da kayıtlı nüshadır. Diğeri ikisi ise İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi TY 2438 ile Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi TY 480 numarada yer almaktadır. Eser üzerine iki yüksek lisans tezi yapılmış (İnan 2011, Yılmaz 2016) ve daha sonra Târîh-i Âl-i Osmân adıyla tenkitli metin olarak neşredilmiştir (Matrakçı 2019).

Yazarın biyografisi için bk. "Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nasuh-matrakci-matraki-nasuh