TÂRİH (ES'AD)
Osmanlı tarihi
Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi (d. 1204/1789 - ö. 1264/1848)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi'nin Osmanlı tarihi. Esad Efendi 28 Eylül 1825 tarihinde vekayinüvistlik makamına getirilmiştir. Esad Tarihi olarak bilinen 2 ciltlik eserinin ilk cildini, kendinden önce vakanüvis olan Şânizâde’nin notlarından faydalanarak hazırlamıştır. Eserde 1237-1241/1821-1826 yılları arasında yaşanan tarihî olaylar kaleme alınmıştır. Yeniçeri İsyanı ve Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılışı, Mora’da yaşanan Rum İsyanları, II. Mahmud döneminde yaşanan ıslahat hareketleri eserde anlatılan önemli konulardan bazılarıdır.

Eserde yer verilmeyen ve Esad Efendi tarafından tutulan notlar, sonrasında Ahmet Cevdet Paşa ve Ahmet Lütfi Efendi tarafından kullanılmıştır. Mehmet Esad Efendi, 1848 yılına kadar görevinin başında olmasına rağmen 1826 yılından sonraki notlarını kitap haline getirememiştir. Moralı Ahmed Paşa Zade, Esad Tarihi’ndeki bilgilerden de faydalanarak “Mir Yusuf Tarihi, Mora Vakâsına Dair Bazı Malumat ve Mora Vakâsına Dair Tarihçe” isimli eserini neşretmiştir.  

Eserin yazma nüshaları, Viyana Milli Kütüphanesi’nde, Türk Tarih Kütüphanesi’nde ve İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’nde mevcuttur. Esad Tarihi’nin 1. cildi Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi’nde Y/0507-1, 2.cildi Y/0507-2 yer numarasıyla kayıtlı halde bulunmaktadır. Eser, Ziya Yılmazer tarafından 2000 yılında neşredilmiştir.

Yazarın biyografisi için bk. “Es‘ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es’ad”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/esad-sahhaflar-seyhizade-esad-efendi 

Eserden Örnekler


Terceme-i Mehmed Rüşdi Paşa Müşarun ileyh serhadd-i Erzurum’da Sancak-dar Ali Efendi derler bir merd-i dilirin sulbünden pa-nihade-i muhayyem-gah-ı vücud ve alem-tiraz-ı alem-i şuhud olup, vasıl-ı derece-i rüşd ü seddad ve nail-i nakdine-i istidad oldukda, biraz eyyam vüzera dairelerinde Enderun Ağalığı hidmetinde pa-ber-cay-ı kıyam olduktan sonra saika-i Tevfik ile bazı ashab-ı kulübün nazar-ı iksir-eserine mazhar ve Nazm: Kalem gufta ki men şah-ı cihanem, Kalem-zen-ra be-devlet mi-resanem. keşidesini ser-meşk ü ezber ederek, edevat-ı fenn-i kitabeti mehma-emken tahsilde ikdam etmekle, bazı vülat-ı kiram yanlarında Mektubcu Yamağı ve Kethuda Katibi olarak suleha-yı vüzeradan Anapa Muhafızı Ferruh Ali Paşa’ya intisab ve müddet-i vafire Divan Katibliği’yle güzarende-i eyyam-ı şebab ve iltimas-ı müşir-i müşarün ileyh ile silkü’l-le al-i tarik-i Pertev-refik-i haceganiye insilake dahi fursat-yab ve ol vezir-i Pakize-zamirin irtihalinden sonra Asitane-i feyz-aşiyaneye intikal birle Cezayirli Vezir-i dilir Hasan Paşa merhuma kapudanlığı hengamında Divan Efendisi olup, hazar u seferde müsteşar u mütemini olmağla, beyne’l-etrab şöhret-yab olmuşidi. Müşarun ileyh vefat etdikte, ol esnada orduda Kethuda-yı Sadr-ı ali bulunan Hakkı Paşa merhuma Kethuda ba’dehu Dağlı Vakasın’da Nüzül Emaneti’nde vesair hidemat-ı haceganide kullanılarak Mısır mu’askerinde dahi zahire hususiyle Ebuhur ve Akka’da ve bi’l-iktiza Banaborta tarafına elçilikte istihdam ve Yusuz Ziya Paşa merhum bazı hususdan dil-gir olup, ordu-yi merkumdan Sakız Ceziresi’ne menfiyyen izam olunup ve çend mah mürurunda, Rikab-ı şahanede bazı hamileri recasiyle ıtlakla [...] (Yılmazer 2000: 69).

Kaynakça


Afyoncu, Erhan (2003). “Osmanlı Tarihinin Ana Kaynakları: Kronikler”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 1 (2): 101-172.

Özcan, Abdülkadir (2020). Osmanlı’da Tarih Yazımı ve Kaynak Türleri. İstanbul: Kronik Kitap.

Öztürk Necdet (2015). İmparatorluk Tarihinin Kalemli Muhafızları Osmanlı Tarihçileri – Ahmedi’den Ahmed Refik’e-. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.

Yılmazer, Ziya (hzl). (2000). Sahhaflar Şeyhi-Zade Seyyid Mehmed Es’ad Efendi, Vak’a-Nivüs Es’ad Efendi Tarihi. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yay.

Yüksek, Hasan (2006). XIX. Yüzyıl Osmanlı Tarihçiliği. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Osman Gazi Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Karaman, Oktay. "TÂRİH (ES'AD)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/tarih-es-ad. [Erişim Tarihi: 19 Ocak 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (ES'AD) Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
2 SÛRNÂME (ES'AD) Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi Prof. Dr. Hatice Aynur
Görüntüle
3 ÜSS-İ ZAFER (ES’AD) Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
4 TEŞRÎFÂT-I KADÎME (ES'AD) Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
5 SEFERNÂME-İ HAYR (ES'AD) Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi Araş. Gör. Kübra KACAR ALTIN
Görüntüle
6 MECMÛ’A-İ MÜNŞEÂT 1 (ES’AD) Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
7 BÂĞÇE-İ SAFÂ-ENDÛZ (ES'AD) Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi Dr. Öğr. Üyesi RIZA OĞRAŞ
Görüntüle
8 ŞÂHİDÜ'L-MÜVERRİHÎN (ES'AD) Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi Dr. Öğr. Üyesi RIZA OĞRAŞ
Görüntüle
9 PEND-NÂME (ES'AD) Es’ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es’ad Efendi Araş. Gör. Kübra KACAR ALTIN
Görüntüle
10 ZÎBÂ-YI TEVÂRÎH (ES'AD) Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi Doç. Dr. Oktay Karaman
Görüntüle
11 ÂYÂTÜ'L-HAYR (ES’AD) Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
12 VAHDET-İ VÜCÛD (ES’AD) Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
13 MECMÛ’A-İ MÜSEVVEDÂT (ES’AD) Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
14 SIFATU'T-TEKVÎN (ES’AD) Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
15 AKVÂL-İ RİCÂL-İ SÛFİYYE (ES’AD) Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
16 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
17 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
18 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
19 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
20 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
21 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
22 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
23 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
24 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
25 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle