Mahremî’nin Tarabu’l-Mecâlis adlı ahlâkî eserden yaptığı mensur-manzum karışık çeviri. Hüseynî Sâdât el-Gûrî olarak tanınan Emîr (Mîr) Rüknüddîn b. Âlim b. Muhammed el-Gûrî el-Herevî’nin (ö.1329’dan sonra) tasavvufî, felsefî ve ahlâkî konuları işleyen Tarabu’l-Mecâlis adlı eserinin insanın hayvanlara göre faziletini münazara tarzında ele alan bölümünün çevirisidir.

Mahremî, çeviriye başlamadan önce eserin girişinde, “bu risaleyi Fârîsiden Türkiyye terceme iden ki Mahremî dimekle meşhûrdur” şeklinde kendini tanıtır. Ardından Tarabü’l-Mecâlis kitabının beş kısımdan meydana geldiğini ve bu kısımlardan insanın hayvanlara göre faziletini beyan eden kısmını çevirdiğini; sahih akıl ve selim kalbe sahiplerinin adalet ve insafla doğru anlayıp düşünmeleri için de çok latifeler eklediğini belirtir. Dolayısıyla Mahremî, eserin tam bir çevirisi yerine beğendiği bir bölümünün çevirisini yapmış ve metne eklemelerde bulunmuştur. 12 fasıldan oluşan eserde konular insanlarla hayvanlar arasında münazara şeklinde işlenmektedir.

Eserin bilinen üç nüshası bulunmaktadır (Süleymaniye Ktp-Nuruosmaniye 4084; Vatikan Ktp-Türkçe Yazmalar 346; İran-Melik Milli Ktp. Nu: 6131). Vatikan Kütüphanesi nüshasının sonunda yer alan 9 Cemâziyelevvel 904 (23 Aralık 1498) tarihi, hem eserin tamamlanma tarihi hem de nüshanın çevirmen/müellif hattı olabilme ihtimalini akla getirmektedir. Melik Milli Kütüphanesi’ndeki nüshanın fotokopisi herhangi bir kütüphane bilgisi olmadan Süleymaniye Kütüphanesi-Fotokopi 357’de yıllar önce kazandırılmıştı. Şadi Aydın’ın kataloğu bu nüshanın yerini ortaya çıkarmıştır (2008: 97).

Mahremî’den söz eden birincil ve ikincil kaynaklarda adı geçmeyen bu eserin varlığı, Hatice Aynur tarafından tespit edilmiştir (1993: 11). Metin üzerinde dil alanında bir doktora tezi hazırlanmış (Yüksel 2014) olmakla birlikte; eserin nüshaları ve çevirinin özellikleri dair bir değerlendirme yapılmamıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Mahremî, Ahmed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mahremi-ahmed