Şehrî-zâde Mehmed Saʿîd’in (d.1133/1721 - ö.1178/1764-1765) siyasetnâme ve kanunnâme türünde yazdığı eser. Müellif 40 varaktan müteşekkil bu eserini Devlet-i Aliyye’nin sonsuz nimetlerinin şükrünü eda etmek maksadıyla yazmıştır. Eser, 10 Cemaziyelahir 1167 / 4 Nisan 1754 tarihinde tamamlanmış ve I. Mahmud devri vezirlerinden Mehmed Paşa’ya sunulmuştur.

Tâcü’l-Kavânîn dört bölüm ve bir hâtimeden oluşur. Şehrî-zâde, girişte, takip ettiği yol ve ele aldığı konuların ehemmiyetine ilişkin bilgiler verdikten sonra birinci bölümde sultanların ahlâk ve hasletlerinin nasıl olması gerektiğinden, sadrazamların adabı ve vezirlik için gereken şartlardan, yine bu minvalde sadrazam ile padişahın davranışlarının ne şekilde olması gerektiği ve bunun faydalarından; ikinci bölümde sefer ahvalinin yanı sıra altın ve gümüş sarf etmenin kaidelerinden, bazı padişahlar dönemindeki asker yoklamasından, muharebe kanunlarından, tersaneden gemilerin Akdeniz’e ne şekilde çıktığı ve kanun üzere olan donanma savaşlarından; üçüncü bölümde hazine tedbiri ve idaresi için gereken kurallardan; eserin son kısmında ise memleketin himayesinden ve raiyyetin korunmasından bahsetmektedir.

Mehmed Saʿîd sade bir üslupla ele aldığı konulara Nûşirevân-ı Kisrâ, Ömer bin Hattâb başta olmak üzere, seleften bazı salih kimselerin görüşlerinden, Lutfi Paşa ve Kemâlpaşa-zâde gibi müelliflerden örnekler vermektedir. Lutfi Paşa’nın Âsaf-nâme’sinden alıntılar yaparak ele aldığı konuları kendi dönemi ile karşılaştırmaktadır. Bu arada âyet, hadîs, latife, atasözü, şiir ve seleften bazılarının görüşlerinden de yararlanarak anlatımını zenginleştirmektedir. Müellif Tâcü’l-Kavânîn’de başta Âsaf-nâme olmak üzere Nahîfî Efendi’nin Nuhbe-i Nesâyih’ini, kendi telifi olan Kurretü’l-Ebsâr’ı/Mecmûʿa-i Kebîr’i, Âlî Mustafa Efendi’nin Künhü’l-Ahbâr’ını ve Kâtib Çelebi’nin Tuhfetü’l-Kibâr’ını kaynak olarak kullanmış, yer yer kendi eseri olan Kurretü’l-Ebsâr’a da atıflarda bulunmuştur.

Bilinen tek nüshası müellif hattı olarak Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Emanet Hazinesi Nu. 2064’te bulunan Tâcü’l-Kavânîn Nurten Sevinç tarafından yayına hazırlanmaktadır.

Müellifin biyografisi için bk. "Sa'îd, Şehrî-zâde Mehmed Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/said-sehrizade-mehmed-efendi