Niyazî-i Mısrî’ye ait muhtasar rüya tabiri risalesi. “Rüyaların Tabiri” anlamına gelen eser kaynaklarda Tabirnâme adıyla da anılmaktadır.

Eser, tasavvuf hayatında önemli bir yeri olan rüya hadisesinin mahiyetini ortaya koymak için başvurulacak önemli bir kaynaktır. Konuşma üslubuyla yazılan eserde rüyalar sâlikin geçeceği yedi nefis merhalesine göre değerlendirilmiş, her merhale bir daire şeklinde ele alınmıştır. Tabiri yapılacak motifler hangi dairede ve anlamı ne ise buna benzer motiflerle mukayese edilmiştir (Tatçı-Çeltik 1995: XXI).

Mısrî, Tabirname’de rüyaları nefsin yedi mertebesine göre şu şekilde sıralamaktadır: dâire-i evvel emmâre (nefs-i emmâre), dâire-i sâniye levvâme (nefs-i levvâme), dâire-i sâlise mülheme (nefs-i mülheme), dâire-i râbia mutmainne (nefs-i mutmainne), dâire-i hâmise râziye (nefs-i râziye), dâire-i sâdise marziyye (nefs-i marziyye) ve dâire-i sâbia sâfiye (nefs-i sâfiye)’dir. Mısrî, mensubu olduğu tarikatın yedi isme dayanan esaslarını kendi kitabındaki tabir sistemine uygulamış ve saliklerin rüyalarını bu nümerik sistem içerisinde yorumlamıştır (Yılmaz-Çetin 2007: 1075).

Rüyada görülen insanlar (oğlan-kız), hayvânât (hayvanlar), nebâtât (bitkiler), tuyûr (kuşlar), akarsular, meyyit (ölü), cemâdât (cansızlar), melâike (melekler), enbiyâ (peygamberler), kevâkib (yıldızlar), gökler, kamer (ay), kılınç, hançer, bıçak, yay, kurt, hınzır (domuz), ayı, tilki, tavşan, kelb (köpek) gibi motiflerin tabiri yer almaktadır. Muhtasar rüya risalesi “et-ta’bîrâtü’ş-Şeyh Hazret-i Muhammedü’l-Mısrî kaddese’s-sırrehü’l-‘azîz ve nefe’enallahü bi-enfâsihim i’ş-şerîfeti. Âmin.” ifadesiyle sonlanmaktadır.

Mısrî’nin Tabirnâme’si üzerinde Tatçı’nın (1989) makalesi; Tatçı ve Çeltik (1995)’in Türk Edebiyatında Tasavvufî Rüyâ Tabirnâmeleri adlı çalışmaları bulunmaktadır.

Ta‘birâtü’l-Vâkı‘at’ın Millî Kütüphane (06 F.B. Yz. No. 503/8 vr.41b-42a), (06 F.B. Yz. No. A-1796/5, 143b-145a), Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Bl. (No: 2443/6, 3346/10), Pertev Paşa (619/23), Kastamonu İl Kütüphanesi (37 HK 1222/5) olmak üzere yazma nüshaları bulunmaktadır.

Müellifin biyografisi için bk. "Niyâzî-i Mısrî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/niyazii-misri