- Yazar Biyografisi (TEİS)
Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi - Madde Yazarı: Prof. Dr. Hatice Aynur
- Eser Yazılış Tarihi:1250/1834
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Surname
- Yayın Tarihi:20/02/2022
SÛRNÂME (ES'AD)
manzum sûrnâmeEs'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi (d. 1204/1789 - ö. 1264/1848)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Sultan II. Mahmûd’un kızı Sâliha Sultan (ö. 1259/1843) ile Tophane müşiri Halîl Rıf‘at Paşa’nın (ö. 1272/1856) 15 Muharrem 1250 (24 Mayıs 1834) günü başlayan ve on üç gün süren düğün törenini anlatan üç sûrnâmeden biri. Eser, mesnevi nazım biçiminde, aruzun "fe‘ilâtün fe‘ilâtün fe‘ilün" kalıbıyla kaleme alınmıştır. Toplam 115 beyit olan eserin şairinin kimliği bu yüzyılda yaşamış birden çok Es‘ad olduğu için uzun süre belirsiz kalmıştı. Düğünü anlatan diğer sûrnâmeler ile bu metni birlikte inceleyen Hatice Aynur, şiirin Sahaflar Şeyhizâde Es‘ad tarafından yazıldığını tespit etmiştir. Zira düğün sırasında Takvîm-i Vekâyi nazırlığı ve yazarlığı yapan Es‘ad, Sûrnâmesi’nde (beyit 101-103) düğünü nazım ve nesir olarak Rıf‘at’ın Sûrnâmesi’ne yazdığı takrizde ise nesir olarak yazdığını belirtmektedir. Nesir olarak işaret ettiği yazısı, Takvîm-i Vekâyi’de düğün öncesi ve süresince yer alan detaylı haberlerdir (Aynur 1995, I: 187-198).
Düğünü anlatan yazarı belli olmayan mensur Sûrnâme’de düğün töreninin ikinci Pazar günü el-Hac Mehmed Emîn Raûf Bey (ö. 1276/1860) idaresinde Dolmabahçe Kasrı’nda verilen yemeğin davetlileri arasında ismi “İstanbul payesi olan Vakanüvîs Es‘ad Efendi (49a)” olarak geçen Es‘ad, bizzat şahit olduğu düğün hakkında kısa eserinde kimi dikkate değer bilgiler sunar: Dolmabahçe Meydanı’nda kurulan çadırların hangi meslek grubundan kişilere ait olduğu, isimleri verilmeden rütbelerine göre davetliler, kandiller ve mahyalar; çengiler, canbazlar, zurbazlar ve fişek gösterileri. Metin And’ın tespit ettiğine göre “Ortaoyunu’nun kesin biçimine varıp ilk kez Ortaoyunu adını aldığı kaynak” bu Sûrnâme’dir (And 1982: 202).
Eserin şimdilik tek nüshası bulunmaktadır: (İÜK-TY 3022). Yazmanın 4b yüzünde bulunan kayda göre müderrisîndenden Kevâkibîzâde Mehmed Emîn tarafından 19 Zilkade 1293 / 6 Aralık 1876'da istinsah edilmiştir. Eser üzerine yüksek lisans tezi yapılmış (Aynur 1988) ve eser, iki kez de yayımlanmıştır (Aynur 1995, I: 10-12 ve 44-47; Arslan 2008, 43-44 ve 767-776).
Şairin biyografisi için bk. “Es‘ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es’ad”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/esad-sahhaflar-seyhizade-esad-efendi
Eserden Örnekler
Bir gece berden atıp Tobhâne
Bir gece saldan atıp Tersâne
Saçdılar berr ile bahre envâr
Nola dûr olsa cihândan ekdâr
Çıkdı kandîl-i hevâyî feleğe
Bakdırırsa nola ayı feleğe
Nûr-i kandîl-i hevâyîlerden
Oldu bir kat dahi gökler rûşen
Oldu kandîl-i sefâyin fahşân
Kıldı ma‘nâ-yı donanmayı beyân
Tob-ı keştiyle tüfeng-i leşker
Düşmen-i leyle saçıp âteşler
Gâlib-i reng-i siyâh oldu nûr
Karalar semtine kaçdı deycûr
Bindi zevrakçe-i seyre dünyâ
İktibâs eyledi envâr-ı safâ
Şeb-i mehtâb-ı nehâr içre cihân
Gördüler nûr-ı çırâgânı ayân (Aynur 1995, I: 46/76-84).
Kaynakça
And, Metin (1982). Osmanlı Şenliklerinde Sanatlar. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
Arslan, Mehmet (2008). Osmanlı Saray Düğünleri ve Şenlikleri I: Manzum Sûrnâmeler. İstanbul: Çamlıca Yay.
Aynur, Hatice (1988). Sultan Mahmud’un Kızı Saliha Sultan ile Tophane Müşir Halil Rıfat Paşa’nın Düğün Törenini Anlatan Surnameler. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
Aynur, Hatice (1989). “Saliha Sultan’ın Düğün Töreni ve Şenlikler”. Tarih ve Toplum, 11 (61): 30-39.
Aynur, Hatice (1995-1997). Saliha Sultan’ın Düğününü Anlatan Surnameler: İnceleme, Tenkitli Metin ve Tıpkıbasım. 2 C. Cambridge, Mass.: Harvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (ES'AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
2 | TÂRİH (ES'AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Doç. Dr. Oktay Karaman |
Görüntüle | ||
3 | ÜSS-İ ZAFER (ES’AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
4 | TEŞRÎFÂT-I KADÎME (ES'AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
5 | SEFERNÂME-İ HAYR (ES'AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Araş. Gör. Kübra KACAR ALTIN |
Görüntüle | ||
6 | MECMÛ’A-İ MÜNŞEÂT 1 (ES’AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
7 | BÂĞÇE-İ SAFÂ-ENDÛZ (ES'AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Dr. Öğr. Üyesi RIZA OĞRAŞ |
Görüntüle | ||
8 | ŞÂHİDÜ'L-MÜVERRİHÎN (ES'AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Dr. Öğr. Üyesi RIZA OĞRAŞ |
Görüntüle | ||
9 | PEND-NÂME (ES'AD) | Es’ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es’ad Efendi | Araş. Gör. Kübra KACAR ALTIN |
Görüntüle | ||
10 | ZÎBÂ-YI TEVÂRÎH (ES'AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Doç. Dr. Oktay Karaman |
Görüntüle | ||
11 | ÂYÂTÜ'L-HAYR (ES’AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
12 | VAHDET-İ VÜCÛD (ES’AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
13 | MECMÛ’A-İ MÜSEVVEDÂT (ES’AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
14 | SIFATU'T-TEKVÎN (ES’AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
15 | AKVÂL-İ RİCÂL-İ SÛFİYYE (ES’AD) | Es'ad, Sahhâflar Şeyhi-zâde Es'ad Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
16 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
17 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
18 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
19 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
20 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
21 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
22 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
24 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
25 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |