Mustafa b. Abdullah Kâtip Çelebi'nin Süllemü'l-Vüsûl ilâ Tabakâti‟l-Fühûl (Seçkinlerin Biyografisine Ulaşma Merdiveni)u alfabe sırasına göre tertiplenmiş Arapça tabakât kitabıdır. (Komisyon 1987: 372) Süllemü'l-Vusûl, Kâtip Çelebi'nin biyografi ve bibliyografi türlerindeki eserlerinin en önemlilerindendir. Eser görüş ve bilgileriyle yüzyıllar boyunca Müslüman toplumu aydınlatan, tarihî, dinî, tasavvufî ve edebî olaylara ışık tutan binlerce âlim ve yazarın, şair ve edebiyatçının kısa hal tercümlerini içermekte, yüzlerce kitabı tanıtmaktadır. Ayrıca ilim adamlarının ve çeşitli meslek mensuplarının isim, künye, nisbet ve mahlaslarını, doğum ve ölüm tarihlerini belirtmekte, coğrafi bölgeler ve yerler hakkında güvenilir bilgiler sunmaktadır. İki bölüme ayrılmıştır. Birinci bölümde, kendi isimleriyle tanınmış meşhur kişiler; ikinci bölümde ise nesep, künye ve lakaplarıyla tanınan kişiler sıralanmıştır. İsmi tam olarak verdikten sonra ölüm tarihini belirtip kısa hâl tercümesini sunmaktadır. Tarzı gereği oldukça sade bir anlatıma sahip olan eser, Keşfu’z-Zünûn’da adı geçen kitapların yazarlarına ait bir indeks görünümündedir. Yazarın otobiyografisinin yer alması onu önemli kılan başka bir husustur (Katip Çelebi 2010; Yekhlef 1999: 150-151).

Kâtip Çelebi, eserin telif sebebini açıklamamıştır; ancak bu eseri, herhangi bir devlet adamının isteği doğrultusunda yazmamıştır. Hatime kısmında, eserini tamamlanmış olmaktan dolayı Allah'a hamd, Resülü'ne selam ettikten sonra "Peygamberin varisleri olan ilim adamlarına ve salihlere hizmet olması için (yazdım)" ifadesini kullanmaktadır. Bu ifade de onun gelecek nesillere ilmi bakış açısıyla faydalı bir eser bırakma isteğini göstermektedir.(Yekhlef 1999: 152, URL 1).

Yazar, eserinin başında, kitabın adını şu şekilde yazmaktadır: "Kitabu Süllemi'l- Vusul ila Tabakatı'l- Fuhul, likâtibihi'l-fakîr ilâ inâyeti Rabbi'l- Kadîr Mustafa b. Abdullah el- Kostantiniyyi'l-mevlûd ve'd-dâr". Kapak sayfasının alt sol köşesinde, muhtemelen sonradan  eserin yaprak sayısı 577 yapraktır diye eklemlenmiş bir kısım vardır ve Süleymaniye Kütüphanesindeki kayıt numarası da 1877 olarak belirtilmiştir. Eserin yazılış tarihi konusunda müellif şu kaydı düşmektedir: "... Bu kitap 1053 yılının Kadir Gecesi (8 Ocak 1643) tamam oldu." Eserin yazıldığı yer İstanbul, bu şekliyle müsvedde haliyle kalan ve tamamlanmamış olduğu anlaşılan kitabın tek nüshasının bulunduğu kütüphanesi Şehid Ali Paşa (Süleymaniye Kütüphanesi)'da kayıtlıdır. (Katip Çelebi 1943; Yekhlef 1999: 150)

 Eser alfabe sırasına, hece harflerine göre tertip edilmiş ve bir indeks gibi bâblara ve fasıllara ayrılarak hazırlanmıştır. Kitabında söz konusu binlerce seçkin kişilerin (âlim ve yazarların) önce künyesi (lâkabı), nesebi (soyu) ve nisbeti yani nisbet edilen memleketi yazılır; ikinci bölümde nesep, künye ve lakaplarıyla bilinen şahıslar yer alır (Katip Çelebi,1943, II, 106 vd.) Daha çok Keşfü’z-Zunûn’da geçen kitapların yazarlarına ait indeks özelliği taşıyan eserde Süyûtî’nin Lübbü’l-Lübâb fî Tahrîri’l-Ensâb’ı esas alınmış, buradaki hal tercümeleri eserin aslını oluşturmuş ve diğer kaynaklardan önemli ilâveler yapılmıştır. Eserde yeri geldikçe zikredilen kaynakların sayısı ise 100’den fazladır. Kâtip Çelebi, gerekli gördüğünde hem zikredilen müellifin eseri veya eserleri hem de kaynakları hakkında ayrıntılı bilgi vermekte, onlardan tanıtılması gerekenleri de temel özellikleriyle tanıtmaktadır. Aynı üslubu, mezkur âlim, müellif, devlet adamı ve herhangi bir meslek sahibi için de uygulamaktadır. Bu kişilerin genelde bildiği ilimler ile uzmanlık alanlarını belirttiği gibi, ilmî seyahatlerinden tahsil düzeyine, hocalarının kimlik ve kişiliğine varıncaya kadar çok ayrıntılı bilgiler vermektedir. Bazı Osmanlı sultanları ile Aristo, Anaksogoros, Eflatun gibi yunan filozofları ve Şeyhülislam Lütfi gibi çok meşhur Müslüman âlimler, tarikat şeyhleri ve mezhep imamlarına dair maddeler buna örnek teşkil etmektedir (Yekhlef 1999: 153). Yazar, Hz. Adem'den başlayarak çeşitli alanlarda meşhur olmuş çok sayıda kişinin isim veya künyesi tespit etmişse de bunları tamamlayamamış ve vesikalandıramamıştır. Daha sonra da birçok maddeyi yazmaktan vazgeçerek üzerlerini çizmiştir. Zaten kitabını da, belki bu sebeple olsa gerek, mesleklere ve ilim dallarına göre tertip ve tasnif etmemiş, biyografi veya ensâb uslûbu ile telif etmiştir (Yekhlef 1999: 156).

Süllemü'l- Vusûl'un 350. yaprağa kadarki bölümü gerek kendi isimleri gerekse lakap, künye ve nisbetleriyle meşhur olan müellifleri, âlimleri, fakihleri, tarihçileri, şairleri, edipleri, dilcileri, sultanları, emirleri ve düşünürleri içerirken, 351. yapraktan başlayan ve 563. yaprağa kadar olan kısım mahlasları ile tanınan kişiler ve eserleri hakkında bilgi vermektedir. Müsvedde halinde kalmış olan bu esere, Müstakim-zâde Süleyman Sadeddin Efendi (ö. 1787) tarafından (1175/1761-62 tarihine kadar) gelen bir zeyl yazılmıştır (URL 1, URL 2). Süllemü'l-Vusûl'ün hattı okunaklı değilse de dili sade ve anlaşılır niteliktedir. Birçok madde üzerinde silintiler, karalamalar ve eklemeler yapıştırılmıştır.  Yazar genelde yazdığı her maddenin sonunda onu zikreden kaynaklara işaret etmektedir. "zekerrehu es-Sübkî, zekerehu es-Suyutî, zekerehu Takiyyüddin, zekerehu sahibu'ş-Şakâik ve gayruhu.." gibi kaynak bilgisini maddenin sonunda vermektedir. Bazen de "onu ashab-ı tarih zikretti" (zekerehu ashabu't-tarih) şeklinde genel ifade kullanmaktadır. Kâtip Çelebi, gerekli gördüğünde hem zikredilen müellifin eseri veya eserleri hem de kaynakları hakkında ayrıntılı bilgi vermekte, onlardan tanıtılması gerekenleri de temel özellikleriyle tanıtmaktadır. 

Yazarın açıklama ve değerlendirmeleri çerçevesinde Süllemü'l- Vusûl'un kaynakları şöyle sıralanabilir:

    a. İbnu'l- Esir'in Lübâb ve es-Suyûtî'nin Tahrîrü'l-Lübâb ismindeki eserlerinde yer alan bazı maddeler,

    b. Keşfu'z-Zunûn'da zikredilen eserlerin müellifleriyle alakalı malumat ve bu kitaptan aktarma bibliyografik ve biyografik maddeler, 

    c. Müellifin bu eserlerde bulunan bilgilere yaptığı ilaveler, ek bilgiler, istidrakler, ilhaklar, yeni bilgiler ve maddeler.

    d. el-Lübâb ve Tahrîrü'l- Lübâb'daki eksik bilgiler ve noksan bırakılan maddeleri tamamlayıcı maddeler. 

    e. Kutbuddin el- Mekki'nin el-A'lam isimli eserinde verdiği bilgileri aktaran, çok nadir ve garip konularda okuyucuyu bilgilendiren kısa açıklamaları ihtiva eden hâtime (Çelebi 2010; Yekhlef 1999: 151-153).

Çok sayıda meşhur adam ve yazar ile siret, vefayat, tezkire, velayet-name, menakıb-name, şiir, edebiyat, tarih, coğrafya ve riyazatla ilgili eserlerin kaynağını teşkil etmektedir. Şairler, edipler, hatipler, âlimler, arifler, fakihler, filozoflar, dilciler ve devlet adamları hakkında mesvuk ve mutemed malumat ihtiva eden bu biyografik eser, araştırmalar için de çok değerli bir kaynaktır. Keşfu'z- Zunûn'dan çok daha hacimli Süllemü'l- Vusûl için, Osmanlı tarihinde yazılan en kapsamlı ansiklopedi niteliğinde biyografik eserdir, demek mümkündür.  (Yekhlef 1999: 153-158)

Yazarın biyografisi için bk. "Kâtip Çelebi." Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/katib-celebi