Şemseddîn Sivâsî tarafından kaleme alınan Süleyman Peygamber ile Seb'e melikesi Belkıs hikâyesini konu alan mesnevi.

Süleyman-nâme; Türk edebiyatında Süleyman Peygamberin kıssalarını, mucizevî hayatını, Seb'e melikesi Belkıs’la aralarında geçen hikâyeyi veya Kanunî Sultan Süleyman’ın Kefe valiliğinden başlayarak yaptığı savaşları, kazandığı meydan muharebelerini, fetihlerini konu alan bir tür tarih kitabı sayabileceğimiz manzum ve mensur eserlere genel olarak verilen isimdir. Şemseddîn Sivâsî'nin Süleymâniyye'sinin öne çıkan yönü, klasik Türk edebiyatında Süleyman Peygamber'le Seb'e melikesi Belkıs arasında geçen kıssayı konu alan ve günümüze kadar ulaşan tek manzum eser olmasıdır. Süleymâniyye, aynı zamanda müellifin de ilk manzum eseridir (Akkaya 2015:17). 

Eser, 1556 yılında Zile’de kaleme alınmıştır. 1684 beyitten meydana gelen eser mesnevî nazım şekliyle tertip edilmiştir. Eserde bunun dışında yirmi altı beyitlik naat içerikli bir kaside ile sekiz beyitlik Kanunî Sultan Süleyman methiyesi yer alır. Süleymaniyye'nin yaklaşık olarak üçte biri mefâ'îlün mefâ'îlün fe'ûlün, diğer kısmı ise fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün kalıbıyla yazılmıştır. Mesnevilerin klâsik tertibine uygun olarak eserde sırasıyla tevhit, münacat, naat ve medh-i Hulefâ-yı Râşidîn bölümleri yer alır. Bu bölümleri, sebeb-i telif denilen eserin yazılış sebebinin anlatıldığı kısım takip eder. Daha sonra kıssanın anlatımına geçilir. Süleyman Peygamber'le Belkıs arasında geçen kıssa Kur’an’daki anlatım sırasına göre işlenir. Bununlar beraber müellif, bu kıssayı Mücahid (ö.721) ve Zemahşerî’nin (ö.1143) gibi âlimlerin tefsir kitaplarından faydalanarak daha da genişletmiştir. Konunun işlendiği bölümde, yer yer kıssadan hisse başlığı altında konuya uygun dinî ve didaktik mahiyette beyitlere ya da hikâyelere de yer verilmiştir. Ayrıca konuyla ilgili ayet (Neml sûresi) ile hadislerden iktibaslar beyitler arasına yerleştirilmiştir. Eser hâtime bölümü ile son bulmaktadır.

Müellif eserinde; şahıslara, varlıklara, yerlere, nesnelere ve bazı mefhumlara alegorik bir anlatımla tasavvufî açıdan yorumlar getirmiştir. Bu yorumlara göre Allah’tan gelen insan ruhu Hz. Süleyman’ı, beden onun tahtını, nefes ise o tahtı havada taşıyan yeli sembolize eder. Aklın (Hüdhüd) en önemli vazifelerinden birisi de nefsin (Belkıs) ahlaka ve insan tabiatına aykırı kötü niyetlerini ve işlerini ruha (Süleyman) haber vermektir. Ebedî olmayan vücut binası yel üzerine kurulmuş bir ev gibidir.

Eserde, didaktik özellikler ağır bastığından, oldukça sade ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır. Süleymâniyye’nin altısı Türkiye’de biri Almanya’da olmak üzere toplam yedi yazma nüshası vardır. Eser üzerinde 1988 yılında Hüseyin Akkaya tarafından yüksek lisans tezi hazırlanmış ve eser yayımlanmıştır (1997, 2015).

Şairin biyografisi için bk. “Şemseddîn-i Sivâsî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semsi-semseddin-sivasi