- Yazar Biyografisi (TEİS)
Nasûh, Matrakçı/Matrakî Nasûh - Madde Yazarı: Dr. Emre Töre
- Eser Yazılış Tarihi:944/1538
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Tarih
- Yayın Tarihi:02/12/2021
SÜLEYMÂN-NÂME/TÂRÎH-İ FETH-İ SİKLOŞ ESTERGON VE İSTOLNİBELGRAD (NASÛH)
Osmanlı tarihiNasûh, Matrakçı/Matrakî Nasûh (d. ?/? - ö. 16 Ramazan 971/28 Nisan 1564)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Matrakçı Nasûh tarafından kaleme alınan Kanûnî Sultan Süleyman (ö. 1566) dönemi tarihî olaylarını anlatıldığı kitaplar serisinin genel adı. Nasûh, Süleymân-nâme’yi Târîh-i Sultan Beyâzıd, Mecmû’-ı Menâzil gibi tarihî eserlerinin devamı niteliğinde yazmıştır. Târih-i Feth-i Sikloş Estergon ve İstolnibelgrâd adlı eseri de Süleymân-nâme’nin bilinen üçüncü kitabıdır.
Kanûnî Sultan Süleyman’ın emriyle kaleme alınan bu eser 949-950/1542-1543 yılları arasındaki olayları içermekte ve iki bölümden meydana gelmektedir. Eser Barbaros Hayreddin Paşa’nın Fransa’ya yardım için Nice ve Tulon’a gitmesini ve ayrıca Kanuni’nin 1543 II. Macaristan Seferi münasebeti ile düzenlenen harekâtı ele almaktadır. İsminden de anlaşılacağı üzere eserde Şikloş, Estergon ve İstolnibelgrad’ın alınışları konu edilmektedir (İnan 2019: 43).
Müellifin Süleymân-nâme’yi oluşturan kitapları Kanûnî Sultan Süleyman dönemi öncesini anlatan tarih eserlerinin bir devamı niteliğindedir. Aynı zamanda Kanûnî Sultan Süleyman dönemini anlattığı diğer eserleri ile konu anlatımı açısından paralellik bulunmaktadır. Süleymân-nâme’nin diğer kitaplarında olduğu gibi bu eserde de müellifin aynı dönemleri anlattığı bir başka eseri Târîh-i Âl-i Osmân’a göre en büyük farkı mutantan ve musanna üslubudur (İnan 2019: 36).
Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesinde Hazine 1608 kayıtlı bulunan nüsha 143 varaktır. Söz konusu eserin en önemli özelliklerinden birisi içindeki minyatürlerdir. Eserde 32 adet minyatür bulunmaktadır. Eser Sinan Çavuş’a atfedilmişse de aslında Nasuh’a ait olduğu Hüseyin Yurdaydın tarafından tashih edilmiştir.
Ahmet Toklucu, Matrakçı Nasûh'un Süleymân-nâme’sini beş bölümde ele almaktadır: Matla‘-ı Dâsitân-ı Sultân Süleymân Han, Fetih-nâme-i Karabuğdan, 1539-42 Yıllarına Ait Olması Gereken Nüsha, Târih-i Feth-i Şikloş ve Estergon ve İstunibelgrad, Beşinci bölüm 1548-51 yılları arası (2010:XIV-XVI).
Târih-i Feth-i Şikloş ve Estergon ve İstonibelgrad, Sinan Çavuş'a isnat edilmiş olarak 1987 yılında Tülay Duran editörlüğünde yayınlanmıştır.
Yazarın biyografisi için bk. “Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nasuh-matrakci-matraki-nasuh
Eserden Örnekler
Haber-i Avdet-nümûden-i Şâh-ı Hûn-rîz ez-Erzincan Be-cânib-i Tebrîz.
Öte cânibde ol düşmen-i bed-âmâl aldıkları dil ile şâhlarına varup pâdişâh-ı dîn-penâh ve sultân-ı zıllu’llâh asâkir-i nusret-iştibâh ile teveccüh-i hümâyunlarından ve Elkās Mîrzâ’nın keyfiyyet-i ahvâlinden istifsâr eyledi ki cümle ahvâle vâkıf idi. Eşiʻa-i âftâb gibi gamâmı setr ile muhtefî olmak müyesser değildi. Hemân-dem cevâb virüp eyitdi ki tahkīkīn kıyâsı ve tasdîkin mikyâsı budur ki karındaşın Elkās asker-i bî-kıyâs ile mâl ü menâlin ve dâr u diyârun gāret etmeğiçün hevâ-yı ılgar ile taht-gâh-ı hulefâ-i râşidîn olan Bağdâd-ı devlet-âbâd canibinden Hemedân ve Dergüzîn ve Sehlali ve Gazvîn tarafına azîmet eyledi (Toklucu 2010: 17).
Kaynakça
Erkan, Davut (hzl.)(2005). Matrâkçı Nasûh’un Süleymân-nâmesi (1520-1537). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Erkan, Davud (2011). "Matrakçı Nasûh’un Hayatı ve Eserleri Üzerine Notlar". Osmanlı Araştırmaları-The Journal of Ottoman Studies (37): 181-197.
Toklucu, Ahmet (hzl.)(2010). Matrakçı Nasuh’un Süleymannâmesi ( Beşinci bölüm/Arkeoloji Müzeleri Ktp. nr. 379, vr. 96a-185b) (Değerlendirme ve Transkripsiyon). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
İnan, Göker (2019). Rüstem Paşa Tarihi Olarak Bilinen Târîh-i Âl-i Osmân (Osmanlı Tarihi 699-968/1299-1561). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.
Yurdaydın, Hüseyin G. (1963). Matrakçı Nasûh. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay.
Sinan Çavuş (1987). Târih-i Feth-i Şikloş ve Estergon ve İstol[n]ibelgrad. ed. Tülay Duran. İstanbul: TTT Vakfı Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | BEYÂN-I MENÂZİL-İ SEFER-İ IRAKEYN-İ SULTÂN SÜLEYMÂN HÂN/MECMÛ'-I MENÂZİL (NASÛH) | Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh | Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya |
Görüntüle | ||
2 | SÜLEYMÂN-NÂME / MATLA'-I DÂSTÂN-I SULTÂN SÜLEYMÂN HÂN (NASÛH) | Nasûh, Matrakçı/Matrakî Nasûh | Dr. Emre Töre |
Görüntüle | ||
3 | TUHFETÜ’L-GUZÂT (NASÛH) | Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh | Doç. Dr. Dilek Herkmen |
Görüntüle | ||
4 | MECMAU'T-TEVÂRÎH (NASÛH) | Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh | Araş. Gör. Dr. Ümit Eskin |
Görüntüle | ||
5 | TÂRİH-İ SULTÂN BÂYEZİD (MATRAKÇI NASÛH) | Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh | Araş. Gör. Dr. Bilge İlhan Toker |
Görüntüle | ||
6 | TÂRİH-İ SULTÂN BÂYEZİD VE SULTÂN SELÎM HAN (MATRAKÇI NASÛH) | Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh | Dr. Öğr. Üyesi Gül YILMAZ ÇAL |
Görüntüle | ||
7 | SÜLEYMÂN-NÂME/ FETİH-NÂME-İ KARABOĞDAN (MATRAKÇI NASÛH) | Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh | Dr. Emre Töre |
Görüntüle | ||
8 | TÂRÎH-İ ÂL-İ OSMÂN (MATRAKÇI NASÛH) | Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh | Dr. Göker İnan |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
10 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
11 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
12 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
13 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
14 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
15 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
17 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
18 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |