SÜLEYMÂN-NÂME / MATLA'-I DÂSTÂN-I SULTÂN SÜLEYMÂN HÂN (NASÛH)
Osmanlı tarihi
Nasûh, Matrakçı/Matrakî Nasûh (d. ?/? - ö. 16 Ramazan 971/28 Nisan 1564)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Kanûnî Sultan Süleyman (ö. 1566) dönemi tarihî olaylarının anlatıldığı Matrakçı Nasûh tarafından kaleme alınan kitaplar dizisinin genel adı. Müellif Süleymân-nâme’yi Târîh-i Sultan Beyâzıd, Mecmû’-ı Menâzil gibi tarihî eserlerinin devamı niteliğinde yazmıştır. Yazarın Matla’-ı Dâsitân-ı Sultân Süleymân Hân adlı eseri de Süleymân-nâme’nin ilk kitabıdır.

Süleyman-nâme’nin ilk bölümü olma özelliğini taşıyan bu eser, Kanuni’nin 926/1520 yılındaki cülûsundan 944/1537’deki Korfu seferine kadar olan yılları arasındaki olayları içermektedir. Nasûh’un kendi deyişiyle bu yıllar arasındaki olaylar Kanuni’nin “dâsitân-ı evveli” olarak Süleyman-nâme’nin ilk bölümü şeklinde takdim edilmiştir (Toklucu, 2010: XIV). Eser 1537-1538 tarihleri arasında yazılmıştır (Erkan 2005: XXII).

Müellifin Süleymân-nâme’yi oluşturan kitapları Kanûnî Sultan Süleyman dönemi öncesini anlatan tarih eserlerinin bir devamı niteliğindedir. Târîh-i Sultân Bâyezîd ve Sultân Selîm isimli eserde Yavuz Sultan Selim dönemi hâdiselerinin nihayet bulduğu yerde, “Matla‘-i dâsitân-ı Sultân Süleymân Hân ve Gaza-nâme firistâden-i sudûr-ı dîvân, taleb-kerden-i û berây-ı nişesten ber-serîr-i sâhib-kırân” başlığı ile Kanuni devri hâdiseleri anlatılmaya başlanmış; fakat çok fazla ilerlemeden eser nihayete ermiştir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi’nde kayıtlı bulunan Süleyman-nâme’nin başlangıcı yukarıdaki başlıkla aynıdır (İnan 2019: 34).

Müellifin Kanûnî Sultan Süleyman dönemini anlattığı diğer eserleriyle konu anlatımı açısından paralellik bulunmaktadır. Nasûh, 1534 yılında Kanunî’nin çıktığı Irâkeyn seferini anlattığı minyatürlü Mecmû‘-ı Menâzil adlı eserindeki malumatı küçük farklar haricinde Süleymân-nâmesi’nin Matla‘-ı Dâsitân-ı Sultân Süleymân Hân’a kaydetmiş durumdadır. İki eserde de hemen hemen aynı olaylar anlatılmaktadır. Ancak aynı dönemi konu alan iki eser arasında üslup açısından farklılıklar bulunmaktadır. Süleyman-nâme serisinde daha mutantan ve musanna bir üslup tercih edilmiştir (İnan 2019: 34).

Eserin tüm başlıkları Farsçadır ve bu başlıklar “haber” kelimesiyle başlamaktadır. Eserde ele alınan konular 108 başlıkta anlatılmıştır.

Davut Erkan Nasûh'un Süleymân-nâme'si üzerine yüksek lisans tez çalışması yapmıştır (2005).

Yazarın biyografisi için bk. “Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nasuh-matrakci-matraki-nasuh 

Eserden Örnekler


Haber-i Melikü’l-Ümerâ-yı Şâm Şüden-i Mîr-i Mîrân-ı Anadolı Ayâs Paşa

Düşman-ı bed-fi‘âlün binâ-yı serây-ı ikbâli seylâb-ı hayl-i pertâbla yıkulup huzûr-ı pür-hubûr-ı şehriyâr-ı kâm-kârda zuhûr bulıcak hirmen-i kişver-i şerer-i şerr-i düşmanun def‘ ü ref‘i muhakkak u musaddak olıcak niyâbet-i vilâyet-i Şâm emîrü’l-ümerâi’l-azâm Anadolı Beglerbegisi Ayâs Paşa-yı şîr-ikdâma virildi. Ma‘mûre-i mezkûrenün kurâsında ve bilâdında nevbet-i emâret anun adına uruldı. Kenâr-ı cûy-bâr-ı Fırât’dan Arîş’e varınca ki ser-hadd-i diyâr-ı Mısr’dur ekālîm-i azîm-i Şâmân’da olan ceyş-i zafer-kîşe vü ceng-pîşe ser-henglere muktedâ olup durdı ve serdâr-ı mukaddem ve sipahsâlâr-ı mu‘azzam Ferhâd Paşa’ya misâl-i vâcibü’l-imtisâl vârid olup fermân-ı lâzımü’l-iz‘ân-ı sâhib-kırânî bu minvâl üzerine vârid oldı ki evân-ı bahâr değin ol diyârda bünyâd-ı karârı urup dura muktezâ-yı re’y-i maslahat-ârâyla re‘âyâ-yı ri‘âyet ve himâyâ-yı memleket[i] himâyet emrinde vâkı‘ olan mühimmi göre eyyâm-ı fetret ve hengâm-ı fursatda âteş gibi ser-keşlik itmiş şerâr-vâr baş kaldırmış bed-girdâr her ne diyârda varise seylâb-ı tiğ-i mîğ-tâbla ocağını söyündüre ve tuğyân dağına ağan tâgīlerin durağını dağıdup nâr-ı dimârla bed-gümânların cânlarını pür-dâg idüp hirmen-i fesâd-ı düşman-ı bed-nihâdı göyündirüp gülzâr-ı kişveri ehl-i fesâddan pâk ide (Erkan 2010: 29).

Kaynakça


Erkan, Davut (hzl.)(2005). Matrâkçı Nasûh’un Süleymân-nâmesi (1520-1537). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Erkan, Davud (2011). "Matrakçı Nasûh’un Hayatı ve Eserleri Üzerine Notlar". Osmanlı Araştırmaları-The Journal of Ottoman Studies (37): 181-197.

Toklucu, Ahmet (2010). Matrakçı Nasuh’un Süleymannâmesi ( Beşinci bölüm/Arkeoloji Müzeleri Ktp. nr. 379, vr. 96a-185b) (Değerlendirme ve Transkripsiyon). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

İnan, Göker (2019). Rüstem Paşa Tarihi Olarak Bilinen Târîh-i Âl-i Osmân (Osmanlı Tarihi 699-968/1299-1561). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.

Yurdaydın, Hüseyin G. (1963). Matrakçı Nasûh. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay.

Atıf Bilgileri


Töre, Emre. "SÜLEYMÂN-NÂME / MATLA'-I DÂSTÂN-I SULTÂN SÜLEYMÂN HÂN (NASÛH)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/suleyman-name-matla-i-dastan-i-sultan-suleyman-han-nasuh. [Erişim Tarihi: 05 Aralık 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 BEYÂN-I MENÂZİL-İ SEFER-İ IRAKEYN-İ SULTÂN SÜLEYMÂN HÂN/MECMÛ'-I MENÂZİL (NASÛH) Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya
Görüntüle
2 TUHFETÜ’L-GUZÂT (NASÛH) Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh Doç. Dr. Dilek Herkmen
Görüntüle
3 MECMAU'T-TEVÂRÎH (NASÛH) Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh Araş. Gör. Dr. Ümit Eskin
Görüntüle
4 TÂRİH-İ SULTÂN BÂYEZİD (MATRAKÇI NASÛH) Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh Araş. Gör. Dr. Bilge İlhan Toker
Görüntüle
5 TÂRİH-İ SULTÂN BÂYEZİD VE SULTÂN SELÎM HAN (MATRAKÇI NASÛH) Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh Dr. Öğr. Üyesi Gül YILMAZ ÇAL
Görüntüle
6 SÜLEYMÂN-NÂME/ FETİH-NÂME-İ KARABOĞDAN (MATRAKÇI NASÛH) Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh Dr. Emre Töre
Görüntüle
7 SÜLEYMÂN-NÂME/TÂRÎH-İ FETH-İ SİKLOŞ ESTERGON VE İSTOLNİBELGRAD (NASÛH) Nasûh, Matrakçı/Matrakî Nasûh Dr. Emre Töre
Görüntüle
8 TÂRÎH-İ ÂL-İ OSMÂN (MATRAKÇI NASÛH) Nasûh, Matrakçı (Matrakî) Nasûh Dr. Göker İnan
Görüntüle
9 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
10 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
11 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
12 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
13 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
14 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
15 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
16 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
17 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
18 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle