Kara Çelebi-zâde Abdülazîz Efendi tarafından yazılmış, Kanuni Sultan Süleyman’ın 1520’de babası Yavuz Sultan Selim’in vefatı üzerine Manisa’dan İstanbul’a gelip tahta çıkmasından 1566’daki Zigetvar Seferi’ndeki vefatına kadar geçen sürede sefer, fetih, isyan, imar, iskân vb. faaliyetlerini anlatan mensur bir tarih kitabı. Tarih, edebiyat ve dinî ilimler sahasında birçok kitap kaleme alan Kara Çelebi-zâde Abdülaziz Efendi, bu kitabını Hoca Sa’deddin Efendi’nin Tâcü’t-Tevârîh’ine zeyil olarak yazmıştır. Müstakil bir ismi olmayan esere müstensihler, katalog hazırlayanlar ve eserden bahseden ilmî kaynaklar muhtevasından hareketle Süleymân-nâme adını vermişlerdir.

Süleymân-nâme’nin yazım tarihi net olarak bilinmese de Sultan IV. Murad devrinin başlarında 1623-27 yılları arasında yazıldığı tahmin edilmektedir. Kara Çelebi-zâde Abdülaziz Efendi’nin eseri Süleymân-nâmeler arasında Kanuni Sultan Süleyman’ın saltanatının tamamını bahis konusu edinen yegâne eser olarak dikkat çekmektedir. Ayrıca bu kitap XVII. asırda yazılmış tek Süleymân-nâme’dir. Sultan IV. Murad’a ithaf edilen eser “makale” adı verilen yirmi beş bölümden meydana gelmektedir. Bu bölümlerde sırasıyla padişahın cülus için Manisa’dan İstanbul’a gelmesi; Memlûk emiri Cânbird-i Gazâlî’nin isyanı; Belgrad Seferi; Rodos Seferi; Mısır beylerbeyi Ahmed Paşa’nın isyanı; Şehzâde Selim’in doğumu; Mohaç Seferi ve Macar kralının öldürülmesi; Anadolu’daki iç isyanların bastırılması; Peç Seferi; Şehzâde Selim ve ağabeylerinin sünnet düğünleri; Avusturya kralı Ferdinand’ın yenilmesi; Bağdat’ın fethi; Korfu Seferi; elden çıkan Bağdat’ın ikinci kez fethedilmesi; Ferdinand’ın Budin’i işgal girişimi; İstolnibelgrad ve Estergon kalelerinin fethi; Şah Tahmasb’ın kardeşi Elkas Mirzâ’nın Osmanlı’ya sığınması; Tımışvar’ın fethi; Doğu Seferi; Şehzâde Selim ile Şehzâde Bâyezit’in Konya’da çarpışması; Zigetvar Kalesi kuşatması ve padişahın vefatı; sultanın yaptırdığı cami, medrese, köprü, imaret vb. hayır eserleri; sultanın şehzâdeleri; sadrazamların biyografileri; saltanat süresince ömür sürmüş meşhur bilginlerin hâl tercümeleri anlatılmaktadır. Kitabın son bölümü tezyîl edilen Tâcü’t-Tevârîh’te olduğu gibi devrin âlimlerinin biyografilerine ayrılmıştır.

Yazar eserinde kullandığı kaynakları bildirmese de başta kendinden evvel yazılmış Süleymân-nâmeler, bazı tarih kitapları ve biyografik eserlerden istifade etmiştir. Vefeyât kısmında hâl tercümelerine yer verdiği âlimlerin önemli bir kısmı Taşköprî-zâde’nin Şakâ’iku’n-Nu‘mâniyye’sindeki biyografilerle benzerlik taşımaktadır. Dil ve üslubu, eserin kaleme alındığı zamanda revaçta olan Veysî-Nergisî tarzına çok yakın yer yer süslü ve ağdalıdır. İçinde Arapça, Farsça ve Türkçe yüzlerce beyitlik şiir örneğinin bulunduğu eser, yazıldığı devirde ve sonrasında beğenilerek okunmuş; Şeyhülislâm Yahya Efendi, Ganî-zâde Nâdirî, Azmî-zâde Hâletî ve Rumeli kazaskeri Biber Biraderi Hasan Efendi tarafından esere takrîz yazılmıştır. Süleymân-nâme, kendisine takrîz yazılmış ilk tarih kitabıdır.

Müellif hattı elimizde bulunmasa da günümüze erişmiş elli civarında yazma nüshası bulunan eser, Mısır’da Bulak Matbaası’nda da basılmıştır.

Yazarın biyografisi için bk. "Azîzî, Karaçelebi-zâde Abdülaziz Efendi." Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/azizi-abdulaziz