- Yazar Biyografisi (TEİS)
Latîfî - Madde Yazarı: Prof. Dr. Nihat Öztoprak
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Yüz Hadis
- Yayın Tarihi:18/01/2022
SUBHATÜ’L-UŞŞÂK (LATÎFÎ)
manzum yüz hadis tercümesiLatîfî (d. 896/1491 – ö. 990/1582)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Hz. Peygamberin hadislerinden seçilen 100 hadisin her birinin iki beyitlik kıta ile nazmen çevirisi. “âşıkların tesbihi” anlamına gelen Subhatü’l-Uşşâk, toplam 347 beyit olup aruzun hafif bahrinden “fe‘ilâtün mefâ‘ilün fe‘ilün” kalıbıyla yazılmıştır. Hadis tercümeleri kıta, diğer kısımlar mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmıştır. Tezkire sahibi Kastamonulu Latîfî (ö. 1582)’nin kaleme aldığı Subhatü’l-Uşşâk, “giriş, ana konu ve hatime” bölümleriyle mürettep bir mesnevi hüviyetindedir. Latîfî eserine 22 beyitlik tevhit ile başlar, 16 beyitlik naat ile devam eder ve 45 beyitlik sebeb-i telif ile giriş bölümünü tamamlar. Giriş bölümünden sonra şair seçtiği yüz hadisin önce hadis metnini verir sonra her hadisin altına iki beyitlik kıtalarla Türkçe tercümesini verir. Eser hadis tercümelerinden sonra 32 beyitlik münacat ve 18 beyitlik tazarru ile tamamlanır. Eserin iki yazma nüshasında (Süleymaniye Ktp., Ayasofya Bl, nr. 378/4; Hacı Mahmud Ef. Bl., 3837) ise sebeb-i teliften sonra Kanûnî (ö. 1566)’ye hitaben yazılmış 14 beyitlik bir manzume vardır. Buna göre eser muhtemelen Kanûnî’ye ithaf edilmiştir. Telif tarihi belli olmayan eserin muhtevasındaki Kanûnî methiyesinden bu padişahın saltanat yılları olan 1520-1566 tarihleri arasında telif edildiği anlaşılmaktadır.
Latîfî eserinde halk için mühim olan hadisleri seçtiğini, onları herkesin anlayabileceği sadelikte ve Türkçe nazmettiğini bildirmektedir. Ancak şair sebeb-i telif bölümünde de belirttiği gibi hadis tercümelerinde sanat oyunlarından ve hayallerden kaçınmış, halkın anlayabileceği şekilde sade, samimî ve duygulu bir ifade tarzını benimsemiştir. Nitekim hadislerin konuları adalet, Allah’tan korkma, ana-baba ve mazlum hakkı, komşu hakkı, cömertlik, dilini tutma, cehalet, affetme, doğru söyleme, tamahın zararları, cehaletin zararları gibi cemiyet hayatını düzenlemeye yöneliktir. Eser; dili, üslûbu, muhtevası itibarıyla halk tarafından en çok beğenilen yüz hadis olmuştur. Eserin 30’dan fazla yazma nüshası bulunmaktadır.
Subhatü’l-Uşşâk Ahmet Sevgi (1993), Ali Çelik (2006) ve Mehmet Sait Toprak (2009) tarafından üç kez yayımlanmıştır.
Şairin biyografisi için bk. "Latîfî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/latifi
Eserden Örnekler
Örnekler:
Her ki isterse Hak ile kelimât
Dâyim itsün kırâ‘at-ı Ķur’ân
Ola Tûr-ı tilâvetinde Kelîm
Reşg ide ana Mûsâ-i ‘İmrân
Ol ki havf itdi Hazret-i Hak’dan
Korkar andan cemî-i halkullâh
Haşyet-i Haķ’dan ol ki hâlîdür
Korkıdur her kişiden anı İlâh
Merd ü zenden her ehl-i İslâm’a
Farz-ı ‘ayn oldı ‘ilm-i dîn okımak
Oldı ol ˘ilm ile ˘amel vâcib
Fark ola tâ anunla bâtıl u hak
Cehle benzer cihânda fakr olmaz
Katı yohsul cihânda câhildür
Mâl ile câhili ganî sanma
Ol kişidür ganî ki kâmildür
Ne ‘amel ide olmayan ‘ilmi
‘İlm ile azacuk ‘amel çok olur
Cehl ile sehl olur kesîr ‘amel
O da sehv ü hatâ ile yok olur
‘Âlim üzre otursa bir ‘âmî
Mâl ü câh içün anı görme revâ
‘İlmi tahfîf ider şu mertebe kim
Mushaf üzre cülûs ider gûyâ (Öztoprak 1993: 436-468)
Kaynakça
Çelik, Ali (2006). Manzum Hadis Tercümeleri ve Latîfî’nin Subhatü’l-Uşşâk’ı. Konya: Tablet Yay.
Öztoprak, Nihat (1993). Klâsik Türk Edebiyatında Manzum Yüz Hadisler. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Sevgi, Ahmet (1993). Lâtifî, Subhatü’l-Uşşâk. Konya.
Toprak, Mehmet Sait (2009). Latîfî’nin Sübhatü’l-Uşşâk’ Adlı Manzum Yüz Hadis’i. İzmir: Tibyan Yay.
Süleymaniye Ktp. Ayasofya Bl. nr. 378/4. yk. 100b-115b.
Millet Yazma Eser Ktp. Ali Emîrî. Manzum. nr. 803, vr. 1b-32a (İstinsah tar.: H. 973/1565-6).
Millet Yazma Eser Ktp. Ali Emîrî. Manzum. nr. 804. vr. 1b-21a.
Süleymaniye Ktp. Ayasofya. nr. 378/4. vr. 100a-115b.
Süleymaniye Ktp. Fâtih. nr. 5427. vr. 149b-158b.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | TEZKİRETÜ'Ş-ŞUARÂ VE TABSIRATÜ'N-NUZAMÂ (LATÎFÎ ) | Latîfî | Prof. Dr. Rıdvan Canım |
Görüntüle | ||
2 | RİSÂLE-İ TA'RÎF-İ EVSÂF-I İSTANBUL (LATÎFÎ) | Latîfî | Doç. Dr. murat öztürk |
Görüntüle | ||
3 | DÎVÂN (LATÎFÎ) | Latîfî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
4 | FUSÛL-İ ERBAA/ MÜNÂZARA-İ LATÎFÎ (LATÎFÎ) | Latîfî | Araş. Gör. Burhan Can |
Görüntüle | ||
5 | NAZM-I CEVÂHİR (LATÎFÎ) | Latîfî | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
6 | ESMÂ-i SUVERİ'L-KUR'ÂN (LATÎFÎ) | Latifî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
7 | ENÎSÜ'L-FÜSAHÂ (LATİFÎ) | Latifî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
8 | REBÎ'İYYE-İ EZHÂR (LATÎFÎ) | Latîfî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
10 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
11 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
12 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
13 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
14 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
15 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
17 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
18 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |