SUBHATÜ’L-UŞŞÂK (LATÎFÎ)
manzum yüz hadis tercümesi
Latîfî (d. 896/1491 – ö. 990/1582)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Hz. Peygamberin hadislerinden seçilen 100 hadisin her birinin iki beyitlik kıta ile nazmen çevirisi. “âşıkların tesbihi” anlamına gelen Subhatü’l-Uşşâk, toplam 347 beyit olup aruzun hafif bahrinden “fe‘ilâtün mefâ‘ilün fe‘ilün” kalıbıyla yazılmıştır. Hadis tercümeleri kıta, diğer kısımlar mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmıştır. Tezkire sahibi Kastamonulu Latîfî (ö. 1582)’nin kaleme aldığı Subhatü’l-Uşşâk, “giriş, ana konu ve hatime” bölümleriyle mürettep bir mesnevi hüviyetindedir. Latîfî eserine 22 beyitlik tevhit ile başlar, 16 beyitlik naat ile devam eder ve 45 beyitlik sebeb-i telif ile giriş bölümünü tamamlar. Giriş bölümünden sonra şair seçtiği yüz hadisin önce hadis metnini verir sonra her hadisin altına iki beyitlik kıtalarla Türkçe tercümesini verir. Eser hadis tercümelerinden sonra 32 beyitlik münacat ve 18 beyitlik tazarru ile tamamlanır. Eserin iki yazma nüshasında (Süleymaniye Ktp., Ayasofya Bl, nr. 378/4; Hacı Mahmud Ef. Bl., 3837) ise sebeb-i teliften sonra Kanûnî (ö. 1566)’ye hitaben yazılmış 14 beyitlik bir manzume vardır. Buna göre eser muhtemelen Kanûnî’ye ithaf edilmiştir. Telif tarihi belli olmayan eserin muhtevasındaki Kanûnî methiyesinden bu padişahın saltanat yılları olan 1520-1566 tarihleri arasında telif edildiği anlaşılmaktadır.

Latîfî eserinde halk için mühim olan hadisleri seçtiğini, onları herkesin anlayabileceği sadelikte ve Türkçe nazmettiğini bildirmektedir. Ancak şair sebeb-i telif bölümünde de belirttiği gibi hadis tercümelerinde sanat oyunlarından ve hayallerden kaçınmış, halkın anlayabileceği şekilde sade, samimî ve duygulu bir ifade tarzını benimsemiştir. Nitekim hadislerin konuları adalet, Allah’tan korkma, ana-baba ve mazlum hakkı, komşu hakkı, cömertlik, dilini tutma, cehalet, affetme, doğru söyleme, tamahın zararları, cehaletin zararları gibi cemiyet hayatını düzenlemeye yöneliktir. Eser; dili, üslûbu, muhtevası itibarıyla halk tarafından en çok beğenilen yüz hadis olmuştur. Eserin 30’dan fazla yazma nüshası bulunmaktadır. 

Subhatü’l-Uşşâk Ahmet Sevgi (1993), Ali Çelik (2006) ve Mehmet Sait Toprak (2009) tarafından üç kez yayımlanmıştır. 

Şairin biyografisi için bk. "Latîfî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/latifi 

Eserden Örnekler


Örnekler:

 

Her ki isterse Hak ile kelimât

Dâyim itsün kırâ‘at-ı Ķur’ân

Ola Tûr-ı tilâvetinde Kelîm

Reşg ide ana Mûsâ-i ‘İmrân


 

Ol ki havf itdi Hazret-i Hak’dan

Korkar andan cemî-i halkullâh

Haşyet-i Haķ’dan ol ki hâlîdür

Korkıdur her kişiden anı İlâh



Merd ü zenden her ehl-i İslâm’a

Farz-ı ‘ayn oldı ‘ilm-i dîn okımak

Oldı ol ˘ilm ile ˘amel vâcib

Fark ola tâ anunla bâtıl u hak



Cehle benzer cihânda fakr olmaz

Katı yohsul cihânda câhildür

Mâl ile câhili ganî sanma

Ol kişidür ganî ki kâmildür


 

Ne ‘amel ide olmayan ‘ilmi

‘İlm ile azacuk ‘amel çok olur

Cehl ile sehl olur kesîr ‘amel

O da sehv ü hatâ ile yok olur


 

‘Âlim üzre otursa bir ‘âmî

Mâl ü câh içün anı görme revâ

‘İlmi tahfîf ider şu mertebe kim

Mushaf üzre cülûs ider gûyâ   (Öztoprak 1993: 436-468)

Kaynakça


Çelik, Ali (2006). Manzum Hadis Tercümeleri ve Latîfî’nin Subhatü’l-Uşşâk’ı. Konya: Tablet Yay.

Öztoprak, Nihat (1993). Klâsik Türk Edebiyatında Manzum Yüz Hadisler. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Sevgi, Ahmet (1993). Lâtifî, Subhatü’l-Uşşâk. Konya.

Toprak, Mehmet Sait (2009). Latîfî’nin Sübhatü’l-Uşşâk’ Adlı Manzum Yüz Hadis’i. İzmir: Tibyan Yay.

Süleymaniye Ktp. Ayasofya Bl. nr. 378/4. yk. 100b-115b.

Millet Yazma Eser Ktp. Ali Emîrî. Manzum. nr. 803, vr. 1b-32a (İstinsah tar.: H. 973/1565-6).

Millet Yazma Eser Ktp. Ali Emîrî. Manzum. nr. 804. vr. 1b-21a.

Süleymaniye Ktp. Ayasofya. nr. 378/4. vr. 100a-115b.

Süleymaniye Ktp. Fâtih. nr. 5427. vr. 149b-158b.


Atıf Bilgileri


Öztoprak, Nihat. "SUBHATÜ’L-UŞŞÂK (LATÎFÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/subhatu-l-ussak-latifi. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 TEZKİRETÜ'Ş-ŞUARÂ VE TABSIRATÜ'N-NUZAMÂ (LATÎFÎ ) Latîfî Prof. Dr. Rıdvan Canım
Görüntüle
2 RİSÂLE-İ TA'RÎF-İ EVSÂF-I İSTANBUL (LATÎFÎ) Latîfî Doç. Dr. murat öztürk
Görüntüle
3 DÎVÂN (LATÎFÎ) Latîfî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
4 FUSÛL-İ ERBAA/ MÜNÂZARA-İ LATÎFÎ (LATÎFÎ) Latîfî Araş. Gör. Burhan Can
Görüntüle
5 NAZM-I CEVÂHİR (LATÎFÎ) Latîfî Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
6 ESMÂ-i SUVERİ'L-KUR'ÂN (LATÎFÎ) Latifî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
7 ENÎSÜ'L-FÜSAHÂ (LATİFÎ) Latifî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
8 REBÎ'İYYE-İ EZHÂR (LATÎFÎ) Latîfî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
9 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
10 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
11 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
12 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
13 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
14 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
15 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
16 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
17 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
18 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle