- Yazar Biyografisi (TEİS)
Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa - Madde Yazarı: Ismail Aksoyak
- Eser Yazılış Tarihi:1000 / 1591
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Devriye
- Yayın Tarihi:27/12/2021
SUBHATÜ'L-İNÂBE (ÂLÎ/ÇEŞMÎ)
devriyeÂlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa (d. 948/1541 - ö. 1008/1600)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Gelibolulu Mustafa Âlî'nin Divanları’nın dışında kalan devir konulu risalesi. Tezkirelerde, Âlî'nin eserleri arasında Sübhatü'l-inâbe geçmemekle birlikte H. Nihal Atsız eserden ilk kez bahseder ve iki nüshası olduğunu söyler. Kaynaklarda Âlî'nin bu manzumesinin nerede ve ne zaman yazıldığı belirtilmemektedir ancak manzumenin bir beytinde geçen ibareden şairin bu manzumeyi 50 yaşında yazdığı anlaşılmaktadır: Hamsîne vardı ‘ömrün bahârı / Bülbül hevâda güller görinmez. Âlî 1541 yılında doğduğuna göre Sübhatü'l-inâbe'yi 1591 yılında yazmış olmalıdır. Bu yıllarda Âlî, pek çok görevden azledilmiştir. Bu sebeple Sübhatü'l-inâbe, bir bakıma Âlî'nin bu azillerden ve hayal kırıklıklarından dolayı tasavvufun rahatlatıcı ortamına sığındığı bir eser olarak düşünülebilir.
Sübhatü'l-inâbe, "müstef'ilâtün müstef'ilâtün" vezninde olup 91 beyitlik bir terkib-benddir. Toplam 7 bend olan manzumenin her bendinde 13 beyit bulunmaktadır. Şair birinci bendde dört menzili (sulb-i peder, rahm-i mâder, dünya, kûy-ı fenâ) ve dünyaya gelişini; ikinci bendde çocukluk ve mektep yıllarını; üçüncü bendde çocukluktan gençliğe geçişini, gençlik devresindeki günahlarını; dördüncü bendde orta yaşlılığını ve yavaş yavaş gerçeği görmeye başladığını; beşinci bendde pişmanlıklarını ve artık sanki kalp gözünün açıldığını; altıncı bendde manevi olarak gözü açıkların kendine yol göstermeleriyle dünyanın geçici olduğunu anladığını; yedinci bendde ise dünyanın vefasızlığını, âlem dolabının tersine döndüğünü, ehil olmayanların görevler aldığını, artık gerçeği gördüğünü ve yaptıklarından pişmanlık duyarak Allah'a halinden şükür ve günahlarından tövbe ettiğini anlatmakta ve 88. beyitte adını ya da mahlasını vererek manzumesini tamamlamaktadır.
Manzumenin edisyon kritikli metni İ. Hakkı Aksoyak tarafından yayınlanmıştır (2016 : 493-513).
Şairin biyografisi için bkz. "Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa". Türk Edebiyatı isimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-cesmi-gelibolulu-mustafa
Eserden Örnekler
Yıllarla oldum sahbâya mâ’il
Mutrib sözine cân ile kâ’il
Gözi açıklar bir himmet itdi
Nâ-geh göz açdum feth oldı müşkil
Mey bir bakımda turdukça âteş
Kandur hemânâ sahbâ-yı sâ’il
Ger yıksa yaksa tañ mı vücûdum
Ol nâr-ı sûzân ol seyl-i hâ’il
Kan ile tolmuş her bir sifali
Cem câmı sandum oldukça kan-zil
Saff-ı ni’âlüñ olmış mukîmi
Sâzende kısmı birkaç erâzıl
Bir hartî-sûret fertût imiş def
Geçmezdi fülsi iflâsı kâmil
Kâkül perîşân her çeng-i hadrâ
Bir kahbe-zendür pür-zehr-i kâtil
Mug-beççe sâkî şûh-ı dihende
Pîr-i mugân hod deyyûş-ı gâfil
Bezm-i melâhî cem’-i edânî
Bi’se’l-esâfil bi’se’r-rezâ’il
Bir meclisüñ kim bunlardur ehli
Nekbetden özge andan ne hâsıl
Estagfirullâh ‘ammâ siva’llâ
El’âne tübtü mimmâ neha’llâh (Aksoyak 2016 : 508)
Kaynakça
Aksoyak, İ. Hakkı (2016). "Gelibolulu Mustafa Âlî'ye Atfedilen ve "Devriye" Özelliği Taşıyan Bir Manzume: Sübhatü'l-inâbe". Söylenmemiş Sözler. Ankara. 493-513.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | BEDİÜ'R-RUKÛM/ REBÎÜ'L-MERSÛM (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
2 | CÂMİÜ'L-BUHÛR DER-MECÂLİS-İ SÛR (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | Doç. Dr. Mehmet ÖZDEMİR |
Görüntüle | ||
3 | DAKÂİKU'T-TEVHÎD/BEDÂYİ'U'L-METÂLİ' (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂNLAR (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
5 | GÜL-İ SAD-BERG (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
6 | HULÂSATÜ'L-AHVÂL (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
7 | MAÂLİMÜ'T-TEVHÎD (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
8 | HADÎS-İ ERBAÎN (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
9 | MECMAU'L-BAHREYN (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
10 | MİHR Ü MÂH (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | Prof. Dr. Ahmet İÇLİ |
Görüntüle | ||
11 | MİHR Ü VEFÂ (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
12 | NİKÂTÜ'L-KÂL FÎ-TAZMÎNİ'L-MAKÂL (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
13 | RİYÂZÜ'S-SÂLİKÎN (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
14 | SUBHATÜ’L-ABDÂL (ÂLÎ/ ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
15 | TUHFETÜ'L- UŞŞÂK/TUHFE-İ UŞŞÂK (ÂLÎ/ÇEŞMÎ) | Âlî/Çeşmî, Gelibolulu Mustafa | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
17 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
18 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
19 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
20 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
21 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
22 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
24 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
25 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |