Ali Kemal'in eleştiri türünde aktardığı ve kaleme aldığı yazıları ihtiva eden eseri. Kitapta yer alan yazılar 1895-1896 yıllarında İkdam gazetesinde tefrika edildikten sonra kitap hâlinde yayımlanmıştır. İlgili yazılar, yazarın Fransa'da hukuk eğitimi aldığı esnada Sorbonne Üniversitesi'nde takip ettiği edebiyat dersine ait notlardır. Ali Kemal'in satır aralarında verdiği bilgilerden bu derslerin Gustave Larroumet'ye ait eleştiri dersleri olduğu anlaşılmaktadır. Ali Kemal, eserin önsözünde İbn Haldun'un tarih görüşü lehinde kanaatlerini zikrettiği gibi Larroumet'nin derslerinde de Hippolyte Taine'in zaman telakkisinin etkili olduğu görülmektedir. Her iki yaklaşımın da kabul ettiği şekliyle, tarihin belirli bir devresinde zirve noktaya ulaşan bir olgunun bir müddet sonra yerini bir başka olguya terk etmesi mukadderdir. Ali Kemal, gelenekli edebiyat zevkinin en güzide örneklerini verdikten ve ilgili tarihî devrenin nirengi noktasını temsil ettikten sonra, değişen zaman ve şartlarla birlikte yeni bir edebiyat zevkinin gelişmekte olduğunu işaret eder.

Larroumet'nin Sorbonne'da vermiş olduğu dersler daha sonra genişletilmiş olarak Études de littérature et d'Art başlığı altında dört cilt olarak yayımlanmıştır. Ali Kemal takip ettiği derslerin bir kısmını on iki bölüm hâlinde düzenlemiştir. Kendisine yapılan itirazlara cevap vermek ve bazı değerlendirmelerde bulunmak üzere de dört "lahika" ve "Haric-i Edebiyat" başlıklı bir yazı yazmıştır. Eserin merkezinde parnasyen ve realist edebiyat yaklaşımları yer almaktadır. Klasik edebiyat ve romantik edebiyat anlayışlarına dair aktarılan notlar ilgili edebiyat akımlarının tarihî tekamülünü izah etmek üzere mefhumları zıtları üzerinden açıklamak için kaleme alınmıştır.

İlk üç bölümde romantik edebiyat çerçevesinde eser vermiş olan Victor Hugo, Musset, Lamartine ve Théophile Gautier'in realist ve parnasyen sanata hangi ölçülerde kapı aralamış oldukları açıklanır. 4, 5 ve 6. bölümlerde Leconte de Lisle ve Sully Prudhomme üzerinden parnasyen şiirin genel özellikleri tanıtılır. 7. bölümde parnasyen şair sıfatıyla François Coppé'ye değinildikten sonra 8, 9 ve 10. bölümlerde Flaubert ve Balzac'la birlikte realist edebiyata dair açıklamalara yer verilir. Şiir sahasında gerçekçi edebiyatın temsilcisi parnasyenlerken mensur eserler için ise realist edebiyat anlayışı hâkimdir. Realist edebiyata dair açıklamaların büyük ölçüde Flaubert'in Madame Bovary'si üzerinden yapıldığı görülmektedir. 11. bölümde "istitrâd" alt başlığı ile Batı edebiyatına ilgi duyanların çoğunlukla yanlış ve popüler kaynaklardan yararlanmayı tercih etmeleri eleştirilir. Eserin son bölümünde ise nakledilmeyen derslerin kısa bir özetine yer verilir.

Ali Kemal'in okuyucularına hitaben mektup formunda naklettiği ders notları ve kendisinin Türk edebiyatına yönelik eleştiri vasfındaki yazıları eleştiri tarihimiz için son derece önemlidir. Kendi türünün ilk örneklerinden olan eser Fransız parnasyen şairlerini ve realist yazarlarını edebiyat anlayışları ekseninde tanıtmayı amaçlamıştır. Batı edebiyatıyla ilgilenenlerin ve çeviri eserler yoluyla Türk edebiyatına hizmet edenlerin izlemesi gereken yöntemlere dair açıklamalar da bir o kadar değerlidir.

Yazarın biyografisi için bk. “Ali Kemal”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-kemal