- Yazar Biyografisi (TEİS)
Sabâyî, Hayreddîn - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Kadir ATLANSOY
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:19/01/2022
SIRÂT-I MÜSTAKÎM (SABÂYÎ)
Pendnâme tercümesiSabâyî, Hayreddîn (d. ? - ö. ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Edirneli Sabâyî Hayreddîn Çelebi’nin mesnevisi. Manzume, Feridüddîn Attâr’ın Pendnâme'sinin Anadolu sahasındaki ilk tercümesidir. Eserin yazılış sebebi, Hadım Alî Paşa’nın (ö. 917/1511) emretmesi ve ismini de Sırât-ı Müstakîm olarak vermesidir. 736 beyitten müteşekkil olan ve aruz vezninin "fâ’ilatün fâ’ilatün fâ’ilün" kalıbı ile kaleme alınan eserde; sırasıyla tevhid, naat, medhiye, sebeb-i telif, münacat bölümlerinden sonra kanaat, şükür, sabrın faydaları, iyi ameller, güzel huylar, akıl, ilim, iman, saadet, bahtiyarlık alametleri, takvanın faziletleri, riyazet, tövbe, zikrin çeşitleri, kanaat, cömertliğin fazileti, misafire ikram, dostluk, sadaka verme, hayır işleme, infakta bulunma, akraba ziyareti, cennetlik kulların nişanları, öfkeyi yenme, susmanın faydaları, dünyadan el çekme, gafletten uyanma, Şeytanlık belirtileri, iki yüzlülük vasıfları, cimrilik alametleri, nefisle mücadele, hırsın zararları, kötü huylar konularında nasihatler yer almaktadır. Sabâyî, bu mesnevide güçlü bir şair kimliği ortaya koymuş; zengin muhtevalı Pendnâme'yi akıcı bir dille nazma çekerek kendisinden sonraki tercümeler için de iyi bir örnek oluşturmuştur. Eski Anadolu Türkçesi özellikleri taşıyan eser, bazı arkaik kelimeler ihtiva etmesinin yanı sıra temel tasavvuf terimlerine verilen Türkçe karşılıklar açısından da önemlidir. Sırât-ı Mustakîm'in Türkiye'de üç ve Tunus'ta da bir nüshası vardır.
Mesnevi üzerine Kadir Atlansoy, bölüm başlıkları bulunmayan ve 30 beyit ihtiva etmesi gereken bir varağı eksik olan Bursa nüshasını esas alarak yüksek lisans tezi hazırlamıştır (1987).
Şairin biyografisi için bk. "Sabâyî, Hayreddîn". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sabayi-hayreddin
Eserden Örnekler
Sebeb-i Te'lîf
Ol hudâvend-i cihân cân-âferîn
Kudretine sad-hezâran âferîn
Emr anun izzet anun hikmet anun
Fâ’il-i muhtâr-durur kudret anun
Eyledi toprağı şâh-ı enbiyâ
Ümmetinün kıldı çoğın evliyâ
Hâce Attâr’un nesîminden seher
Bu Sabâyî’ye sabâ verdi eser
Didi Türkî olsa işbu va’z u pend
Sûd-mend olurdı niçe derd-mend
Kadri âlî ismi resmiyle Alî
Lütf u cûdıyla zamânun efdali
Halk-ı âlem olmağıyçün sûd-mend
Tercüme emr eyledi ol ercümend
Özrümi ayb itmeyüp lütf-ı azîm
Adını virdi Sırât-ı Müstakîm
Gerçi kim adum Sabâyî eyledüm
Nefsümi mest ü hevâyî eyledüm (Atlansoy 1987: 70, 74, 139-140)
Kaynakça
Atlansoy, Kadir (1987). Sabâyî, Sırât-ı Müstakîm (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi.
Atlansoy, Kadir (2005). “Pend-i Attar’ın Türkçe İlk Manzum Çevirisi: Sabâyî’nin Sırât-ı Müstakîm Mesnevisi”. İlmî Araştırmalar, (20): 27-41.
Sabâyî. Sırât-ı Mustakîm, Bursa Yazma ve Eski Basma Eserler Kütüphanesi. Genel. Nu. 4404.
Sabâyî. Sırât-ı Mustakîm, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı. Osman Ergin Türkçe Yazmaları. Nu. 605/2.
Sabâyî. Sırât-ı Mustakîm, İstanbul Millet Kütüphanesi. Ali Emiri Manzum. Nu. 853.
Sabâyî. Sırât-ı Mustakîm, Tunus Milli Kütüphanesi. Türkçe Yazmalar. Nu.14336/2.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ÜVEYS-NÂME / KİTÂB-I ÜVEYSE’L-KARENÎ (SABÂYÎ) | Sabâyî, Hayreddîn | Dr. Öğr. Üyesi Kadir ATLANSOY |
Görüntüle | ||
2 | DÎVÂNÇE / DÎVÂN (SABÂYÎ) | Sabâyî, Hayreddîn | Araş. Gör. Fatih UĞUR |
Görüntüle | ||
3 | [GAZAVÂT-NÂME] (SABÂYÎ) | Sabâyî, Hayreddîn | Dr. Öğr. Üyesi Kadir ATLANSOY |
Görüntüle | ||
4 | MEVLÛD-İ NEBÎ / [MEVLİD] (SABÂYÎ) | Sabâyî, Hayreddîn | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
5 | KASÎDE-İ ŞÜTÜR Ü HÜCRE (SABÂYÎ) | Sabâyî, Hayreddîn | Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ |
Görüntüle | ||
6 | KASÎDE-İ DERYÂ-YI EBRÂR (SABÂYÎ) | Sabâyî, Hayreddîn | Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ |
Görüntüle | ||
7 | KASÎDE-İ MİR'ÂT-I SAFÂ (SABÂYÎ) | Sabâyî, Hayreddîn | Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ |
Görüntüle | ||
8 | ŞÜTÜR Ü GÜRBE (SABÂYÎ) | Sabâyî, Hayreddîn | Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ |
Görüntüle | ||
9 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
10 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
11 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
12 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
17 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
18 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |