- Yazar Biyografisi (TEİS)
Âbid, Zeynelâbidîn - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Musa Tozlu
- Eser Yazılış Tarihi:1276/1859-1860
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:17/10/2022
SİRÂC-I GAYB (ÂBİD)
tercüme mesneviÂbid, Zeynelâbidîn (d. ?/? - ö. 1292 / 1875-76))
ISBN: 978-9944-237-87-1
Asıl adı Zeynelâbidîn olan Âbid tarafından Arapçadan Türkçeye tercüme edilmiş tasavvufi bir mesnevi. Eser, Simavna Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Mahmud (ö. 823/1420)’un Vâridât adlı Arapça eserinin yine aynı dille Seyyid Muhammed Nûru’l-Arabî (ö. 1888) tarafından yapılmış şerhinin Türkçeye manzum olarak tercümesidir. Aruzun remel bahrinin "fâilâtün fâilâtün fâilün" kalıbıyla yazılan eser, bir dîbâce ve her biri maksad adı verilen 61 bölüm, zeyl ve hâtime bölümlerinden oluşmaktadır. Besmele, Ahvâl-i Âhiret, Merâtib-i Îmân, Vücûd-ı Âlem, Teşekkül-i Cin ü Melâike, Rûh, Haşr-ı Cismânî vü Rûhânî, Kıyâmet, Kelime-i Tevhîd, İnsân-ı Kâmil bu bölümlerden bazılarıdır. Hâtime bölümünde eserin yazılış sebebi olarak Vâridât’ın manzum şârihinin Âbid’den bu eseri tercüme etmesini istediği söylenir. Eserin yazılış tarihini (1276) de içeren Sirâc-ı Gayb ismini de yine Seyyid Muhammed Nûru’l-Arabî vermiştir.
Cihan Okuyucu esere ait iki nüsha tespit ederek eseri tanıtan bir makale yazmıştır (Okuyucu 2017: 559-593). Nüshaların ilki Hırvat Bilimler Akademisi, Doğu El Yazmaları (HAZU) nu. 106, diğeri ise İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi nu. Ty. 562’de kayıtlıdır. Bunlardan başka Milli Kütüphane Türkçe Yazmalar Koleksiyonu nu. 06 Mil Yz A 5288’de üçüncü bir nüsha daha vardır. 120 varak, çift sütun üzerine 17 satır, rik’a hatla ve 3587 beyit olarak yazılan bu nüsha, zahriyesindeki Latin harfleriyle yazılan bilgiye göre Âbid’in elinden çıkmıştır. Seyyid Muhammed Nûru’l-Arabî tarafından yazılan Arapça manzum Vâridât şerhi, bu nüshada der-kenardır. Nüshanın baş tarafında ilki adı geçen şarih, diğeri de Rumeli Ordu-yı Hümâyûnu Rûznamçecisi Hüsni Bey tarafından yazılmış iki adet manzum takriz yer almaktadır. İlk takrizin son mısraı eserin adında da olduğu gibi yazılış tarihini vermektedir. "Sahîh oldı nazmun yâ Hû Âbid (1276)".
Şairin biyografisi için bk.“Âbid, Zeynelâbidîn”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abid-zeynelabidin
Eserden Örnekler
Hatime Beyân-ı Nâm-ı Kitâb ü Târîh ü Sebeb-i Tercüme
[...]
Hazret-i şârih idüp bu bendesine kim hitâb
Tercüme olsa güzel olurdı hakk-ı tâlibân
İşte bu nutkun kerâmâtı idüp bizde zuhûr
Yohsa âcizdür anı nazm itmege nutk u lisân
Mîr Hüsni rehber olmışdı bana hem de refîk
Eyledük anun ile tezkîr-i ders biz niçe ân
Avn-i Hakla çünki nazmen tercümem buldı hitâm
Bir teveccüh eyledüm şârihe ol demde hemân
Didi sırrumdan bana olsun Sirâc-ı Gayb ana
Nâm (ü) hem târîh-i tâmdur kıl hesâb olsun ayân (Âbid [yz.]: 119b-120a).
Kaynakça
Âbid. Tercüme-i Şerh-i Vâridât. Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, Nu: 06 Mil Yz A 5288. vr. 1b-120a.
Okuyucu, Cihan (2017). “Âbid ve Manzum Varidat Tercümesi”. Mertol Tulum Kitabı. (ed. A. Kartal, M. M. Tulum). İstanbul: Sivrihisar Belediyesi Kültür Yayınları. 559-593.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂNÇE (ÂBİD) | Âbid, Zeynelâbidîn | Dr. Öğr. Üyesi ABUZER KALYON |
Görüntüle | ||
2 | KİSÂ-NÂME (ÂBİD) | Âbid, Zeynelâbidîn | Prof. Dr. Ozlem Ercan |
Görüntüle | ||
3 | TERCÜME VE ŞERH-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ÂBİDİN PAŞA) | Âbidin Paşa | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği Doç. Dr. Hamza KOÇ |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN (ÂCİZ) | Âciz, Mehemmed Helife | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
5 | FARSÇA DÎVÂN (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Prof. Dr. mehmet atalay |
Görüntüle | ||
6 | DÎVÂN (CEVDET) | Cevdet, Recâîzâde Ahmed | Prof. Dr. Mehmet Sarı |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN (FERÎDE HANIM) | Ferîde Hanım, Bahâr-zâde | Prof. Dr. Eyüp Akman |
Görüntüle | ||
8 | DÜRRETÜ’L-BEYZÂ FÎ-ŞEREFİ MEVLİDİ’L-MUSTAFÂ (GAZZÎZÂDE ABDÜLLATÎF) | Gazzîzâde Şeyh Abdüllatîf Efendi | Dr. Bilal Güzel |
Görüntüle | ||
9 | KIRIM ZAFERNÂMESİ / HAYRÂBÂD (HAYRÎ) | Hayrî, Mehmed Hayrî Efendi, Türk Hayrî | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (HULÛSÎ) | Hulûsî, Ömer | Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Şamil BAŞ |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (HULÛSÎ/MENFÎ/YESÂRÎ) | Hulûsî/Menfî/Yesârî, Hüseyin Hulûsî Efendi | Doç. Dr. Özgür KIYÇAK |
Görüntüle | ||
12 | İNTİBÂHU'T-TÂLİBÎN (MEHMED RÜŞDÎ) | Mehmed Rüşdî, Ketenci-Zâde | Araş. Gör. Aslıhan SÜMBÜLLÜ |
Görüntüle |