Nev‘î’nin Osmanlı sadrazamı Koca Sinan Paşa (ö.1596)’ya yazdığı mektup. Nev’î söz konusu mektubu 1580li yıllarda büyük olasılıkla da Sinan Paşa’nın 1580-1582 yılları arasındaki ilk sadrazamlık döneminde geçen bir olay üzerine yazmıştır ( Kortantamer 1991: 216).  Nev’î’yi mektup yazmaya sevk eden olay şöyle gerçekleşmiştir: Müderrislik görevinden azledilen Nev’î, bir bayram günü Sinan Paşa’nın ziyaretine gider. Paşa, şairi asık suratla karşılar ve “şair ehl-i ilm olmaz” der. Bu durum Nev’î’yi derinden yaralar ve bu konudaki düşünce ve duygularını söz konusu mektubu yazarak Paşa’ya iletir (Kortantamer 1991: 217).

Nev’î, mektupta görünüşte yumuşak ancak ince bir alay ve ironi ile kimi zaman da sert ifadelerle Sinan Paşa’ya ders vermektedir (Kortantamer 1991: 217). Daha mektubun başında Paşa’nın huysuz, eli sıkı ve asık suratlı oluşu ile dalga geçmiş daha sonra kendi halini ve uğradığı hayal kırıklığını anlatmıştır. Nev’î, bundan sonra Paşa’nın bilgisinin azlığını ima eder ve onun çevresindeki ulemanın seviyesiz olduğunu belirtir. Bu kısımlardan sonra Nev’î, ulemanın, özellikle de belagat ve fesahat sahibi kişilerin böyle saçma şey söylemeyeceğini belirtip şiirin tarihî, şer'î ve ilmî savunmasına geçip şiirin ne olduğunu anlatır. Bunları yaparken de Sinan Paşa’nın bilgisiz anlayışsız ve kaba olduğu anlamını veren cümlelere de yer verir (Kortantamer 1991: 218). Nev’î, sözlerinin sonunda ilme dayanarak şiir söyleyen kişinin, şiir söylediği için aklen ve şer’en, kınanmaya müstehak olmadığını; hatta hünerinden dolayı kendisine iyi davranılması ve saygı gösterilmesi gerektiğini ileri sürer (Kortantamer 1991: 223). Nev’î, şiir savunması yaptığı bu bölümlerde yer yer şiirin ne olduğu konusuna da değinir. Nev’î’ye göre şiir keremlerin hazineleri, savaş ve ziyafetlerin süsüdür; fuhşiyatı kapsamadıkça çok zaman ilâhî bir ilham, bir Allah telkinidir; irfanı ve hikmeti toplar; Kuran’ı anlamakta karşılaşılan zorluklarda şahit olarak kullanılır; ihsan yaradılışı nazmı nesre tercih eder. Nev’î’nin mektubu ironik tarzın güzel bir temsilcisidir, ayrıca devrinin toplum hayatındaki bazı ilişkilere ve gelişmelere de ışık tutmaktadır (Kortantamer 1991: 223-224).

Mektubun bilinen iki nüshasından birisi Nev’î-zâde Atâyî’nin Şakâyık Zeyli’nde; diğeri Süleymaniye Kütüphanesi Tarlan Kitapları 34 Sü-Tarlan 89/4’da kayıtlıdır. Eser Tunca Kortantamer tarafından yayımlanmıştır (1991).

Yazarın biyografisi için bk. “Nev’î, Yahyâ”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nevi-yahya