- Yazar Biyografisi (TEİS)
Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî - Madde Yazarı: Dr. Necmiye Özbek Arslan
- Eser Yazılış Tarihi:909/1503
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:07/04/2022
SİLÂHŞOR-NÂME / MÜSELLAH-NÂME (FİRDEVSÎ)
silahlar ve savaş teknikleri konulu risaleFirdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî (d. 857/1453 - ö. 922/1517’den sonra)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Uzun Firdevsî olarak da bilinen Firdevsî-i Rûmî'ye ait tercüme eser. "Savaşçının kitabı" anlamına gelen ve bir diğer ismi Müsellah-nâme olan bu risale, muhtemelen silahlar ve savaş teknikleri ile ilgili olarak Türk tarihinde yazılan ilk kitaptır. Farsça bir eserden tercüme edilen Silâhşor-nâme'nin Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, nu. H. 625'te kayıtlı nüshası 77 varak olup her sayfası 15 satırdır ve talik hatla yazılmıştır. Nüshanın son yaprağının yarısı yırtıktır. Metnin bir nüshası da İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphanesi, Muallim Cevdet Yazmaları, 355 numarada yer almaktadır. İngiltere Milli Kütüphanesi, Türkçe Yazmaları, nu. Or. 9682'de yer aldığı belirtilen nüshada ise eserin ismi “Müsellah-nâme” olarak kaydedilmiştir. Uzun Firdevsî, kitabına içindekiler bölümü eklemiştir. Silâhşor-nâme 16 bâbdan oluşmakta ve her bâb da kendi içinde bölümlere ayrılmaktadır. Mustafa Aksoy, Firdevsî'nin çeşitli silahları tanıttığı bu eserini 906 yılı Rebîülevvel ayının ahirinde (Eylül 1500) Edirne’de bir sefer dönüşü dinlenirken Mısır sultanının hazinesinden çıkan bir risaleye dayanarak 6 bâb olarak kaleme aldığını ve Ahmed Paşa’ya sunduğunu risalenin sebeb-i telifinde yazdığını belirtmektedir (2000: 44). Silâhşor-nâme'de gürz, ok, amud, bozdoğan, süngü, ok-yay, kalkan, mızrak gibi savaş aletlerinin mitolojik tarihi üzerinde durulmuştur. Silahların tarihçesi, nasıl kullanılacağı, savaşçı milletler, askerlik gibi konulara değinilmiştir. Savaşçıların uyması gereken kurallar, üstadın öğrenciyle, kölenin efendisiyle, atlının yayayla, silahlının silahsızla, hakimin mahkumuyla savaşmasının caiz olup olmadığı gibi meselelere cevap aranmıştır (Büke 2015a: 23-24; Biçer 2012: 11). Oldukça sade bir dille yazılmış olan, Arapça, Farsça tamlamalara çok az yer verilen, Eski Anadolu Türkçesinin dil özellikleri barındıran Silâhşor-nâme'de yer yer arkaik Türkçe kelimeler de görülmektedir.
Ahmet Tanyıldız'ın Asuman Akay'a dayanarak verdiği bilgilere göre "1864’te Baron Schlechta Wssehrd adlı araştırmacı tarafından Almancaya çevrilerek basılan eser (ZDMG, XVIII, s. 509-522) daha sonra Wickerhauser tarafından 21 sayfa olarak neşredilmiş ve ayrıca Bonelli tarafından da (RAL/Rendiconti del Academia dei Lincei, v. I, 435-454, Roma) bastırılmıştır." (Tanyıldız 2007: 170-171; Akay 1990: XVI). Mehmed Fuad Köprülü, eserin Türkçesini neşreden Wickerhauser'ın çalışmasının künyesinin (Wien, ts., s. 21) olduğunu yazmıştır (1988: 651)
Mütercimin biyografisi için bk. “Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/firdevsi-serefeddin-musa-uzun-firdevsi
Eserden Örnekler
Silahşor-nâme'den
Bismillahirrahmanirrahim
Elhamdülillahi rabb'il-âlemîn ve alâ ashâbihî ecma'în. Ammâ ba'd u ukelâdan mahfî degildir kim bu feres ilmin kaleme getürüp tahrîr kılan ve bu risâleyi te'lîf ve tasnîf kılan Firdevsî kim Süleymân-nâme'nün musannifi ol üç yüz altmış altı cild kitâbın müellifidür. Eydür kim bir gün hicreti (s.a.v) tokuz yüz altıncı yılında mübârek rebî'ü'l-evvel ayının âhirinde Edrene şehrinde makâm-ı halvetde ve diyâr-ı gurbetde câygâh-ı mihnetde seferden gelüp oturmışdum. Zayıflık hâlinden aklumı yitirmişdüm. Süleymân-nâme'nin iki yüz seksen altı cildini kaleme getirmişdüm. Ammâ kim Ahmed Paşa-i reh-nümâ benî âdemün menba'i'l-lutfu ve'l-keremün hâk-i pâyine yüz sürmege niyet eyledüm ki âlî dergâhına varam mübârek yüzin görem maksûdum ne ise ona irem. (Biçer 2012: 13-14)
Kaynakça
Akay, Asuman (1990). Firdevsi, Süleymân-nâme (44. Cilt) Metin ve Fiiller Üzerine Bir İnceleme. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Aksoy, Mustafa (2000). Uzun Firdevsi'nin Süleyman-nâme'sindeki Destan Unsurları - Cilt I: Giriş-İnceleme. Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.
Biçer, Bekir (2012). Silahşorname. Konya: Çizgi Kitabevi.
Büke, Himmet (2015a). Firdevsî-i Rumî, Süleymannâme (38. Cı̇lt), Dı̇l Özellı̇klerı̇, Metı̇n, Söz Dı̇zı̇nı̇. Doktora Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi.
Köprülü, M. Fuad (1988). "Firdevsı̂". İslâm Ansiklopedisi. C.4. İstanbul: MEB Basımevi. 649-651.
Tanyıldız, Ahmet (2007). "Uzun Firdevsî ve 'Münâzara-i Seyf ü Kalem'i". TÜBAR Türklük Bilimi Araştırmaları, (22): 163-188.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | SÜLEYMÂN-NÂME-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
2 | KUTB-NÂME / KISSA-İ CEZÎRE-İ MİDİLLİ (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
3 | DA'VET-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Prof. Dr. Fatma Büyükkarcı Yılmaz |
Görüntüle | ||
4 | MÜNÂZARA-İ SEYF Ü KALEM (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ |
Görüntüle | ||
5 | KISSA-NÂME-İ SÜLEYMÂN ALEYHİSSELÂM / SÜLEYMÂN-NÂME-İ KEBÎR (74, 75 VE 76. CİLTLER) (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
6 | SATRANÇ-NÂME-İ KEBÎR / ŞATRANÇ-NÂME-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
7 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
8 | HAYÂT U MEMÂT / HAYÂT-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
9 | MANZUM HÂCI BEKTÂŞ VELÎ VİLÂYET-NÂMESİ / VİLÂYET-NÂME-İ HÂCI BEKTÂŞ VELÎ-İ HORASÂNÎ (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
10 | TEŞHÎSÜ’L-İNSÂN (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
11 | PEND-NÂME-İ EFLÂTUN (FİRDEVSÎ ?) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
12 | FİRÂSET-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
13 | SÜLEYMÂN-NÂME VÜ BELKÎS-NÂME / TECNÎSÂT VE SÜLEYMÂN-NÂME VÜ BELKÎS-NÂME / TECNÎSÂT-I SÜLEYMÂN-NÂME VÜ BELKÎS-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
14 | HADÎS-İ AHSEN (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
15 | HADÎKATÜ’L-HAKÂYIK / TUHFETÜ’L-HÂDÎ / HAKÂYIK-NÂME / HAKÎKAT-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
16 | CÂMASB-NÂME (ABDÎ) | Abdî, Mûsâ | Prof. Dr. Müjgân Çakır |
Görüntüle | ||
17 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği |
Görüntüle | ||
18 | RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Öğretmen Ece Ceylan |
Görüntüle | ||
19 | NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) | Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz | Doç. Dr. Recep Uslu |
Görüntüle | ||
20 | DÎVÂN (ADLÎ) | Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed | Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM |
Görüntüle | ||
21 | DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
22 | DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) | Adnî, Mahmûd Paşa | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) | Âfitâbî | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
24 | DÎVÂN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
25 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) | Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle |