SİLÂHŞOR-NÂME / MÜSELLAH-NÂME (FİRDEVSÎ)
silahlar ve savaş teknikleri konulu risale
Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî (d. 857/1453 - ö. 922/1517’den sonra)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Uzun Firdevsî olarak da bilinen Firdevsî-i Rûmî'ye ait tercüme eser. "Savaşçının kitabı" anlamına gelen ve bir diğer ismi Müsellah-nâme olan bu risale, muhtemelen silahlar ve savaş teknikleri ile ilgili olarak Türk tarihinde yazılan ilk kitaptır. Farsça bir eserden tercüme edilen Silâhşor-nâme'nin Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, nu. H. 625'te kayıtlı nüshası 77 varak olup her sayfası 15 satırdır ve talik hatla yazılmıştır. Nüshanın son yaprağının yarısı yırtıktır. Metnin bir nüshası da İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphanesi, Muallim Cevdet Yazmaları, 355 numarada yer almaktadır. İngiltere Milli Kütüphanesi,  Türkçe Yazmaları, nu. Or. 9682'de yer aldığı belirtilen nüshada ise eserin ismi “Müsellah-nâme” olarak kaydedilmiştir. Uzun Firdevsî, kitabına içindekiler bölümü eklemiştir. Silâhşor-nâme 16 bâbdan oluşmakta ve her bâb da  kendi içinde bölümlere ayrılmaktadır. Mustafa Aksoy, Firdevsî'nin çeşitli silahları tanıttığı bu eserini 906 yılı Rebîülevvel ayının ahirinde (Eylül 1500) Edirne’de bir sefer dönüşü dinlenirken Mısır sultanının hazinesinden çıkan bir risaleye dayanarak 6 bâb olarak kaleme aldığını ve Ahmed Paşa’ya sunduğunu risalenin sebeb-i telifinde yazdığını belirtmektedir (2000: 44). Silâhşor-nâme'de gürz, ok, amud, bozdoğan, süngü, ok-yay, kalkan, mızrak gibi savaş aletlerinin mitolojik tarihi üzerinde durulmuştur. Silahların tarihçesi, nasıl kullanılacağı, savaşçı milletler, askerlik gibi konulara değinilmiştir. Savaşçıların uyması gereken kurallar, üstadın öğrenciyle, kölenin efendisiyle, atlının yayayla, silahlının silahsızla, hakimin mahkumuyla savaşmasının caiz olup olmadığı gibi meselelere cevap aranmıştır (Büke 2015a: 23-24; Biçer 2012: 11). Oldukça sade bir dille yazılmış olan, Arapça, Farsça tamlamalara çok az yer verilen, Eski Anadolu Türkçesinin dil özellikleri barındıran Silâhşor-nâme'de yer yer arkaik Türkçe kelimeler de görülmektedir. 

Ahmet Tanyıldız'ın Asuman Akay'a dayanarak verdiği bilgilere göre "1864’te Baron Schlechta Wssehrd adlı araştırmacı tarafından Almancaya çevrilerek basılan eser (ZDMG, XVIII, s. 509-522) daha sonra Wickerhauser tarafından 21 sayfa olarak neşredilmiş ve ayrıca Bonelli tarafından da (RAL/Rendiconti del Academia dei Lincei, v. I, 435-454, Roma) bastırılmıştır."  (Tanyıldız 2007: 170-171; Akay 1990: XVI). Mehmed Fuad Köprülü, eserin Türkçesini neşreden Wickerhauser'ın çalışmasının künyesinin (Wien, ts., s. 21) olduğunu yazmıştır (1988: 651)

Mütercimin biyografisi için bk. “Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/firdevsi-serefeddin-musa-uzun-firdevsi 

Eserden Örnekler


Silahşor-nâme'den

Bismillahirrahmanirrahim

Elhamdülillahi rabb'il-âlemîn ve alâ ashâbihî ecma'în. Ammâ ba'd u ukelâdan mahfî degildir kim bu feres ilmin kaleme getürüp tahrîr kılan ve bu risâleyi te'lîf ve tasnîf kılan Firdevsî kim Süleymân-nâme'nün musannifi ol üç yüz altmış altı cild kitâbın müellifidür. Eydür kim bir gün hicreti (s.a.v) tokuz yüz altıncı yılında mübârek rebî'ü'l-evvel ayının âhirinde Edrene şehrinde makâm-ı halvetde ve diyâr-ı gurbetde câygâh-ı mihnetde seferden gelüp oturmışdum. Zayıflık hâlinden aklumı yitirmişdüm. Süleymân-nâme'nin iki yüz seksen altı cildini kaleme getirmişdüm. Ammâ kim Ahmed Paşa-i reh-nümâ benî âdemün menba'i'l-lutfu ve'l-keremün hâk-i pâyine yüz sürmege niyet eyledüm ki âlî dergâhına varam mübârek yüzin görem maksûdum ne ise ona irem. (Biçer 2012: 13-14)

Kaynakça


Akay, Asuman (1990). Firdevsi, Süleymân-nâme (44. Cilt) Metin ve Fiiller Üzerine Bir İnceleme. Doktora Tezi. İstanbul:  İstanbul Üniversitesi.  

Aksoy, Mustafa (2000). Uzun Firdevsi'nin Süleyman-nâme'sindeki Destan Unsurları - Cilt I: Giriş-İnceleme. Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi. 

Biçer, Bekir (2012). Silahşorname. Konya: Çizgi Kitabevi.

Büke, Himmet (2015a). Firdevsî-i Rumî, Süleymannâme (38. Cı̇lt), Dı̇l Özellı̇klerı̇, Metı̇n, Söz Dı̇zı̇nı̇. Doktora Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi.

Köprülü, M. Fuad (1988). "Firdevsı̂". İslm Ansiklopedisi. C.4. İstanbul: MEB Basımevi. 649-651.

Tanyıldız, Ahmet (2007). "Uzun Firdevsî ve 'Münâzara-i Seyf ü Kalem'i". TÜBAR Türklük Bilimi Araştırmaları(22): 163-188. 

Atıf Bilgileri


Özbek Arslan, Necmiye. "SİLÂHŞOR-NÂME / MÜSELLAH-NÂME (FİRDEVSÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/silahsor-name-musellah-name-firdevsi. [Erişim Tarihi: 24 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 SÜLEYMÂN-NÂME-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
2 KUTB-NÂME / KISSA-İ CEZÎRE-İ MİDİLLİ (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
3 DA'VET-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Prof. Dr. Fatma Büyükkarcı Yılmaz
Görüntüle
4 MÜNÂZARA-İ SEYF Ü KALEM (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ
Görüntüle
5 KISSA-NÂME-İ SÜLEYMÂN ALEYHİSSELÂM / SÜLEYMÂN-NÂME-İ KEBÎR (74, 75 VE 76. CİLTLER) (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
6 SATRANÇ-NÂME-İ KEBÎR / ŞATRANÇ-NÂME-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
7 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
8 HAYÂT U MEMÂT / HAYÂT-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
9 MANZUM HÂCI BEKTÂŞ VELÎ VİLÂYET-NÂMESİ / VİLÂYET-NÂME-İ HÂCI BEKTÂŞ VELÎ-İ HORASÂNÎ (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
10 TEŞHÎSÜ’L-İNSÂN (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
11 PEND-NÂME-İ EFLÂTUN (FİRDEVSÎ ?) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
12 FİRÂSET-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
13 SÜLEYMÂN-NÂME VÜ BELKÎS-NÂME / TECNÎSÂT VE SÜLEYMÂN-NÂME VÜ BELKÎS-NÂME / TECNÎSÂT-I SÜLEYMÂN-NÂME VÜ BELKÎS-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
14 HADÎS-İ AHSEN (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
15 HADÎKATÜ’L-HAKÂYIK / TUHFETÜ’L-HÂDÎ / HAKÂYIK-NÂME / HAKÎKAT-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
16 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
17 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
18 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
19 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
20 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
21 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
22 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
23 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
24 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
25 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle