Nabizade Nazım’ın yazarlığa yeteneği olmadığı hâlde meşhur bir yazar olmayı arzulayan bir gencin serüvenini anlattığı hikayesi. Eserin adı, hikâyede anlatılan Necip Nizamettin adlı gencin yazmaya çalıştığı “Seyyie-i Tesâmüh” adlı romandan gelmektedir. Seyyie-i Tesâmüh, 31 sayfa olup 1308/1892 senesinde Âlem Matbaası’nda basılmıştır.

Necip Nizamettin, daha on yedi yaşında toy bir gençtir. Onun edebiyata karşı ilgisi oldukça fazladır. Yerli ve yabancı yazarların eserlerini okumuştur. Kendisinin en büyük arzusu da meşhur bir yazar olmaktır. Yazacağı romanla genç yaşında meşhur olacağının ve adının yabancı ülkelerde bile duyulacağının hayalini kurar. Eğer Necip meşhur bir yazar olursa sevdiği Sıdıka’nın bundan etkilenerek kendisiyle evleneceğini de düşler. Necip, meşhur bir yazar olmak için türlü düşler kurarken elinde yazdığı mevcut bir eseri yoktur. Çünkü Necip’in büyük bir arzuyla düşlediği yazarlığa dair bir yeteneği yoktur. Üstelik Necip, yeteneksizliğinin farkında da değildir. Necip, bir eser meydana getirmek için önce sevdiği yazarların eserlerini inceleyip çeşitli sözlüklere bakar. Daha eserini yazmaya başlamadan romanına “Seyyie-i Tesâmüh” adını koyar. Romanı için belirli bir konu ve plan şeması çizmeden bir bölüm yazmaya çalışır. Bunları yaparken de farklı eserlerden aşırma yapar. Necip; iyi bir netice elde etmeden, yarım yamalak yazmaya başladığı eserinin hemen tanıtılmasını sağlamak için planlar yapar. Liseden arkadaşı olan Beyhan’ın babası Safvet Bey, devrin meşhur ediplerindendir. Necip, arkadaşı vasıtasıyla Tercüman-ı Ahval’in başyazarlarından Safvet Bey’e ulaşır. Safvet Bey, “Seyyie-i Tesâmüh”ü biraz okur ve beğenmez. Kızı Beyhan’ın hatırı için “Seyyie-i Tesâmüh”e övgü dolu bir takriz yazmak zorunda kalır ve gazetede romanın tefrika olarak yayımlanmasını sağlar. Safvet Bey’e ve yazılan takrize inanan edebiyat çevresi Necip’in romanı “Seyyie-i Tesâmüh”ün gazetede tefrika edilmesini heyecanla bekler. Sonunda roman tefrika edilir ama böylesi kötü bir romanı edebiyat çevresi alayla karşılar. Romanın tefrikası yarıda kalır ve roman tamamlanamaz. Aradan biraz zaman geçtikten sonra Necip tekrardan başka bir gazetede romanını tefrika ettirmek ister. Bu sefer romanını tamamlamıştır ama ortaya daha da kötü bir eser çıkmıştır. Bunun üzerine gelen tepkiler sonucu diğer gazete de “Seyyie-i Tesâmüh”ün tefrikasına son verir. Böylece meşhur bir yazar olmak için farklı yollar deneyen Necip Nizamettin başarısız olur.

Nabizade Nazım bu eseriyle yazar adaylarına, edebiyat çevrelerine ve basın-yayın ilişkilerine dair ironik bir eleştiri getirir. Nazım, üstkurmaca tekniğinden de yararlandığı eserinde kurgusal düzlemde yazar-eser ilişkisi, edebiyat çevre/okur ilişkisi vb. hususları kurmaca düzlemde tartışmayla açar. Roman kişisi Necip Nizamettin ile kurmaca okurlarının gözü önünde ile alay ederek onu küçük düşürür. Böylece yanlış yöntemlerle hak etmediği başarıya ulaşmaya çalışanlara ibretlik bir ders verir.

Seyyie-i Tesâmüh, Hande Akdağlı’ya göre sıradan ve acele bir sonla bitirilmiş olup okurun aklında oluşan birkaç soru hikâyede cevapsız bırakılmıştır. Ahmet Metehan Şahin (2019) Seyyie-i Tesâmüh’ü, Hayâliyyun-Hakîkiyyun ekseninde incelediği makalesinde, eserdeki realist tavrın yanı sıra eserin romantik unsurlar barındırdığını da belirtir.

Nabizade Nazım’ın biyografisi için bk. “Nabizade Nazım”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nabizade-nazim