- Yazar Biyografisi (TEİS)
Seyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi - Madde Yazarı: Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:01/09/2022
SEYR Ü SÜLÛK (SEYYİD SEYFÎ)
seyr ü sülûke dair eserSeyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi (d. ?- ö. H.1010/ M.1601)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Müellifin seyr ü sülûku esnasında ene'l-hak mertebesine ulaştığını kalbine doğan ilhamlarla söylediği devriyye türünde altmış beş beyitlik şiiri.
Manzumede ilâhî aşk, Ehl-i beyt muhabbeti ve On iki İmam'a bağlılık önemli bir yer tutar. Vahdet-i vücûd düşüncesini coşkun bir dille ifade eden Seyyid Nizamoğlu’nun eserlerinde Hurûfîliğin tesiri de görülmektedir. Ancak Hurûfîliği hiçbir zaman Nesîmî gibi temel doktrin haline getirmemiştir. Nizamoğlu'nun söz konusu şiirlerinde haksızlık, adam kayırma, rüşvet ve ilmiye sınıfındaki bozulma gibi sosyal yaralara temas edip bunları eleştirmesi önemli bir özelliktir. Kendisi hayatı boyunca ilimle uğraşmış olup dünya düşkünlüklerine, muhterislere, iki yüzlü sofilere göndermeler yaparak dünyevî hayata tamah etmemek noktasında didaktik söylemlerde bulunmuştur. Bu bağlamda ifade unsurları birçok tekke şairlerine nazaran daha geniştir (Tosun 2009: 73-74).
Seyyid Nizamoğlu, "Seyr-i Süluk"u divan edebiyatı nazım türü (münacat, na't, ilahi, gazel) ve nazım birimi beyitle tam, yarım ve zengin kafiye kullanmıştır. Yunus Emre'nin yol ve yöntemlerine çok yakın bir şair olarak şiirlerini akıcı bir Türkçe ile yazmıştır (Gölpınarlı 1968: 406-407). Şiirlerinde sanattan ziyade irşad kaygısı gütmesi sebebiyle de sade bir dil ve sanattan uzak bir üslup tercih ettiği görülmektedir. Bu nedenle tasavvuf terimlerine yer vererek bu terimleri dahi açıklamayı tercih etmiştir. Beyitlerinde Seyfî, Seyfullah, Seyyid Nizâmoğlu, Nizâmoğlu mahlaslarını kullanmıştır. Şiirlerinde hem hece vezni, hem aruz vezni kullanılmış, bazen aruzla heceyi karıştırıp mühmel manzumeler yazmış; fakat aruz veznine daha çok müracaat etmiştir. Aruzun da daha çok "Failatün/Failatün /Failatün /Failün", "Failatün/ Failatün/Failün gibi kalıplarıyla beyitlerini kaleme almıştır. Söz oyunlarına baş vurmadan samimi düşüncelerini şekillendirmiş ve ritm ve mükemmeliyete de önem vermemiştir. Halkı bilinçlendirme yolunda, Ahmet Yesevi ve Yunus Emre tarzıyla Türkçe olarak halka seslenmeyi amaçlamıştır (Kocatürk 1970: 400). Mehmet Yaman tarafından yeni harflerle yayımlanan külliyatta (İstanbul 1976), Seyr-i Sülûk'la birlikte yer alan diğer manzum eserler şöyledir: "Mi‘râcü’l-mü’minîn, Câmiu’l-maârif, Şeref-i Siyâdet, Ma‘denü’l-maârif, Esrârü’l-ârifîn, Divan ve Seyr-i Sülûk." (Tosun 1997: 160-162).
Şairin biyografisi için bk. "Seyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyyid-seyfi-seyyid-nizamoglu-seyh.
Eserden Örnekler
Benim mâlik, benimdir mülk, benim Hâlik, benim Râzık
Benim ma'şuk, benim âşık, benim her cân ile canân (Tosun 1997:162).
...
Işkuna yar it bana ya Rab dahi yar istemem
Gönlümün şehrinde andan gayrı dildar istemem
Bülbül-i bağ-ı cemalündür ezelden dil senün
Ben anun nalanıyam bir dahi gülzar istemem
Bağladum bel rah-ı ışkunda ölürsem dönmezem
Rahib-i dehr-i bekayın gayrı zünnar istememe
Alem-i kalbümde senden gayrı bir yar olmasun
Dür iden dostdan beni gönlümde ağyar istemem
İsteğüm budur senden hiç bende benlik kalmasın
Var olam varlıkdan özge seyr-i didar istemem
Işk bazarına virdüm canumu ışk olmağa
Ben bu bazar ehliyem bir gayrı bazar istemem
Hankah-ı “küntü kenz”in Seyfi bir hayranıdur
Tekke-i dar-ı fenadan derviş-i esrar istemem (Seyfî 94b-96b).
Kaynakça
Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu (Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi) (16. yy). Manzûme-i Mürşid. Manisa Yazma Eserler Kütüphanesi. MHK 05836/07, vr. 94b-96b.
Bursalı Mehmed Tahir (2003). Osmanlı Müellifleri I-II-III. (Haz. Mustafa Tatçı.) Ankara: Bizim Büro Yay.
Çakır, Emine; Erdem Can Öztürk (2020). "Seyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyyid-seyfi-seyyid-nizamoglu-seyh.
Gölpınarlı, Abdülbâki (1968). “Seyyid Seyfullah (Nizamoğlu)”. Türk Dili Dergisi, C. XIX. S. 207. 405-413.
Kocatürk, Vasfi Mahir (1970).“Seyyid Seyfullah (Nizamoğlu)”. Büyük Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Edebiyat Yay. 399-400.
Özdemir, Canan (1996 ). Seyyid Nizamoğlu Divanı. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yay.
Tosun, Necdet (2009). "Seyyid Nizamoğlu", İslam Ansiklopedisi. C.37. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 73-74.
Tosun, Necdet (1997). “Seyyid Nizâmoğlu Seyfullah: Hayatı ve Eserleri”. İLAM Araştırma Dergisi. İstanbul: Aziz Mahmud Hüdayi Vakfı İlmi Araştırmalar Merkezi Yay. II/1, 153-164.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ESRÂRÜ'L-'ÂRİFÎN (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
2 | RİSÂLE-İ TÂC (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
3 | CÂMİ‘Ü’L-MA‘ÂRİF (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
4 | ŞEREF-İ SİYÂDET (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
5 | MA'DENÜ'L-MA'ÂRİF (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
6 | MİFTÂH-I VAHDET-İ VÜCÛD (SEYYİD SEYFULLAH/SEYYİD NİZAMOĞLU) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
9 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
10 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
11 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
12 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
13 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
14 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
16 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
17 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |