Eğerci-zâde, Semerci-zâde ve Sarrâc-zâde sanlarıyla tanınan Hâtif’in (ö. 1157/1744-45) Bağdat’a dair seyahatnamesi. Eserde Hâtif, 1151/1738 yılında Bağdat’a atanması münasebetiyle yolculuğunu; yolculuk boyunca Bursa, Kestel, Aksu, Eskişehir, Seyitgazi, Konya, Antakya, Asi Nehri, Halep, Musul vs. geçtiği menzilleri; konakladığı hanları ve bunların durumlarını, görevde bulunduğu sürece Irak’ta ziyaret ettiği farklı yerleri anlatır. Seyâhat-nâme mensur bir dibace ile başlar. Ardından 4 mesnevi, 12 kaside (1’i tarih), 3’ü Farsça 17 gazel, 21 nazm (11’i tarih), 1’i Farsça 8 kıta ve 8 müfredin yer aldığı manzum bölüm gelir. Şair, eserinde Irak idaresinden sorumlu Mehmed Paşa’yı sık sık över. Hâtif’in övgüyle andığı diğer devlet adamları ise Halep valisi Osmân Paşa ile Bağdat ve Basra valisi Ahmed Paşa, Şeyhülislâm Mustafâ Efendi, Kazasker Abdullâh Efendi ve Darü’s-Sa’âde Ağası Beşîr Ağa’dır. Seyâhatnâme’deki tarihler daha çok imaretlere dairdir.

Şair, eserinden “Dâimâ âdet-i tab’-ı hâme / Yolda tahrîr-i seyâhatnâme” beytiyle seyahatname diye bahsetse de eser, tür olarak daha çok hasbihâl olarak değerlendirilebilir (Ece 2007: 98). Eserin dili sade ve anlaşılırdır.

Seyâhatnâme, şairin kendi hattıyla kaleme aldığı ve Atatürk Üniversitesi Seyfettin Özege Kitaplığı ASL 94-98’de Dîvân, Esmâü’l-Hüsnâ, Üç Dâmâd ve Üç Arûs adlı eserlerinin de yer aldığı külliyatın dördüncü kitabı olarak 171b sayfasından itibaren yazılmıştır. Eser, bir makale ile tanıtılmıştır (Ece 2007).

Şairin biyografisi için bk. “Hâtif, Eğerci-zâde/Semerci-zâde/Sarrâc-zâde Hasan Hâtif Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hatif-egercizade-semercizade-sarraczade