Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb’un hikâye kitabı. Eser, 64 sayfadan ibarettir. Yazarın diğer bir hikâyesi Goriller İçinde eseri gibi Sevdâ-yı Nihân da sentezci bir anlayışı önceleyerek yazılan, millî zevk ve anlayışa uygun görülmüş, bu nedenle de her iki eseri “millî hikâye” şeklinde nitelendirilmiştir.

Halit Ziya’ya ithafen yazdığı bu hikâyede Hâlid Eyyûb, küçük bir aşk macerasını anlatır. Yazar, Sevdâ-yı Nihân’ın takdim kısmında hikâyenin kısa bir özetini de verir: “Sevdâ-yı Nihân küçük bir macerâ-yı aşktır. Ömründe ilk defa olarak sadme-i sevdâya çarpılan bir gencin tasvîr-i hissiyâtıyla başlar, muhabbet mütekâbilesinden emîn olamadığı melek-sîmâ bir kızı bahâr mesîrelerinde, bir araba içinde tesadüf ederek sonra ondan bir mukâbele-i âşıkâne görmek hülyâ-yı dil-ârâmıyla yazdığı bir mektubu -sevdiğinin vefât-ı nâ-gehânîsi üzerine- makbere-i pür-sükûnuna terk etmesiyle hitâm bulur” (Hâlid Eyyûb 1316: 3-4).

Sevdâ-yı Nihân, tesadüfen gördüğü bir kıza âşık olan hikâye başkişisinin yine tesadüfen öldüğünü öğrenmesi üzerine delirmesi ile sonuçlanan bir serüveni anlatır. Hikâyenin içeriği kısaca şöyledir: Kalemde müsevvit olan hikâye başkişisi Necip Süreyya, bir hafta önce Haydarpaşa’ya giderken tesadüfen gördüğü bir kıza âşık olduktan sonra sürekli dalgın, mahzun ve efkârlı bir hâldedir. Gördüğü kıza ilişkin bilgileri kendisine, arkadaşı Ahmet Rebii getirir. Hasta olan kızın adı Vacide’dir. Kızın babasından güçlükle izin alındıktan sonra bir cuma günü anne-kız Kâğıthâne’ye gezintiye çıkar, iki arkadaş da aynı yerde Vacide’yi bulurlar. Necip Süreyya, Ahmet Rebii’nin yol göstermesiyle Vacide’ye duygularını ifade eden bir mektup yazar. Ahmet Rebii, Vacidelerin o hafta nereye gideceklerini öğreneceğini ve cuma günü kendisiyle Cibali’de buluşmasını Necip Süreyya’ya söyler. O da cuma sabahı erkenden sözleştikleri yere gitmek için bir sandalla yola çıkar. Ancak Haliç’te bir pazar kayığının içinde boyunları bükük bir kalabalık, bir tabut ve Selim Numan Efendi’yi görür. Tabuttakinin Vacide olup olmadığı konusunda şüpheye düşer, buna inanmak istemez ama kayığı takip etmekten de kendini alıkoyamaz. Eyüp Mezarlığı’nda cenaze alayına karışan Necip Süreyya kendini gizler. Telkin verildiğinde mezara defnedilenin Vacide olduğunu öğrenir ve aklını yitirir (Özlük 2017: 19). Hikâyede, Vacide’nin Necip Süreyya’yı sevip sevmediği yazarın “Kim bilir” şeklindeki ifadesiyle bir muamma olarak bırakılır.

Üçüncü tekil kişi ve hâkim bakış açısı ile yazılan hikâyede mekân en geniş anlamıyla İstanbul’dur. Bunun yanı sıra Necip Süreyya’nın çalıştığı kalem, Haydarpaşa, Kâğıthâne, Kanlıca, Cibali, Haliç, Kabasakal, Şişli, Eyüp Mezarlığı gibi semtlerin yanı sıra, vapur iskelesi, Bâb-ı Âli Caddesi, Eski Zaptiye Caddesi de hikâyede geçen mekânlar arasındadır. Vaka zamanı yaklaşık sekiz gündür ve zaman kronolojik bir sıra takip eder. Sevdâ-yı Nihân, devrin sosyal yaşantısını yansıtma başarısı gösteren bir eser olarak değerlendirilir. Ayrıca Halid Eyûb’un gözlemci figürün bakış açısı, mektup tekniği gibi realist yaklaşımlarına rağmen ağırlıklı olarak romantizmin etkisinde olduğu görülür.

Sevdâ-yı Nihân, Malumat’ta tefrika edildikten sonra 1316/1898’de Mehmed Tahir Bey matbaasında basılmıştır. Esere dair Nuran Özlük'ün bir çalışması vardır (Özlük 2017).

Yazarın biyografisi için bk. “Halit Eyüp (Yenişehirlizade)”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/halit-eyup-yenisehirlizade