Sevda-yı Medfun, Hasan Remzi'nin otobiyografik niteliğe sahip tek romanı. Üçüncü tekil şahıs anlatıcının kullanıldığı romanın başkahramanı İsmet Rebii'dir. Eserin girişinde Cezayir adı verilen (Rodos) ada tanıtılmaktadır. Ahlaklı, dürüst ve vatanperver karakteriyle ön plana çıkan İsmet Rebii, orada valilik yapmakta olan Prens Rükneddin Paşa’nın teklifiyle memurluk görevine başlar. Yirmi altı yaşında göreve başladıktan sonra Nazır Nebil Bey’in on yedi yaşındaki kızı Saime’yle evlenir. İsmet ve Saime’nin evlilikleri sürerken Teselya Savaşı sonrasında adalara gizli silah sokup gayrimüslim halkı örgütleyen Yunanlılar büyük bir tehlike yaratır. Milliyetçi, vatansever bir genç olan İsmet, adadan Mabeyn-i Humayun’a durumu anlatan bir mektup gönderir. Cevap almayınca İstanbul’a bizzat gidip gönderdiği mektubu elden vermek ister. Burada başkâtip Kara Tahsin Paşa ve ikinci kâtip İzzet Paşa tarafından dikkate alınmayınca hayal kırıklığına uğrar. Mektubu postaya bıraktıktan sonra teslim ettiği layihanın durumunu kontrol için Babıali’ye dönünce onu görmezden gelmeye çalışan Tahsin Paşa’ya bağırıp çağırarak onu hainlikle suçlar. Daha sonra hafiyeler tarafından Beşiktaş karakoluna götürülür. Bundan sonra sürgün hayatı başlar. Kendisi gibi siyasi suçlularla İzmir’e gönderilir, orada kılık değiştirerek kaçar. Hizmet dergisinde yazarlık yaparak geçimini sağlar. Ardından Kıbrıs’a geçip orada Zaman gazetesinde başyazarlık yapar. Bir süre sonra Londra’ya gitmek imkanını bulur ve orada Londra Hatıratı’nı yazar. İstanbul’a döndüğünde ise edebiyat ve matbuat âlemini İstibdad rejimi altında susturulmuş görür. İsmet Rebii sürgündeyken çok sevdiği eşi Saime ölmüştür. Romanın sonunda, aşk acısıyla dağılmış bir vaziyette, tek evladı Vedat’la yalnız kalır.

Roman, II. Meşrutiyet’ten sonraki siyasi ve ideolojik ortamdan etkilenmeler taşır. Ancak genel olarak trajik bir aşk hikâyesi etrafında kurgulanmıştır. Osman Gündüz, Meşrutiyet romanına dair çalışmalarda nadiren adı geçen Hasan Remzi’nin Sevda-yı Medfun romanına değinirken genel olarak eserin teması üzerinde durmuştur. “II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Türk Romanında Yeni Açılımlar” başlıklı makalesinde, bir iki cümleyle Hasan Remzi’nin romanından söz etmiştir. Romanın Jön Türklük, jurnalcilik, milliyetçilik gibi tartışmaları meseleleri konu etmesi bakımından II. Meşrutiyet dönemi edebiyat anlayışını yansıttığı söylenebilir. Romanın başlığına ilave edilen “Milli, Hissi, Edebi Roman” ibaresi siyasi atmosfere gönderme yapmaktadır. Hasan Remzi, kederli ve hüzünlü ruh halinin dışa vurumu olarak, hatıralarında bir teselli bulmak çaresiyle kendi romanını bir mezara benzetmektedir. Olayların başkahramanı İsmet Rebii’nin başına gelen türlü felaketlerden sonra bir de eşini kaybetmesi, Hasan Remzi’nin şiir ve hikayelerinde görülen aşk acısının izdüşümü gibidir. Romanın başında yazar, gerçek ve kurmaca arasında çektiği aşk acısını, gözyaşları ve hüzünler içinde kalmış ruhunu dinlendirecek, bir sürgün olarak geçen yaşamı boyunca artık huzur bulabileceği bir mezar olarak tarif eder.

Hasan Remzi’nin otobiyografik romanı Sevda-yı Medfun 1327/1909 senesinde İstanbul’da yayımlanmıştır. 

Yazarın biyografisi için bk. “Hasan Remzi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hasan-remzi