Vecihi Mehmet’e ait eser. Sevda-yı Masumane, mektup hikâye tekniği ile kaleme alınmıştır. Hikâye, aşk konusu üzerine yazılmıştır. Sevda-yı Masumane, Devai ve Cemile adındaki iki karakterin birbirlerine karşı duydukları sevgi ve aşkı konu edinen mektuplardan oluşur. Toplamda on dokuz mektuptan meydana gelen hikâyede on mektup Devai’nin, dokuz mektup ise Cemile’nin ağzından ben anlatıcıyla yazılır. Bu mektupların dışında Devai’nin dayısı Mahir’in Cemile’ye yazdığı üç kısa aşk mektubuna da metinde yer edinir. Tezkire denilen bu üç kısa mektup Mahir tarafından daha önceden Cemile için yazılan yazılardır. İlk mektubun Devai tarafından yazılarak başlandığı aşk hikâyesinde Devai ve Cemile’nin birbirlerine karşı duydukları sevgi ve belli bir süre kavuşamamaları anlatılır. Cemile hem yetim hem de öksüz bir çocuk olarak dört yaşında Mahir’in evine gelir. Cemile, Mahir’in yeğeni Devai ile on sekiz yaşına kadar birlikte büyür. On sekiz yaşından sonra Cemile’nin nereye gittiği ya da nerede yaşadığı üzerinde durulmayan hikâyede Cemile ile Devai’nin birbirlerine olan ilgisi mektuplar aracılığıyla dile getirilir. Devai ve Cemile birbirlerini severler ve bu doğrultuda birlikte olmak için karşılıklı mektuplaşırlar. İki sevgilinin aşkları karşılıklı olmasına rağmen Cemile, Devai’nin yaklaşık bir yıla yakın sürdürdüğü evlenme isteğini sürekli reddeder. Karamsar bir kişi olarak tasvir edilen Cemile, Devai’ye çok âşık olmasına rağmen ondan gelen mektuplara yanıtlarında mazeretler belirtir. Bunlar arasında Cemile bir yandan âşık olduğunu, onsuz yapamadığını söylerken bir yandan bir araya gelemeyeceklerinin nedenlerini kendince sıralar. Yaşadığı ruhsal durumu anlatırken bahaneler de üreten Cemile, rahatının/refahının ortadan kalktığını, gece gündüz kanlı gözyaşı döktüğünü, sürekli terleyip çölde kalmış gibi hissettiğini, geceleri uyuyamadığını ve bütün bunların okuduğu hikâyelerden hareketle verem hastalığının bir belirtisi olduğunu söyler. Onun bu yazdıklarına inanmayan Devai, mektuplarda olumsuz geri çevirmelerin gerçek nedenini merak eder. Ancak Cemile’den beklediği doğrultuda yanıtlar alamayınca -önceleri ona karşı ılımlı, hassas yaklaşımına rağmen- suçlayıcı bir tavır sergiler. Hatta ona rezil, aşağılık, lanetli gibi sıfatları yakıştırır. Diğer yönden onun geceleri uyuyamamasını ve her insan gibi hasta olmasını normal karşılar. Bu durum için Cemile’ye bir doktor gönderebileceğini belirtir. Bu teklif Cemile tarafından hastalığının bir çaresi olmadığı gerekçesiyle reddedilir. Bu ret üzerine Devai, Cemile’nin bir araya gelememelerinin nedenleri arasında sunduğu mevki ve makam meselesini suni ve icat edilmiş olarak değerlendirir. Devai, Cemile’nin kararsız ya da tutarsız halini bir türlü anlamlandıramaz. Öyle ki Cemile’yi fıstık ağacının altında bir erkekle görünce onu iffetsiz olmakla suçlar. Evlilik yanıtının neden olumsuz olduğunu ise bu gördüğü erkekle ilişkilendirir. Hâlbuki bu erkek Cemile’nin bakımını üstlendiği ve evinde yaşadığı Mahir’dir. Böylece Cemile’nin mektuplarındaki ikilem -yani ona hem âşık olması hem de onu reddetmesi- Devai’yi daha da şüpheci hâle getirir. Cemile Devai’ye bir yandan âşık olup bir yandan da onu reddetmesinin nedenlerini başlangıçta söylemek istemez ve bunun ebediyen saklı kalacağını belirtir. Ancak hikâyenin sonunda Devai’nin ısrarlarına dayanamayan Cemile, Devai’nin dayısı Mahir tarafından kendisine yazılmış üç kısa mektubu Devai’ye gönderir. Mektuplarda kendini yaşlı ve sağlam olgunlukta gören Mahir, Cemile’ye olan aşkını itiraf eder. Hikâyenin sonunda Cemile tarafından ortaya çıkarılan mektuplar onun Devai’yi reddetmesinin gerçek nedeninin belgesi olur. Devai’nin dayısı olan Mahir’in geçmişte Cemile’ye yazdığı aşk mektupları ona Devai ile evlenmek için büyük bir engel teşkil eder. Bu nedenle Devai’ye büyük aşk beslese bile ona evet diyemez. Bu itiraf mektuplarını alan ve gerçeği öğrenen Devai, Cemile’den özür diler ve dayısının vasilik haklarını alacağını ve müjdeyi beklemesini söyleyerek mektubunu sonlandırır. Devai’nin bu son mektubunun ardından devreye giren müşahit anlatıcı Devai’nin üç hafta içinde dayısının vasilik hakkı elinde bulunan mallarını geri almış olduğunu, Cemile ile evlenmiş olarak İzmir’e giden vapurun güvertesinde oturduklarını, Cemile’nin ise hüzünlü gözlerle Devai’ye bakarak ağladığını tasvir eder ve hikâyeyi sonlandırır (Özmen 2021: 71-72).

Eser, 1316/1899 yılında İstanbul Tahir Bey Matbaasında 128 sayfa olarak basılmıştır. Eserin dili sade olmakla birlikte yer yer Arapça-Farsça tamlamalı ifadeler mevcuttur. Eser üzerine bir adet yüksek lisans tez çalışması vardır (Özmen 2021).

Yazarın biyografisi için bk. “Vecihi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/vecihi