- Yazar Biyografisi (TEİS)
Zâtî, Süleymân Efendi - Madde Yazarı: Prof. Dr. Selami Şimşek
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:25/03/2022
SEVÂNİHÜ'N-NEVÂDİR FÎ MA'RİFETİ'L-ANÂSIR
muhtelif tasavvufi konuları anlatan eserZâtî, Süleymân Efendi (d. 1095/1684 - ö. 1175/1761)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Zâtî mahlasını kullanan Süleymân Efendi'nin (d. 1095/1684 - ö. 1175/1761) muhtelif tasavvufi konuları anlatan manzum eseri. Mesnevî tarzında yazılan eser, bazı kütüphane kayıtlarında Mecma‘u’l-Anâsır ve Menba‘u’s-Serâ'ir adıyla da geçmektedir. Bu sebeple eser, zaman zaman Zâtî Efendi’nin farklı bir eseri olarak da algılanmıştır ki doğru değildir. Aruzun “mefâ‘îlün mefâ‘îlün fe‘ûlün” kalıbıyla yazılmış olan mesnevî toplam 846 beyitten müteşekkildir. Zâtî Efendi bu eserinde, “Der-Beyân-ı Âteş ez-Çâr-Anâsır”, “Esrâr-ı Unsûr-ı Hevâ”, “Beyân-ı Vemine’l-Mâi Külle Şey’in Hay”, “Ma‘rifet-i Esrâr-ı Turâb”, “Beyân-ı Zuhûr-ı Mümkinât min Cevheri’l-Ferd”, “Tatbîku’l-Âlemi’l-Asgar bi’l-‘Âlemi’l-Ekber”, “Nasîhat fî Ma‘rifeti’n-Nefs”, “Fî Ma‘rifeti Tabâyi‘i‘l-‘Anâsır”, “Beyân-ı Tabî‘at-ı Âdem Enmûzec-i Tabî‘at-ı ‘Âlem” ve “Fî Ma‘rifeti ‘Akli Küll ve Akli Münebbih ve Akli Me‘âd ve Akli Me‘âş” başlıkları altında anâsır-ı erbaadan ve özelliklerinden, bunların insan üzerindeki etkilerinden; insanın yaratılışından; âlem-i ekber ve âlem-i asgarın ne olduğundan; nefsi bilmenin Allah’ı bilmek olduğundan; akl-ı küll, akl-ı münebbih, akl-ı me'âd ve akl-ı me‘âşın ne olduğundan ve özelliklerinden tasavvuf umdeleri çerçevesinde bahsetmiştir.
Türkiye kütüphanelerinde pek çok yazma nüshası bulunan eserin, Zâtî Efendi’nin Dîvân’ı ile birlikte eski harflerle yapılmış üç baskısının yanında, Mehmet Arslan (1994: 113-170) ve Selami Şimşek (2021: 437-488) tarafından yeni harflerle yapılmış neşirleri de vardır.
Şairin biyografisi için bk. "Zâtî, Süleyman Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/zati-suleyman-efendi
Eserden Örnekler
Ma‘rifet-i Şemsü’l-Hakîka
Ziyâ-ı subh erişdi çeşm-i câna
Hakîkat tîrin irgürdi nişâna
Hemân dem murg-ı cânı etdi bîdâr
Uyandı hâb-ı nâzından o dildâr
Bakıp gördü hakîkat âfitâbın
Doğup ref‘ eylemiş kesret sehâbın
Ser-â-ser âlemi tutmuş ziyâsı
Ana nâtık-durur şemsin kıyâsı
Aceb mi görmez ise çeşm-i huffâş
Ki olmadı ana şems-i cihân fâş
Basîretdir ana olan müşâhid
Basîretsiz olamaz ana şâhid
Basîretle gerekdir pertev-i Hak
Göre sırr-ı Hak'ı eşyâda mutlak
Mukâbil düşdü çünkim şemse mevcûd
Anıniçün kaldı anda pertevi sûd
Bu temsîle be-gâyet hoş nazar kıl
Velî göz darlığından key hazer kıl
Bu temsîl tâlibe tefhîm içündür
Ma‘ârif ehline ta‘zîm içündür (Şimşek 2021: 360-361).
Kaynakça
Arslan, Mehmet (1994). Zâtî Süleymân Efendi, Dîvân ve Sevânihu’n-Nevâdir fi Ma’rifeti’l-Anâsır. Sivas: Dilek Matbaacılık.
Şimşek, Selami (2010). “Süleyman Zâtî”. İslâm Ansiklopedisi. C. 38. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 110-111.
Şimşek, Selami (2020). Anadolu’da Kurulmuş Bir Tarikat: Celvetîlik. İstanbul: Ketebe Yay. Şimşek,
Selami, Şimşek (2021). Keşanlı Süleyman Zâtî Efendi Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri (İnceleme-Metinler). Ankara: Gece Kitaplığı Yay.
Zâtî Süleymân Efendi (1257). Sevânihu’n-Nevâdir fî Ma‘rifeti’l-Anâsır (Dîvân’la birlikte). İstanbul.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (ZÂTÎ) | Zâtî, Süleymân Efendi | Prof. Dr. Selami Şimşek |
Görüntüle | ||
2 | ŞERH-İ MU'AMMÂ-YI NAKŞÎ TERCÜME-İ HAZRET-İ ZÂTÎ | Zâtî, Süleymân Efendi | Prof. Dr. Selami Şimşek |
Görüntüle | ||
3 | MİFTÂHÜ'L-MESÂ'İL (ZÂTÎ) | Zâtî, Süleymân Efendi | Prof. Dr. Selami Şimşek |
Görüntüle | ||
4 | ŞERH-İ KASÎDE-İ FERÎDE-İ HAZRET-İ İSMÂ'İL HAKKI | Zâtî, Süleymân Efendi | Prof. Dr. Selami Şimşek |
Görüntüle | ||
5 | RİSÂLE FÎ MEBDE'İ İNSÂN | Zâtî, Süleymân Efendi | Prof. Dr. Selami Şimşek |
Görüntüle | ||
6 | GÜLŞEN-İ VAHDET ŞERHİ (ZÂTÎ) | Zâtî, Süleymân Efendi | Prof. Dr. Selami Şimşek |
Görüntüle | ||
7 | ŞEMÂ'İL-İ ŞERÎF TERCÜMESİ | Ayn-ı Ekber, Şeyh Mehmed | Doç. Dr. Erdem Can Öztürk |
Görüntüle | ||
8 | MAKTEL-İ HÜSEYN / KİTÂB-I KERBELÂ (BEKÂYÎ) | Bekâyî, Darendeli Bekâyî | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
9 | KISSA-İ ERVE | Bilâl Efendi, Oflu | Dr. Öğr. Üyesi Tuba Onat Çakıroğlu |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (CEMÂLÎ-İ UŞŞÂKÎ) | CEMÂLÎ, Şeyh Seyyid Mehmed Cemâleddin Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (HÂMİD) | Hâmid, Enderûnlu Mehmed | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle | ||
12 | DÎVÂN (HİLMÎ) | Hilmî, Yusûf-zâde Abdullâh | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
13 | EL-KASRU'L-METÎN Fİ TERCEMETİ BUSTÂNİ'L-ÂRİFÎN | İshâk, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi | Dr. Necmettin Azak |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN (İZZÎ) | İZZÎ, Eşref-zâde İzzeddîn Ahmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (MÜSELLEM) | Müsellem, Ebulvefâ Şeyh Ahmed Müsellem Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
16 | İNSÂN-NÂME | Nazîr/Nazîrâ, İbrahim Nazîr Çelebi Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle |