- Yazar Biyografisi (TEİS)
Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân - Madde Yazarı: Doç. Dr. Erdem Can Öztürk
- Eser Yazılış Tarihi:915 /1510
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Siyer
- Yayın Tarihi:12/08/2021
ŞEVÂHİDÜ'N-NÜBÜVVE (LÂMİ'Î ÇELEBİ)
hz. peygamberin nübüvvet delillerini anlatan eserLâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân (d.878/1472-ö.938/1532)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Şevâhidü’n-nübüvve, Lâmi’î Çelebi (ö. 1532)’nin Molla Câmî (ö. 1492)’den 1510 yılında tercüme ettiği, Hz. Muhammed’in peygamberlik delillerini anlatan eseridir. Bugünkü bilgilerimize göre Molla Câmî’nin bu eserinin dilimize yapılmış ilk tercümesidir. Yer yer şiir örneklerinin de bulunduğu mensur bir eserdir. Çeviri, klâsik eser tertibine uygun olarak besmele ile başlar. Ardından Lâmi‘î Çelebi’nin yazdığı Arapça bir bölüm gelir. Burada hamdele ve salvele bölümleri yer alır. Hemen ardından ashab, tâbi‘în ve tebe‘-i tâbi‘în üzerine selâm okunur. Lâmi’î tarafından yapılan bazı eklemeler ve tercüme sebebinin izahından sonra aynı zamanda eserin asıl bölümü de olan tercüme başlar. Tercüme sebebi olarak, Şevâhidü’n-nübüvve’nin Farsça yazılmış olması sebebiyle eserin Farsça bilmeyenler tarafından kolaylıkla anlaşılabilmesi için çevrildiği ifade edilir.
Kitap bir mukaddime, yedi bölüm ve bir hâtimeden oluşur. Muhtevası genel olarak şu şekildedir: Mukaddime: Nebî ve Resûl kavramları ile bunlarla alakalı bazı hususlarda bilgiler verilir. Rükn-i Evvel: Hz. Peygamber’in doğumundan evvel meydana gelmiş ve onun peygamberliğinin delili kabul edilen bazı durumların izahı hakkındadır. Rükn-i Sânî: Hz. Peygamber’in doğum anından peygamber olarak görevlendirildiği zamana kadarki sürede ortaya çıkan peygamberlik delilleri hakkındadır. Rükn-i Sâlis: Hz. Muhammed’in peygamberliğinden Hicret’e kadarki süreçte ortaya çıkan peygamberlik delilleri hakkındadır. Rükn-i Râbi’: Hz. Peygamber’in Hicret’inden vefatına kadarki süreçte ortaya çıkan peygamberlik delilleri hakkındadır. Rükn-i Hâmis: Vakitleri tam olarak bildirilmeyen, bilinmeyen ve Hz. Peygamber’in vefatından sonra ortaya çıkan peygamberlik delilleri hakkındadır. Rükn-i Sâdis: Ashabdan ve Hz. Peygamber’in torunlarından zuhur eden harikulade haller hakkındadır. Rükn-i Sâbi’: Tâbi’în, Tebe’-i Tâbi’în ve Sûfîlerden zuhur eden harikulade haller hakkındadır. Hâtime: Râfizî ve Hâricîlerin; zındık ve mülhitlerin; Hz. Peygamber’in tebliğ ettiği dine düşmanlık edenlerin uğradıkları ceza ve musibetler hakkındadır. Kitabın genel düzen ve muhtevası bu şekildedir.
Lâmi’î Çelebi, kendisinin bizzat şahit olduğu bazı harikulade halleri de kitaba almıştır. Hz. Peygamber’in ümmetinden zuhur eden olağanüstü hallerin, Hz. Muhammed’in nübüvvetinin delili olduğunu ifade eden Lâmi’î, bilhassa kendisinin de katıldığı Moton Kalesi’nin fethi esnasında şahit olduğu bazı harikulade halleri, Hz. Peygamber’in nübüvvetinin delili olarak tercümesine ilave etmiştir. Lâmi’î Çelebi’nin tercüme sebebi olarak ifade ettiği üzere eser, halkın kolaylıkla anlayabilmesi için dilimize çevrilmiştir. Buna bağlı olarak tercümede herhangi bir sanat kaygısı taşınmamış, sade bir dil, açık ve anlaşılır bir üslup tercih edilmiştir. Aslına sadık kalınarak neredeyse kelime kelime yapılmış bir tercümedir. Eser boyunca Kur’ân ve hadis kitapları başta olmak üzere, siyer, tasavvuf, megazi vb. kitaplardan sıklıkla istifade edilmiş ve onlara göndermeler yapılmıştır. Bunların rahat anlaşılabilmesi için de her bir iktibasın tercümesinin verilmesine özen gösterilmiştir. Kitapta aktarılan her bir rivayet çoğunlukla “Ve ol cümleden biri oldur ki” kalıp ifadesiyle başlar ve ravi isminin bildirilmesine dikkat edilir.
Eser üzerinde Erdem Can Öztürk tarafından doktora çalışması yapılmıştır (2014). Bu çalışma daha sonra kitaba dönüştürülmüştür ( 2015). Ayrıca Lami’î Çelebi’nin tercümeye yaptığı ilaveler ayrı bir makale olarak da yayımlanmıştır (Öztürk 2016).
Yazarın biyografisi için bk. "Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/lamii-celebi-mahmud-osman
Eserden Örnekler
Ve ol cümleden biri oldur ki, çün ol gice Resûl salla’llâhu ‘aleyhi ve sellem Ebû Bekr’le radıya’llâhu ‘anhu ol gâr kapusına geldiler ki Cebel-i Sevr’de idi. Ebû Bekr radıya’llâhu ‘anhu eyitdi: “Yâ Resûla’llâh, ben evvel gireyin tâ sana bir gezend irişmesün.” Pes gârun içine girdi ve her yirde ki bir delik gördi, barmagın sokup aradı. Tâ bir ‘azîm delüge irdi, mübârek ayagın sokdı. Uylugına dek içerü gitdi, yine çıkdı. Ve bir rivâyetde gömlegin pâre pâre eyleyüp ol delükleri tutdı, tâ bir delik kaldı ve ayagını ana kodı. Behre-i takdîr, ol gice anı yılan urdı. Andan sonra eyitdi ki “Yâ Resûla’llâh, içerü gir ki senünçün yir düzdüm.” Resûl salla’llâhu ‘aleyhi ve sellem içerü girdi ve istirahâta meşgûl oldı. Ammâ Ebû Bekr radıya’llâhu ‘anhu ol gice yılanun zahmından râhat olmadı. Haylî elem ü zahmet çekdi ve Resûl’e salla’llâhu ‘aleyhi ve sellem nesne dimedi. Çün kim sabâh oldı, Resûl salla’llâhu ‘aleyhi ve sellem Ebû Bekr’ün ayagınun şişin gördi eyitdi: “Bu nedür?” Eyitdi: “Yâ Resûla’llâh, bu gice yılan urdı.” Buyurdı kim “Niçün bana haber virmedün?” Didi kim “Seni bî-huzûr itmek istemedüm yâ Resûla’llâh.” Pes Resûlu’llâh mübârek elin ol yire sürdi, fi’l-hâl ol derd ve ol şîş zâ’il oldı (Öztürk 2015: 282-283).
Kaynakça
Öztürk, Erdem Can (hzl.)(2014). Lâmi'î Çelebi'nin Şevâhidü'n-nübüvve Tercümesi; İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin. Doktora Tezi. Manisa: Manisa Celal Bayar Üniversitesi.
Öztürk, Erdem Can (hzl.)(2015). Lâmi'î Çelebi'nin Şevâhidü'n-nübüvve Tercümesi; İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları.
Öztürk, Erdem Can (2016). “Lâmi‘î Çelebi’nin Şevâhidü’n-nübüvve Tercümesi’ne İlâveleri ve Moton Kalesi Fetih-nâmesi”. Turkish Studies Sosyal Bilimler II (11/21): 313-338.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | FÜTÛHU'L-MÜCÂHİDÎN/NEFAHÂTÜ'L-ÜNS TERCÜMESİ (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Dr. Öğr. Üyesi Songül Karaca |
Görüntüle | ||
2 | VÎS Ü RÂMÎN/ VEYSE VÜ RÂMÎN (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Doç. Dr. murat öztürk |
Görüntüle | ||
3 | HüSN Ü DİL (LÂMİ’Î ÇELEBİ ) | Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
4 | MÜNÂZARA-İ BAHÂR U ŞİTÂ/ MÜNÂZARA-İ SULTÂN-I BAHÂR BÂ-ŞEHRİYÂR-I ŞİTÂ (LÂMİ'Î ÇELEBİ) | Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Doç. Dr. Sadettin Eğri |
Görüntüle | ||
5 | ŞERH-İ DÎBÂCE-İ GÜLİSTÂN (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Doç. Dr. Mehmet Nuri Çınarcı |
Görüntüle | ||
6 | MÜNŞE'ÂT-I LÂMİ’Î (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Prof. Dr. Hasan Ali ESİR |
Görüntüle | ||
7 | HALL-İ MU’AMMÂ-YI MÎR HÜSEYN / ŞERH-İ ESMÂ’-İ HÜSNÂ / MİR’ÂTÜ’L-ESMÂ / CÂM-I CİHÂN-NÜMÂ / TEFE’Ü’L-NÂME (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Araş. Gör. Songül Akboğa |
Görüntüle | ||
8 | RİSÂLE-İ ARÛZ (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi'î, Mahmûd b. Osmân | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
9 | MENÂKIB-I ÜVEYSÜ'L-KARÂNÎ (LÂMİ’Î ) | Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Dr. Öğr. Üyesi Orhan KILIÇARSLAN |
Görüntüle | ||
10 | ʻİBRET-NÂME/ ʻİBRET-NÜMÂ (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osman | Dr. Öğr. Üyesi ATİYE NAZLI |
Görüntüle | ||
11 | HEFT PEYKER (LÂMİ’Î ÇELEBİ ) | Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
12 | MEVLİDÜ'R-RESÛL (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Doç. Dr. SÜLEYMAN EROĞLU |
Görüntüle | ||
13 | MAKTEL-İ İMAM HÜSEYİN/MAKTEL-İ ÂL-İ RESÛL (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
14 | SALÂMÂN U ABSÂL (LÂMİ'Î ÇELEBİ) | Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Doç. Dr. Erdoğan ULUDAĞ |
Görüntüle | ||
15 | ŞEM' Ü PERVÂNE (LÂMİ’Î ÇELEBİ) | Lâmi'î Çelebi, Mahmûd b. Osmân | Doç. Dr. Sadık Armutlu |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
17 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
18 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
19 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
20 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
21 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
22 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
24 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
25 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |