ŞERH-İ SÜBHA-İ SIBYÂN (RÂSİM)
şerh
Râsim, Fodlacı-zâde Ahmet Râsim Efendi (d. 1180/1766-67 - ö. 1270/1853-54)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Fodlacı-zâde Ahmed Râsim Efendi’nin Türkçe-Arapça manzum sözlüklerden Sübha-i Sıbyân’a yaptığı mensur şerh. Eser, Allah’a hamd ve Hz. Muhammed’e salavat ile başlamaktadır. Ardından kısaca Sübha-i Sıbyân’dan bahsedilmekte ve eserin başında yer alan 16 beyitlik besmele, hamdele ve salvele kısmındaki mısralar tek tek verilip kısaca izah edilmektedir. Bu kısmın ardından Sübha-i Sıbyân’da yer alan 20 beyitlik sebeb-i telif (sebeb-i nazm-ı kitâb) bölümü ile 5 beyitlik münacat verilir.

Râsim’in şerhinde, klasik şerh geleneği usulüne uygun olarak önce kaynak metinden bir mısraya yer verilmiştir. Ardından genellikle kelimenin vezni ifade edilerek hangi anlama geldiği belirtilmiştir. Bu açıdan bakıldığında eserde birçok beytin şerhi kısa ya da açımlanmış bir tercümeden öteye gidememektedir.

Mahmud Kemal İnal, Râsim’in Şerh-i Sübha-i Sıbyân’ının Bayezidde umûmî kütüphâneye vakfedildiğini; eserin nihâyetine ‘el-fakîr’ül-âsım seyyid Ahmed Râsim el-Üsküdârî ‘an Hulefâ-i Mektûbi-i Hazret-i Sadâret-penahî’ yazıldığını belirtmiştir (İnal yty: 1342). Eserin Süleymaniye Kütüphanesi Tercüman Gazetesi Bölümü Numara 316 ve Ankara Üniversitesi Kütüphanesi A 233’de kayıtlı iki nüshası tespit edilmiştir. Esere Rızâ “Okunsun Sübha-i Sıbyân ki a’lâ şerh olundu” (1243/1827-28) şeklinde tarih düşürmüştür.

Yazarın biyografisi için bkz. “Râsim, Fodlacı-zâde Ahmet Râsim Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rasim-fodlacizade-ahmet-rasim-efendi  

Eserden Örnekler


Allâh Tanrı bir ismi Rahmân, Allâh lafzı zât-ı pâk-i Cenâb-ı Kibriyânın mecmû’-ı evsâfını câmi’ ism-i mahzıdır ki andan gayrı hiç ferde ıtlâkı câ’iz değildir. Lisân-ı Türkîde Tanrı ile ta’bîr olunur. Rahmân, zât-ı Bârînin esmâ-i mahsûsasından olup anınla dahı gayrı kimesne tesmiye olunmak câ’iz değildir. Mahlûka şefkat edip rızk verici ma’nâsındadır.

Kuddûs Ârî bir na’tı Sübhân, Kuddûs, kâfın zammı dâlın teşdîdiyle esmâ-i İlahîden bir ism-i şerîfdir ki noksân sıfatlardan zâtında ârî ma’nâsını ifâde eder. Na’t, nûnun fethiyle bir nesnenin sıfat u vasfı demekdir. Sübhân dahı sînin zammıyla esmâ-i Bârîden olup zât-ı pâki ayb u noksâna îrâs eyler nesnelerden berîdir ma’nâsını ifâde eder (Tercüman 316, 3b).

Kaynakça


Akbaş, Ersoy (2010). Üsküdarlı Fodlacızâde Ahmed Râsim Dîvânı (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi.

Doğaner Karasioğlu, Elif (2011). Hâcı İsmâ’îl Zühdî B. Ömer Şerh-i Sübha-yı Sıbyân (İnceleme-Metin-Sözlük-Tıpkıbasım). Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyesi Üniversitesi.

İnal, Mahmud Kemal (yty). Son Asır Türk Şairleri. C. VII. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.

Kılıç, Atabey (2006). “Klâsik Türk Edebiyatında Manzum Sözlük Yazma Geleneği ve Türkçe-Arapça Sözlüklerimizden Sübha-i Sıbyân”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 20 (1): 65-77.

Kılıç, Atabey (2006). “Türkçe-Arapça Manzum Sözlüklerden Sübha-i Sıbyân -1- (İnceleme)”. Turkish Studies. 1 (2): 85-104.

Atıf Bilgileri


KACAR ALTIN, Kübra. "ŞERH-İ SÜBHA-İ SIBYÂN (RÂSİM)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/serh-i-subha-i-sibyan-rasim. [Erişim Tarihi: 04 Temmuz 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (RÂSİM) Râsîm, Fodlacı-zâde Ahmet Râsim Efendi Dr. Öğr. Üyesi Şermin BAKA TELLİ
Görüntüle
2 NESÂYİH-İ ŞER’İYE VE MEV'İZE (FODLACI-ZÂDE RÂSİM) Râsim, Fodlacı-zâde Ahmet Râsim Efendi Araş. Gör. Kübra KACAR ALTIN
Görüntüle
3 USÛL-İ VUSÛL (FODLACI-ZÂDE AHMED RÂSİM EFENDİ) Râsim, Fodlacızâde Ahmet Râsim Efendi Doç. Dr. Hamza KOÇ
Görüntüle
4 LUGAT-I FÂRİSİYE (RÂSİM) Râsim, Fodlacı-zâde Ahmet Râsim Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
5 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
6 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
7 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
8 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
9 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
10 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
11 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
12 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
13 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
14 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle