Fedâî mahlasına sahip Prizrenli Abdürrahîm b. Ali’nin (d. ? - ö. 1303/1886) Hallâc-ı Mansûr’a (ö. 309/922) atfedilen “ene’l-hak” ifadesinden ne anlaşılması gerektiğine dair açıklamalarda bulunduğu manzum eseri. Şerh-i Sırr-ı Ene’l-Hakk’ın üç nüshasının tespit edilmiştir. Bu nüshalardan birinin sonunda eserin 28 Rebiülevvel 1287 / 28 Haziran 1870 tarihinde kaleme alındığı kaydı bulunmaktadır. (Yılmaz, Anılır ve Doğan 2021: 113).

64 beyitten müteşekkil mesnevi nazım şeklini esas aldığı eserinde Fedâî, vezin olarak fâʻilâtün fâʻilâtün fâʻilâtün fâʻilün kalıbını tercih etmiştir. Konuların tasavvufî edebiyatı sahasına girmesinin de etkisiyle şair eserinde dil yönünden Türkçe dışında Arapça, Farsça lafız ve kelime kadrosunu da kullanmıştır. Bunun yanı sıra tasavvuf literatüründe sıkça yer bulan ve bazı makamlara/mertebelere işaret eden ayet ve hadislerden yararlanmıştır. Bilgilendirmeyi, eğitimi amaçladığı, bir mesaj kaygısı güttüğü için de eserde didaktik üsluba yönelik unsurlara ağırlık vermiştir.

Fedâî, vahdet doktriniyle ilişkili ifadeleri içeren besmele, hamdele, salvele kısmıyla başladığı eserde Hallâc-ı Mansûr’un şatahat türüne giren ve Tanrılık iddiasında bulunduğu gerekçesiyle kendisinin kâfirlik ve zındıklıkla itham edildiği (Ayrıca bk. Uludağ 1997: 377-381) “ene’l-hak” sözünün nasıl anlaşılması gerektiğine, hangi sırları barındırdığına yönelik açıklamalar yapmıştır. Konuya ise “Ben Allah’ım” ifadesinin hangi şartlar altında söylendiğini ve ne manalar içerdiğini anlamakta aciz olanların bu hâl ehli şahsın katline cevaz verdikleri şeklinde girmiştir. Fedâî, “Ben Allah’ım” sözünün biri kuldan diğeri de Cenâb-ı Hak’tan olmak üzere iki şekilde sadır olduğunu belirtmiş, Kasas sûresinin 30. ayetine atıfla Hz. Musa ile diyaloğunda Cenâb-ı Hakk’ın ona ağaçtan hitapla buyurduğu “enallâh” lafzını hatırlatmış ve bu yönde bazı hususlara değinmiştir. Kuldan sadır olan “Ben Allah’ım” sözünün de iki türlü olduğunu dile getirmiştir. Bunlardan birine Firavun’a (ene rabbüküm) ait şirk-küfür içeren, katline cevaz verilmesi gereken sözü; diğerine ise vahdet-i vücûd vurgusuyla Hallâc-ı Mansur’un kemal ehlinin anlayabileceği türdeki bazı hâller sonucu söylediği ene’l-hak sözünü örnek getirmiştir. Bu bağlamda Fedâî, kuldan sadır birinci durumu bâtıl olarak; ikinci durumu ise ağaçtan hitap olayına benzetmeyle ve fâʻil-i Mutlak kavramına işaretle Hallâc’tan çıkan sözü esasında Hakk’ın söylediği şeklinde ayet ve hadislerle delillendirerek izah etmiştir. Cebriyye ve Kaderiyye mezheplerini de kısaca tartışan müellif kendisinin ne kadar izah etse de bir mürşit bulunmadan konunun anlaşılamayacağını ima ederek kâmil bir mürşide tabi olmanın önemine değinip ilgili söze dair açıklamalarını bitirmiş, dua bölümüyle de eserini sonlandırmıştır.

Şerh-i Sırr-ı Ene’l-Hak tercüme ve açıklamalarla (Abdürrahîm Fedâî: 2011; Abdürrahîm Fedâî: 2017) ve tanıtımı-latinize edilmiş metniyle birlikte üç çalışmada yayımlanmıştır (Yılmaz, Anılır ve Doğan 2021: 112-120).

Şairin biyografisi için bk. "Fedâî, Abdürrahîm". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fedai-abdurrahim.