- Yazar Biyografisi (TEİS)
Ferdî, Şeyh Hacı Abdullah - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Yılmaz Şentürk
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Şerh
- Yayın Tarihi:20/10/2022
ŞERH-İ SALÂT-I İBN MEŞİŞ (FERDÎ)
Abdüsselâm b. Meşiş el-Hasenî’nin (ö.625/1228[?]) salavatının şerhidirFerdî, Şeyh Hacı Abdullah (d.?/?, ö.1274/1858)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Eṣ-Ṣalavâtü’l-Meşîşiyye adıyla günümüze kadar ulaşan İbn Meşîş evrâdı. Kısa bir salavattan ibaret olan bu evrâd, tasavvufun belli başlı kavramlarını özlü bir şekilde ifade ettiğinden, âbid ve sûfîler arasında yaygın şekilde okunmuştur. Hüseyin Vassâf’ın eser hakkındaki “kalîlü’l-lafz kesîru’l-ma‘nâ bir salavât-ı şerîfedir, hakâyık-ı tevhîdi câmi‘ bir hazîne-i tevhîddir.” (Vassaf 2006: 20) yorumundan, eserin Müslümanlar arasında ilgiye mazhar olmasının sebebi anlaşılabilir. Eser, birçok müellifçe şerh edilmiştir (Bursevî: 33-47). Bu şerhlerden biri de Ferdî’ninkidir.
Bursalı Mehmet Tahir’in kaydettiğine göre; 1259’da (1843) Ferdî, dest-i hattıyla imla ettiği Salât-ı Meşişiyye Şerhi ile İmam Suyutî’nin Âyât-ı Mensūha’sının manzum şerhini Kasaba (Manisa-Turgutlu) Kütüphanesi’ne bağışlamıştır (Tahir: 1324, 148). Şu an elde olmayan bu eserlerin, 1922’de Yunanların şehri terk ederken kütüphaneyi yaktığı sırada (Tekin 2012: 196) yanmış olması kuvvetle muhtemeldir. Dolayısıyla eldeki tek nüsha 1262’de istinsah edilen Süleymaniye Kütüphanesi nüshasıdır.
Süleymaniye Kütüphanesi M. Ârif M. Murat Koleksiyonu 244 numarada kayıtlı bulunan bu yazma eser, 26 varaktan oluşmaktadır. 208X131; 138X65 mm. ebatlarında şirazeli, miklepli, içi açık yeşil dışı koyu kahverengi deri kapaklı, serlevhalı, altın yaldızlı çerçeve içinde 17 satır hâlinde nesih yazıyla siyah mürekkeple yazılmış olan eserde, şerhi yapılan asıl metinden alınan satırlar kırmızı mürekkeple çizilmiştir. Şerhin sonunda üç beyitlik tarihten ve düşülen nottan anlaşıldığı üzere eserin istinsah tarihi 1262’dir (Şentürk 2022: 36).
Ferdî, salavâtı kelime kelime açıklar, her kelimeye anlam verir ve muhtemel çağrışımlara işarette bulunur. Ardından ele aldığı ibareyi mealen tercüme eder. Bunu yaparken salavâtın kelimelerinden bazısı tasavvufî ıstılahlar olması sebebiyle müstakillen bu türlü kelimeler hakkında özlü tanımlar verir. Ferdî'nin verdiği bu özlü tanımlar ve gerekçe belirterek yaptığı tercihler eseri ayrı bir kıymet katar. Ayrıca Ferdî kelimelere anlam verirken lügatlerden birebir iktibas yapmaz, bazı kelimelere kendi muhayyilesince anlamlar da yükler. Bu haliyle Ferdî'nin şehri İbn Meşiş salavâtının metafizik seviyesi ile Nakşî-Hâlidî yoluna ait önceliklerin kaynaştığı orijinal bir metindir (Bursevî 2010: 59-60). Eserin dil içi çevirisi bir kitap bölümü olarak yayımlanmıştır (Bursevî 2010).
Eserden Örnekler
[7b] … Vâkıâ Hazret-i Nebiyy-i âhirü’z-zamân -aleyhi efdalü’s-salavât ve etemmü’t-teslîmât fî külli ân-, kemâlât-ı ilâhiyyenin mazhar-ı etemmi ve cemâlât-ı kudsiyyenin mir’ât-ı ekmeli olduğu cihetden, sâbıkîn u lâhıkîn ve tabiîn-i sâdıkînden onlarda zâhir olan kemâl ü cemali kemâ hüve hakkuhû bir kimesne idrâk ü fehm eylememiştir. Nitekim akdem-i eimme-i dîn olan sâhib-i mezhebimiz Nu’mân bin Sâbit Ebû Hanîfe hazretlerinden menkûldur ki buyurmuşlar: [Rabbimi Muhammed ile bildim, ama Muhammed’i Rabbimle bilmedim.] İntehâ. Ya‘ni “zât u sıfâtının ve kemâlâtının künh ü hakîkatini bilemedim.” demektir. Ammâ Hak Sübhânehû ve Teâlâ hazretleri Vâcibü'l-Vucûd’dur, kemâl-i tenzîh ile bilinir. Lâkin Hazret-i Nebî (s.a.v.)[8a] beşer olduğu cihetle kemâl-i tenzîh ile bilinemez (Bursevî: 243).
Kaynakça
Bursevî, İ. H. (2010). Varlığın Dili -İbn-i Meşiş Salavâtı ve Şerhi. (hzl. Nedim Tan). İstanbul: İz Yayıncılık.
Şentürk, Yılmaz (2022). Ferdî ve Dîvânı. İstanbul: Kriter Yayınları.
Tahir, M. (1324). Aydın Vilâyetine Mensûb Meşâyih, Ulemâ, Şuarâ, Müverrihı̂n ve Etibbânın Terâcim-i Ahvâli. İzmir: Keşişyan Matbaası
Tekin, S. (2012). "Temettüât Defterlerine Göre Turgutlu’nun Sosyal ve Ekonomik Durumu (1844-1845)". C. 12. Tarih Okulu Dergisi.
Uludağ, Süleyman "Abdüsselâm B. Meşîş El-Hasenî", İslâm Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/abdusselam-b-mesis-el-haseni (11.10.2022).
Vassaf, H. (2006). Sefîne-i Evliyâ. (hzl. Mehmet Akkuş, Ali Yılmaz). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (FERDÎ) | Ferdî, Şeyh Hacı Abdullah | Dr. Murat Ayar |
Görüntüle | ||
2 | NAZMÜ'L-LE'ÂLÎ (FERDÎ) | Ferdî, Şeyh Hacı Abdullah Ferdî Efendi | Diğer Emine Güleç |
Görüntüle | ||
3 | MEKTUBÂT (FERDÎ) | Ferdî, Şeyh Hacı Abdullah Ferdî Efendi | Öğr. Gör. MEHMET ALTINOVA |
Görüntüle | ||
4 | ÂMENTÜ TERCÜMESİ (FERDÎ) | Ferdî, Şeyh Hacı Abdullah | Dr. Öğr. Üyesi Yılmaz Şentürk |
Görüntüle | ||
5 | TERCÜME-İ HADÎKA-İ NEDİYYE (FERDÎ) | Ferdî, Şeyh Hacı Abdullah | Dr. Öğr. Üyesi Yılmaz Şentürk |
Görüntüle | ||
6 | MECMUA (FERDÎ) | Ferdî, Şeyh Hacı Abdullah | Dr. Öğr. Üyesi Yılmaz Şentürk |
Görüntüle | ||
7 | MİFTÂHÜ'L-KULÛB (AZMÎ) | Azmî, Hüseyin Azmî Dede | Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete |
Görüntüle | ||
8 | NUHBETÜ'L-ÂDÂB (AZMÎ) | Azmî, Hüseyin Azmî Dede | Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete |
Görüntüle | ||
9 | KENZÜ'L-FEYZ Fİ'S-SÜLÛK VE ÂDÂBİ'T-TARÎKİ'L-HALVETİYYE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde | Araş. Gör. Ayşenur Aydınlı |
Görüntüle | ||
10 | MEDÂR-I VÂHİDİYYET VE MERKEZ-İ AHADİYYET (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
11 | RAVZATÜ'L-ALİYYE FÎ TARÎKATİ'Ş-ŞÂZELİYYE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
12 | SEYRÜ'L-ESMÂ VE SIRRU'L-MÜSEMMÂ FÎ ŞERHİ'L-ESMÂ'İ'L-İSNÂ AŞERE ER-RUFÂ'İYYE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
13 | ŞERH-İ TUHFETÜ'L-MÜRSELE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
14 | TİBYÂNU VESÂ'İLÜ'L-HAKÂYIK FÎ BEYÂNİ SELÂSİLİ'T-TARÂ'İK (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (SERMEST) | Abdullah Sermest, Kilisli | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
16 | ÂDÂBÜ’Z-ZÂKİRÎN VE NECÂTÜ’S SÂLİKÎN | Fuhûlî, Karamollazâde Şeyh Abdülhamîd | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle |