İdrîs-i Bitlisî’nin, İbnü’l-Fâriz’in (ö. 632/1235) Hamriyye adlı kasidesine yazdığı Farsça şerh. 909/1503 yılında tamamlanan eserin, biri Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi, Ayasofya Koleksiyonu, nu. 4092/1, diğeri Fatih Millet Kütüphanesi, Ali Emîrî, Farsça nu. 134'te olmak üzere iki nüshası bulunmaktadır.

Hamriyye kasidesinin muhtevasına uygun kelime ve mazmunlarla süslü bir dille kaleme alınan eser, uzun bir giriş ve şerh kısmından oluşmaktadır. İçinde ayet ve çoğu müellife ait Farsça şiirlerin olduğu besmele ve hamdele faslından sonra mesnevi nazım şekliyle yazılmış bir na't ile Hamriyye Kasidesi'nin şerh ediliş sebebinin anlatıldığı bölüme yer verilmiştir. Ardından yine mesnevi nazım şekliyle yazılmış yirmi beyitlik bir methiye gelmekte, buradaki bilgilerden eserin Şehzade Ahmed (ö.919/1513)’e sunulduğu anlaşılmaktadır.

Daha sonra “Mukaddimetü’r-Risâle” başlığı altında kasidenin şerhi için gerekli görülen bazı ön bilgiler aktarılmıştır. Bitlisî’ye göre, melâmî taifesine ait bir şiiri anlamanın üç yolu vardır: Birincisi, tevhit ve irfan erbabına ait bazı kavramlara vâkıf olmaktan; ikincisi, kalbi muhabbet sarhoşlarına dair inkâr şaibesinden tasfiye etmekten; üçüncüsü, kalp aynasını visal kadehiyle ayrılık pasından temizlemekten geçer. Bu da ancak “hakiki muhabbet”in anlaşılmasıyla mümkün olacağı için konu “meclis” adı verilen üç başlık altında ele alınmıştır. Birinci mecliste muhabbetin sıfatları ve kısımları (zâtî muhabbet, sıfatî muhabbet, esmâ'î muhabbet, ef'âlî muhabbet ve âsârî muhabbet); ikinci mecliste muhabbetin tanımı yapıldıktan sonra aynı manaya delalet eden aşk, muhabbet, sabâbet, şevk ve meyl gibi kelimelerin kullanıldıkları yere göre ifade ettikleri farklı anlamları; üçüncü mecliste muhabbetin faydaları ve özellikleri üzerinde durulmuştur. “Tekmîletü’l-Mukaddime”de ise halk arasında yanlış anlaşılmaya sebebiyet veren şürb, şarâb, müdâme ve sekr gibi kavramların tasavvufi anlamları açıklanmıştır.

Kaside beyitler hâlinde şerh edilmiştir. İhtiyaç duyuldukça kelimelerin morfolojik özellikleri ele alınmış ve sentaksa ilişkin açıklamalar yapılmıştır. Yerine göre beyitteki edebi sanatlar üzerinde durulmuş, beyitlerin zahirî manasına değinilmiştir. Şerhin esasını teşkil eden kısımlar ise tasavvufi yorum ve açıklamalardır. Şerh sırasında çok sayıda ayet, hadis, kelam-ı kibar ile Arapça ve Farsça şiirlerden yararlanılmıştır.

Eser üzerine bir makale yayımlanmıştır (Başaran 2004). İbnü’l-Fârız’ın Hamriyye Kasidesi'ne yapılmış şerhler üzerine hazırlanan doktora tezinde İdrîs-i Bitlisî’nin bu eserine de yer verilmiştir (İnce 2018).

Şairin biyografisi için bk. “İdrîs, İdrîs-i Bitlisî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/idris-idrisi-bitlisi