- Yazar Biyografisi (TEİS)
Murad, Mehmed Murâd - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Hatice Özdil
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Şerh
- Yayın Tarihi:26/05/2022
ŞERH-İ KASÂİD-İ MEVLÂNÂ ŞEVKET (MURÂD)
şerhMurad, Mehmed Murâd (d. 23 Muharrem 1203/23 Ekim 1788 - ö. 27 Şevval 1264/26 Eylül 1848)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Fars şiirinde sebk-i Hindî'nin önde gelen temsilcilerinden Şevket-i Buhârî’nin, isnâ aşeriyyeye göre on iki imamın sekizincisi Âli er-Rızâ için kaleme aldığı üç kasidesine, Mehmed Murâd Nakşibendî tarafından yazılmış şerh. Eserde "Ez bes ki riht reng-i cünûn ber-serem hevâ / Sevdâ be-pây-best zi-mağz-ı serem hınâ" matlalı 111 beyitli, "Âşiyân-râ zedem âteş zi-gulistân reftem / Kerdem ez-berg-i sefer bâl ü zi-bustân reftem" matlalı 66 beyitli, “Vücûd-ı kûh çünân nerm şod zi-ebr-i matîr / Ki mî-tevān zi-reg-i seng kerd târ-ı tarîr” matlalı 90 beyitli kasideler şerh edilmiştir.
Mehmed Murad, hem bir Nakşibendî şeyhi hem bir Mesnevihân olarak bu eser ile ehl-i beyte olan ilgisini ve sevgisini dile getirmiştir. Eserde, bahsi geçen üç kaside, beyit beyit ele alınarak mensur olarak şerh edilmiştir. Eserin 160 sayfalık matbu nüshasının sonunda, dönemin bazı şairleri tarafından yazılan, eseri öven çeşitli şiirler ve şerhin basımına düşürülen tarih beyitlerine yer verilmiştir. Eser, Mehmed Murad Nakşibendî’nin oğlu Mehmed Ârif Efendi tarafından 1291’de basılmıştır: Süleymaniye Ktp., Mehmed Ârif-Mehmed Murad Koleksiyonu, no: 148.
Eser üzerine iki yüksek lisans tezi yazılmıştır (Yiğit 2011, Başçetin 2014). Mustafa Yasin Başçetin, eseri ayrıca kitap olarak da yayımlamıştır (2017).
Şairin biyografisi için bk. “Murâd, Şeyh Hacı Mehmed Murâd”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/murad-seyh-haci-mehmed-murad
Eserden Örnekler
Sehâb-ı lutfî vü deryâ-dilâ toyî ki güher
Be-sûy-ı dest-i to ez-bahr mî-koned şeb-gîr
Yine buyururlar ki yâ İmâm, sen lütf u ihsân sehâbı olmuşsun ve dâ’imâ halka lütf u kerem yağdırırsın ve dahi deryâ-dil sensin. Zîrâ inci senin destinin tarafına bahr-ı cânibinden geleyim diye feryâd eyler. Ve seni böyle deryâ-dil gördükde deryâyı beğenmeyip asıl deryâ sen olduğundan için senin destinin cânını arzû eder. Ve senin destine "amân al beni" diye ilticâ eyler. Ve "beni şu deryâdan halâs eyle" diye niyâzmend olur. Hâsılı Hazret-i İmâm'a sen bahrdan büyük ve evsa' olmuşsun ve bahr senin yanında bir göl gibi kalır demek olur. Yahud deryâ-dil ya’nî sahî sensin. Zîrâ gevher, bahrın hıssetini ve bahlını görüp derûn-ı bahrdan senin eline "al beni bu bahîl bahrin derûnundan halâs eyle" diye feryâd eder. Bahrın hatta şu cihetdendir ki incisini ka’rında ve cevf-i sadefde hıfz eder ve bir kimesneye güherini çıkarup al şunu diye vermez meğerki ka’rına vâsıl olup hezâr ta’ab u mihnet ile incisini alasın.
Niteki Hazret-i Mısrî kuddise sırruhu buyurmuşdur. Beyt:
Fehel raeyte bahran ev semi’tehu
Yermî darâdîhi ile’s-sevâhili
Bu sûretde bahr; bahîl ve denî olmuş olur. Lâkin Hazret-i İmâm, bilâ-taleb sîm ü zerini ve dürr-i cevâhirini rızâsıyla herkese bezl eder. Bu cihetden Hazret-i İmâm deryâdan vesâir eshiyâdan cevâd u kerîm olmuş olur. Deryâ-dil sahî ma’nâsına ıstılâh olunmuşdur.
(Mehmed Murâd Nakşibendî, Şerh-i Kasâid-i Mevlâna Şevket. Süleymaniye Ktp. Mehmed Ârif-Mehmed Murad Koleksiyonu, Nu. 148., s. 145).
Kaynakça
Başçetin, Mustafa Yasin (2014). Şerh-i Kasâ'id-i Mevlânâ Şevket ve Sistematik Şerh Sözlüğü. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
Başçetin, Mustafa Yasin. (2017). Şevket-i Buhârî'nin Kasîdelerinin Şerhi (Mehmed Murad Nakşibendî). Moldova: LAP Lambert Academic Publishing.
Özdil, Hatice (2013). Tasavvuf Edebiyatı Terminolojisi Açısından Mehmed Murad Nakşibendî ve Şerhleri. Doktora Tezi. İstanbul: Fatih Üniversitesi.
Özdil, Hatice (2013). “Başka İsimlerle Karıştırılan Bir Mesnevî Şârihi Mehmed Murad Nakşibendî”. Turkish Studies-International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (12): 1009-1016.
Yiğit, Abdullah (2011). Molla Murad’ın Şerh-i Kasâid-i Mevlânâ Şevket Adlı Eserindeki Ehl-i Beyte ve Tasavvufa Ait Unsurlar. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (MURÂD) | Murad, Mehmed Murâd | Dr. Öğr. Üyesi Hatice Özdil |
Görüntüle | ||
2 | HÜLÂSATÜ’Ş-ŞURÛH FÎ NİHÂYETİ’L-VUZÛH (MURÂD) | Murâd, Şeyh Hacı Mehmed Murâd | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
3 | ŞERH-İ TUHFE-İ ŞÂHİDÎ (ŞEYH HACI MEHMED MURÂD NAKŞİBENDÎ) | Murad, Mehmed Murâd | Dr. Öğr. Üyesi Hatice Özdil |
Görüntüle | ||
4 | RİSÂLETÜ'S-SEKALEYN (MURÂD) | Murâd, Şeyh Hacı Mehmed Murâd | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
5 | MU'ÎNÜ'L-VÂ'İZÎN (MURÂD) | Murâd, Şeyh Hacı Mehmed Murâd | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
6 | MÂ-HAZAR-I MEHMED MURÂD / ŞERH-İ PENDNÂME (MURÂD) | Murâd, Şeyh Hacı Mehmed Murâd | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
7 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
8 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
9 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
10 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
11 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
12 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
13 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
15 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |