ŞERH-İ KASÂİD-İ MEVLÂNÂ ŞEVKET (MURÂD)
şerh
Murad, Mehmed Murâd (d. 23 Muharrem 1203/23 Ekim 1788 - ö. 27 Şevval 1264/26 Eylül 1848)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Fars şiirinde sebk-i Hindî'nin önde gelen temsilcilerinden Şevket-i Buhârî’nin, isnâ aşeriyyeye göre on iki imamın sekizincisi Âli er-Rızâ için kaleme aldığı üç kasidesine, Mehmed Murâd Nakşibendî tarafından yazılmış şerh. Eserde "Ez bes ki riht reng-i cünûn ber-serem hevâ / Sevdâ be-pây-best zi-mağz-ı serem hınâ" matlalı 111 beyitli, "Âşiyân-râ zedem âteş zi-gulistân reftem / Kerdem ez-berg-i sefer bâl ü zi-bustân reftemmatlalı 66 beyitli, Vücûd-ı kûh çünân nerm şod zi-ebr-i matîr / Ki mî-tevān zi-reg-i seng kerd târ-ı tarîr” matlalı 90 beyitli kasideler şerh edilmiştir.

Mehmed Murad, hem bir Nakşibendî şeyhi hem bir Mesnevihân olarak bu eser ile ehl-i beyte olan ilgisini ve sevgisini dile getirmiştir. Eserde, bahsi geçen üç kaside, beyit beyit ele alınarak mensur olarak şerh edilmiştir. Eserin 160 sayfalık matbu nüshasının sonunda, dönemin bazı şairleri tarafından yazılan, eseri öven çeşitli şiirler ve şerhin basımına düşürülen tarih beyitlerine yer verilmiştir. Eser, Mehmed Murad Nakşibendî’nin oğlu Mehmed Ârif Efendi tarafından 1291’de basılmıştır: Süleymaniye Ktp., Mehmed Ârif-Mehmed Murad Koleksiyonu, no: 148.

Eser üzerine iki yüksek lisans tezi yazılmıştır (Yiğit 2011, Başçetin 2014). Mustafa Yasin Başçetin, eseri ayrıca kitap olarak da yayımlamıştır (2017).

Şairin biyografisi için bk. “Murâd, Şeyh Hacı Mehmed Murâd”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/murad-seyh-haci-mehmed-murad 

Eserden Örnekler


Sehâb-ı lutfî vü deryâ-dilâ toyî ki güher

Be-sûy-ı dest-i to ez-bahr mî-koned şeb-gîr

Yine buyururlar ki yâ İmâm, sen lütf u ihsân sehâbı olmuşsun ve dâ’imâ halka lütf u kerem yağdırırsın ve dahi deryâ-dil sensin. Zîrâ inci senin destinin tarafına bahr-ı cânibinden geleyim diye feryâd eyler. Ve seni böyle deryâ-dil gördükde deryâyı beğenmeyip asıl deryâ sen olduğundan için senin destinin cânını arzû eder. Ve senin destine "amân al beni" diye ilticâ eyler. Ve "beni şu deryâdan halâs eyle" diye niyâzmend olur. Hâsılı Hazret-i İmâm'a sen bahrdan büyük ve evsa' olmuşsun ve bahr senin yanında bir göl gibi kalır demek olur. Yahud deryâ-dil ya’nî sahî sensin. Zîrâ gevher, bahrın hıssetini ve bahlını görüp derûn-ı bahrdan senin eline "al beni bu bahîl bahrin derûnundan halâs eyle" diye feryâd eder. Bahrın hatta şu cihetdendir ki incisini ka’rında ve cevf-i sadefde hıfz eder ve bir kimesneye güherini çıkarup al şunu diye vermez meğerki ka’rına vâsıl olup hezâr ta’ab u mihnet ile incisini alasın.

Niteki Hazret-i Mısrî kuddise sırruhu buyurmuşdur. Beyt:

Fehel raeyte bahran ev semi’tehu

Yermî darâdîhi ile’s-sevâhili

Bu sûretde bahr; bahîl ve denî olmuş olur. Lâkin Hazret-i İmâm, bilâ-taleb sîm ü zerini ve dürr-i cevâhirini rızâsıyla herkese bezl eder. Bu cihetden Hazret-i İmâm deryâdan vesâir eshiyâdan cevâd u kerîm olmuş olur. Deryâ-dil sahî ma’nâsına ıstılâh olunmuşdur. 

(Mehmed Murâd Nakşibendî, Şerh-i Kasâid-i Mevlâna Şevket. Süleymaniye Ktp. Mehmed Ârif-Mehmed Murad Koleksiyonu, Nu. 148., s. 145).

Kaynakça


Başçetin, Mustafa Yasin (2014). Şerh-i Kasâ'id-i Mevlânâ Şevket ve Sistematik Şerh Sözlüğü. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.

Başçetin, Mustafa Yasin. (2017). Şevket-i Buhârî'nin Kasîdelerinin Şerhi (Mehmed Murad Nakşibendî). Moldova: LAP Lambert Academic Publishing.

Özdil, Hatice (2013). Tasavvuf Edebiyatı Terminolojisi Açısından Mehmed Murad Nakşibendî ve Şerhleri. Doktora Tezi. İstanbul: Fatih Üniversitesi.

Özdil, Hatice (2013). “Başka İsimlerle Karıştırılan Bir Mesnevî Şârihi Mehmed Murad Nakşibendî”. Turkish Studies-International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (12): 1009-1016.

Yiğit, Abdullah (2011). Molla Murad’ın Şerh-i Kasâid-i Mevlânâ Şevket Adlı Eserindeki Ehl-i Beyte ve Tasavvufa Ait Unsurlar. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Özdil, Hatice. "ŞERH-İ KASÂİD-İ MEVLÂNÂ ŞEVKET (MURÂD)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/serh-i-kasaid-i-mevlana-sevket-murad. [Erişim Tarihi: 30 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (MURÂD) Murad, Mehmed Murâd Dr. Öğr. Üyesi Hatice Özdil
Görüntüle
2 HÜLÂSATÜ’Ş-ŞURÛH FÎ NİHÂYETİ’L-VUZÛH (MURÂD) Murâd, Şeyh Hacı Mehmed Murâd Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
3 ŞERH-İ TUHFE-İ ŞÂHİDÎ (ŞEYH HACI MEHMED MURÂD NAKŞİBENDÎ) Murad, Mehmed Murâd Dr. Öğr. Üyesi Hatice Özdil
Görüntüle
4 RİSÂLETÜ'S-SEKALEYN (MURÂD) Murâd, Şeyh Hacı Mehmed Murâd Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
5 MU'ÎNÜ'L-VÂ'İZÎN (MURÂD) Murâd, Şeyh Hacı Mehmed Murâd Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
6 MÂ-HAZAR-I MEHMED MURÂD / ŞERH-İ PENDNÂME (MURÂD) Murâd, Şeyh Hacı Mehmed Murâd Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
7 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
8 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
9 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
10 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
11 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
12 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
13 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
14 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
15 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
16 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle