- Yazar Biyografisi (TEİS)
Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddîn Muhammed Gülşenî Efendi - Madde Yazarı: Prof. Dr. Adem Ceyhan
- Eser Yazılış Tarihi:1004/1595-96
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Kırk Hadis
- Yayın Tarihi:11/10/2021
ŞERH-İ HADÎS-İ ERBA'ÎN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ)
mensur kırk hadis tercüme ve şerhiMuhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddîn Muhammed Gülşenî Efendi (d.935/1528-ö.1014-1017/1605-1608 ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
16. asrın tanınmış ve eser telifi bakımından hayli verimli âlim ve sufilerinden Muhyî-i Gülşenî tarafından kaleme alınan kırk hadis şerhi.
Muhyî, bazı hadisleri açıklamak için, muhaddislerin önde geleni Zekiyyüddîn Abdülazîm b. Abdilkavî’nin (ö.1258) Müslümanlar arasında iyilik ve onların ihtiyaçlarını karşılama konusunda derlediği kırk hadisi Türkçeye çevirdikten sonra, tevil sahiplerine doğru yolun belli olması niyetiyle bazı gerçekleri de dile getirerek; çalışmasını 1004/1595-96 yılında tamamladığını belirtmiştir. Rivayet eden kişileri bildirdikten sonra hadislerin Arapça asıllarını harekeli biçimde yazan mütercim, onları nesirle çevirmiş; bunu müteakiben yine mensur olarak şerh de etmiştir. Eserinin başında kendisini “Dervîş Muhyî” diye tanıtan yazar, hadisleri şerh ederken “hakîkat” adı altında onlarla alâkalı bulduğu ayet, kudsî hadis ve hadisleri de anmakta; irfanî yollara mensup ve tecrübelere sahip kişilerin keşfedebileceği bazı tasavvufi açıklamalar da yapmaktadır. Şerh sahibi, bu hadislerde geçen birtakım kelimelerin manaları ve Arap dili yönünden vazifelerine de gerekli gördüğünde temas etmiştir.
Muhyî Efendi, eserinde hadisleri devrin ortalama okuyucuları tarafından anlaşılacak bir dille tercüme ve şerh etmeyi hedeflemiş; bu sebeple beyan kabiliyetini göstermek için sözü süsleme ve uzatma yönüne gitmemiştir. Bahis konusu kırk hadis şerhinin müellif hattı nüshası, Mısır Hidiviyye Kütüphanesinde bulunan (Nu. 7128) ve Muhyî’nin bazı eserlerini ihtiva eden mecmua içindedir (Fotokopisi: İSAM Ktp. Nu. 8906).
Yazarın biyografisi için bk. "Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddîn Muhammed Gülşenî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muhyii-gulseni-ekmekcizade-seyh
Eserden Örnekler
Resûlu’llah salla’llâhu aleyhi ve sellem buyurur: Halk, götüri Allah Teâlâ’nun ıyâlidür. İmdi Allah Teâlâ’ya halkınun sevgülüregi ıyâlu’llâha enfa‘ıdur. Pes, ma‘lûm ola ki mü’min olan kimesne, halk-ı âlemi sinleri muktezâsınca riâyet eyleye. Ya‘nî pîrleri babası ve yiğitleri kardeşi ve tâzeleri oglı gibi bilüp ve peder ve birâder ve püser ile olan hukûkı gayrılar ile yerine getüre ve cümlesine eylük sana ki Hayru'n-nâsi men yenfe'u'n-nâsdur. Hakîkat: Kâle'llâhü Te'âlâ: Ve mâ halaktü'l-cinne ve'l-inse illâ li-ya'büdûni. Kâle'l-müfessirûn ey li-ya'rifûn, ekûlü ey li-yuhibbûn. Zîrâ muhabbet cümleyi câmi‘dür. Ve bu nûr-ı hadîs-i kudsî andan lâmi‘dür ki Küntü kenzen mahfiyyen... (Muhyî-yi Gülşenî: 225a).
Kaynakça
Adıgüzel, Niyazi (2008). Edirneli Ahmet Bâdî’nin “Riyâz-ı Belde-i Edirne” Adlı Eserinin Tezkire Kısmı. Doktora Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi.
Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyya Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
Arı, Abdullah. (2010). Muhyî-i Gülşenî, Eserleri ve Sîret-i Murâd-ı Cihân (İnceleme- Metin- Sözlük). Yüksek Lisans Tezi. Celal Bayar Üniversitesi: Manisa.
Bursalı Mehmed Tâhir (1333-1342). Osmanlı Müellifleri. C.3. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
Canım, Rıdvan (1995). Edirne Şâirleri. Ankara: Akçağ Yay.
Cunbur, Müjgân (2006 ). “Muhyî”. Türk Dünyası ve Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C.6. Ankara: AKM Yay. 420.
Çelik, Nilüfer (hzl.) (2014). Muhyî-i Gülşenî- Şehd-i Ebrâr (İnceleme-Metin-Dizin). Doktora Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.
Donuk, Suat (hzl.) (2017). Nev‘îzâde Atâyî Hadâiku’l-Hakâ’ik fî Tekmileti’ş-Şakâ’ik. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.
İpekten, Halûk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.
İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü'l-ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay.
Kandemir, M. Yaşar (2006). "Münzirî". İslâm Ansiklopedisi. C. 32. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 35-37.
Koç, Mustafa (2004). “16. yy. da Türkçe Yazılmış İzhâr-ı Ezmâr-ı Mâ-tekaddem ve Keşf-i Estâr-ı Merci’un-İleyh-i Mübhem Adlı Zamir Kitabı”. V. Uluslar arası Türk Dili Kurultayı. Ankara: TDK Yay. C. 2. 2005-2021.
Koç, Mustafa (2005). “16. Yüzyıl’da Kaleme Alınmış Bir Aşk Metni: Muhyî-i Gülşenî’nin İhsânnâme Adlı Mesnevîsi”. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi 8: 185-237.
Koç, Mustafa (2006). Baleybelen, Muhyî-i Gülşenî, İlk Yapma Dil. İstanbul: Klasik Yay.
Koç, Mustafa (2006). “16. yy’da Yapılmış Osmanlı Gramer Çalışması: Bünyâd-ı Şi’r-i Ârif”. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi 9: 209-234.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.
Muhyî-yi Gülşenî. Mecmûa. Mısır Hidiviyye Ktp. nu. 7128. vr. 225a.
Solmaz, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şu’ârâsı (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay.
Şemseddin Sâmî (1316/1898). Kâmûsü'l-A’lâm. C. 6. İstanbul: Mihran Matbaası.
Tümsek, Abdullah (hzl.) (2004). Muhyî-i Gülşenî Ahlâk-ı Kirâm. İstanbul: İnsan Yay.
Ulusoy, Ceren (hzl.) (2014). Muhyî-i Gülşenî'nin Şehd-i Ebrâr Mesnevisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
Yapıcı, Uğurtan (2009). Edirneli Mevlevî ve Gülşenî Şairler. Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi.
Yazıcı, Tahsin (1982). Muhyî-yi Gülşenî, Menâkib-i İbrâhîm-i Gülşenî ve Şemleli-zâde Ahmed Efendi Şive-i Tarîkat-i Gülşeniye. Ankara: TTK Yay.
Yazıcı, Tahsin (2006). “Muhyî-yi Gülşenî”. İslâm Ansiklopedisi. C. 31. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 79-81.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | BÜNYÂD-I Şİ'R-İ ÂRİF/RİSÂLE-İ KÂFİYE (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
| 2 | KAVÂ’İD-İ BÂLEYBELEN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
| 3 | GÜL-İ SAD-BERG (HALVETÎ MUHYÎ) | Halvetî Muhyî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
| 4 | DÎVÂN (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Araş. Gör. Murat ASLAN |
Görüntüle | ||
| 5 | MESÂDİR-İ ELSİNE-İ ERBA‘A (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
| 6 | MENÂKIB-I İBRÂHÎM GÜLŞENÎ (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Faruk Sönmez |
Görüntüle | ||
| 7 | ŞERH-İ HADÎS-İ CİBRÎL (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
| 8 | HüSN Ü DİL (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Doç. Dr. Berat Açıl |
Görüntüle | ||
| 9 | GAZÂLE-NÂME (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Araş. Gör. Murat ASLAN |
Görüntüle | ||
| 10 | GAZÂLE-NÂME (MENSUR) (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Araş. Gör. Murat ASLAN |
Görüntüle | ||
| 11 | MUHTASAR İLM-İ MEVCÛDÂT (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
| 12 | NEFHATÜ'L-ESRÂR (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d .935/1528-ö. 1014-1017/1605-1608 (?) | Diğer Şule Kandemir |
Görüntüle | ||
| 13 | AHLÂK-I KİRÂM (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi (d .935/1528-ö. 1014-1017/1605-1608 (?) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
| 14 | SİLSİLETÜ’L-AŞK (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
| 15 | ŞEHD-İ EBRÂR (MUHYÎ-İ GÜLŞENÎ) | Muhyî-i Gülşenî, Ekmekçi-zâde Şeyh Muhyiddin Muhammed Gülşenî Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Nülüfer ÇELİK |
Görüntüle | ||
| 16 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
| 17 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
| 18 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
| 19 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
| 20 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
| 21 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
| 22 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 23 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
| 24 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
| 25 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |