ŞERH-İ GAZELİYYÂT-I SULTÂN MURÂD-I SÂLİS (ŞEMSÎ)
gazel şerhi
Şemsî, Şemseddîn Sivasî (d. 926/1520 - ö. 1006/1597)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şemseddîn Sivâsî tarafından III. Murad’ın şiirlerine yazılan tasavvufî şerh.  Şerhin iki nüshası bulunmaktadır. İlk nüsha Süleymaniye Ktp. H. Şemsi F. Güneren 23 109b-128a, ikinci ve tezhipli nüsha ise İzzet Koyunoğlu Ktp. 12856 numarada 1b-14b varakları arasındadır. Sivâsî’ye ait olduğu belirtilen (Paksoy 2007: 446) ve daha sonra neşredilen (Sürer 2017) şerh ise Hâşimî Emir Osman’a aittir (Öztürk ve Arı 2020). Şemseddin Sivâsî’nin şerhi diye neşredilen ve Hâşimî’ye ait olan metin Süleymaniye Ktp. Amcazâde Hüseyin Paşa 282/2 numarada 114b-167b varakları arasında bulunmaktadır. Hâşîmî’ye ait şerhin başka bir nüshası kısmi farklılıklarla birlikte TİEM 1901 (1b-91b) numaradadır (Dağlar 2019: 35-120; Şahin 2019: 31-109).

Sivâsî, III. Murad’a ait üç Türkçe gazeli yine Türkçe olarak Safer 987/Nisan 1579’da şerh etmiştir. Şârih, şiirlerin 987/1579 tarihinde şerh edilmek üzere kendisine padişahın doğrudan emri olduğunu ve sâhibü’l-fazli ve’l-yakîn birisi aracılığıyla gönderildiğini (H. Şemsi F. Güneren 23 116a-b) söyler. Şerh metninde ilk önce sultana ait beyti vermiş ardından kelimelerin lügat anlamını vermeden doğrudan tamamen tasavvufî olarak yorumlanan şerhe geçilmiştir. Şârih ayrıca beyitleri şerh ederken kendi şiirlerinden ve farklı şairlere ait şiirlerden de alıntılar yapmıştır.

Sivâsî’ye ait şerhin kısmi tanıtımı olmakta birlikte metin üzerine herhangi bir çalışma yapılmamıştır (Öztürk ve Arı 2020).

Yazarın biyografisi için bk. "Şemsî, Şemseddin Sivâsî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semsi-semseddin-sivasi  

Eserden Örnekler


Yâr olıgör yâr-ile ferdâda olgıl bahtiyâr

Zîrâ yâr ile yâr olmaga devâm-ı şuhûd lâzım gelür. Mecâz tarîkıyle melzûm zikr olınup lâzım murâd olmak kâʿide-i meʿâniyedür. Fe-emmâ yâr-ile yâr olmagun beyânı bu mukaddimeye mevkûfdur ki benî Âdem egerçi cismâniyyet sebebi ile nihâyet kesâfetdedür, ammâ rûhâniyyet hasebi ile gâyet letâfetdedür. Lâ-cerem her neye kim yönün döner, hemân anun hükmin ve her neye kim teveccüh ider anun rengin kabûl ider [Süleymaniye Ktp. H. Şemsi F. Güneren 23, 117a-118b]. 

Kaynakça


Dağlar, Abdülkadir (2019). Mir’âtu’l-Gaybi’l-Hâkânî/Sultân 3. Murâd’ın Gazellerine Şerhler. İstanbul: DBY Yay.

Öztürk, Uğur ve Osman Sacid Arı (2020). “Şiire Anlam Katmak: Sultan III. Murad’ın şiirlerine yapılan şerhler ve Derviş Mehmed’in tasavvufî şerhi”. Cemal Aksu Armağanı. Ed. Müslüm Yılmaz ve Ayşe Aksu. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yay. 847-930.

Paksoy, Kezban (2007). “Şerhu Gazeliyyāti’s-Sultan Murād es-Sālis”. Turkish Studies/Türkoloji Araştırmaları 2/3: 444-448.

Süer, Fatih Ramazan (Eylül 2017). Şerh-i Gazeliyyâti’s-Sultân Muradu’s-Sâlis. Sivas: Sivas Belediyesi Yay.

Şahin, Nurdan (2019). III. Murad’ın şiirlerine yazılan Şerhler Mecmuası: Şürûhu’l-Füyûzât. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


ÖZTÜRK, UĞUR. "ŞERH-İ GAZELİYYÂT-I SULTÂN MURÂD-I SÂLİS (ŞEMSÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/serh-i-gazeliyyat-i-sultan-murad-i-salis-semsi. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (ŞEMSÎ) ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Mehmet Halil Erzen
Görüntüle
2 SÜLEYMÂNİYYE (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. okan doğan
Görüntüle
3 İBRET-NÜMÂ (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. okan doğan
Görüntüle
4 MEVLİD (ŞEMSÎ) ŞEMSÎ, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu
Görüntüle
5 GÜLŞEN-ÂBÂD (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer
Görüntüle
6 HEŞT BİHİŞT (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. Duygu KAYALIK ŞAHİN
Görüntüle
7 MİR'ÂTÜ'L-AHLÂK (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Prof. Dr. Ahat Üstüner
Görüntüle
8 MENÂKIB-I İMÂM-I A‘ZAM (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. okan doğan
Görüntüle
9 TERCEME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
10 MENÂKIB-I ÇEHÂR-YÂR-İ GÜZÎN (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. yusuf yıldırım
Görüntüle
11 İRŞÂDÜ'L-AVÂM (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. Öğr. Üyesi Ayşe PARLAKKILIÇ MUCAN
Görüntüle
12 UMDETÜ'L-HUCCÂC (ŞEMSEDDİN SİVÂSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. Fatih Ramazan Süer
Görüntüle
13 MENÂZİLÜ'L-ÂRİFÎN (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. yusuf yıldırım
Görüntüle
14 EMR-İ İLÂHÎ VE HÜCCET-İ İLÂHÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Doç. Dr. yusuf yıldırım
Görüntüle
15 DÂİRETÜ'L-USÛL (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî (D. 926/1520 - Ö. 1006/1597) Dr. Fatih Çınar
Görüntüle
16 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
17 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
18 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
19 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
20 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
21 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
22 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
23 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
24 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
25 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle