- Yazar Biyografisi (TEİS)
Abdülhay - Madde Yazarı: Dr. Hacer SAĞLAM
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Şerh
- Yayın Tarihi:27/01/2022
ŞERH-İ GAZEL-İ HACI BAYRÂM-I VELÎ (ABDÜLHAY)
şerhAbdülhay (d. ?/? - ö. 1117/1705)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Hacı Bayrâm-ı Velî’nin, Çalab’ım Bir Şar Yaratmış şeklinde başlayan şiirine yazılan şerh. Şârih; şerhe, besmele, tahmîd ve salvele ile başlar. Hacı Bayram-ı Velî'yi ve söz konusu şiirini methettikten sonra, farklı bir lisan içermesi ve insanlar arasında meşhur olmasından mütevellit, şiirin şerh ve tefsire muhtaç olduğunu ifade eder. Bu niyetle bir şerh kaleme alma ihtiyacı hâsıl olmuştur. Abdülhayy-ı Celvetî, mezkûr şerhte, bazı sembolik ifadelerin tasavvufî karşılıklarını izah eder. Şâr, yani şehir remzini her beyitte, o beytin konusuna göre farklı manalar vererek yorumlar (Tatcı 2020: 62).
Zaman zaman Arapça ifadelerin görüldüğü şerhte, açık bir dil hâkimdir. Şârih, âyet ve hadisler yanında, Gafûrî Efendi ve Hz. Pîr Hüdâyî Mahmud Efendi’den de beyit iktibasları yapar. Her bir kıt'ayı tasavvufî remizlere göre yorumlayıp Hacı Bayram-ı Velî'nin dilinden öğütlerde bulunur. Şerh, dua ile sona erer.
Şerhin bugüne dek iki nüshası tespit edilmiştir. Bunlardan biri, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesinde bulunan Şerh-i Gazel-i Hacı Bayrâm-ı Velî adında olup Türkçe Yazmalar Bölümünde 9771 numarada kayıtlıdır. Aynı adlı diğer nüsha, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kitaplığında OEYz997/2 numarada kayıtlıdır. İki varaktan oluşan bu nüshanın müellif hattı olduğu tespit edilmiştir (Erdoğan ve Sağlam 2018: 390-391).
Şerh üzerindeki ilk çalışma, 2016 yılında, "Kalem Eğitim Kültür Akademi Derneği" tarafından düzenlenen Uluslararası Hacı Bayram-ı Velî Sempozyumunda, "Çalabım Bir Şar Yaratmış ya da Hacı Bayram-ı Veli'nin Bir Şiirine Yazılan Şerhler Üzerine" adıyla Prof. Dr. Mustafa Erdoğan ve Hacer Sağlam tarafından takdim edilmiştir. Bu çalışma, 2018 yılında, kitap bölümü olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları tarafından, Hacı Bayram-ı Velî kitabında yer almıştır. Şerh üzerindeki son çalışma, Mustafa Tatcı ve Veysel Akkaya'ya aittir. Şerh, 2020 yılında, müstakil bir kitap çalışması olarak yayımlanmıştır.
Abdülhay'ın biyografisi için bk. "Abdülhay". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdi-abdulhay
Eserden Örnekler
Pes malûm ola ki Çalab lafzını lisân-ı Türkî'de Bârî Te'âlâ'ya ıtlak olunmada ıstılahdur. Şâr şehr dimekdür. Allâhu a'lem dimek ister ki benî Âdem'i 'ademden vücûda getüren Allâhu azîmü'ş-şân makâm-ı sırrun mâbeyninde bir şehr-i 'azîm halk eylemişdür. Ol şehrün ismi gönül şehridür. Sıhhati hadîs-i kudsî ile sâbitdür. Mâ vese'anî arzı ve lâ semâ'î ve lâkin yese'anî kalbü 'abdi'l-mü'minü't-takvâ e'n-nakîdür. Zîrâ Allâhu Te'âlâ Hazretleri zamân u mekândan münezzehdür. İki cihân buyurmaları biri makâm-ı nefsdür ve biri makâm-ı sırdur. (Osman Ergin Yz. No. 997/2, vr. 7a)
Kaynakça
Erdoğan, Mustafa ve Sağlam, Hacer (2016). "Çalabım Bir şar Yaratmış ya da Hacı Bayram-ı Veli'nin Bir Şiirine Yazılan Şerhler Üzerine". Uluslararası Hacı Bayram-ı Velî Sempozyumu. Kalem Eğitim Kültür Akademi Derneği. Ankara: Anıl Matbaacılık. 411-433.
Erdoğan, Mustafa ve Sağlam, Hacer (2018). "Çalabım Bir şar Yaratmış ya da Hacı Bayram-ı Veli'nin Bir Şiirine Yazılan Şerhler Üzerine". Hacı Bayram-ı Veli. (ed. İ. E. Arıoğlu). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı. 305-401.
Şerh-i Gazel-i Hacı Bayrâm-ı Velî. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi. Türkçe Yazmalar Bölümü. No. 9771. vr. 23b-26a.
Şerh-i Gazel-i Hacı Bayrâm-ı Velî. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı. Osman Ergin Yz. No. 997/2. vr. 6b-10a.
Tatcı, Mustafa ve Akkaya, Veysel (2020). Hacı Bayram-ı Velî Şerhi. İstanbul: H Yayınları.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDÜLHAY CELVETÎ) | Abdülhay Celvetî | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği Doç. Dr. Hamza KOÇ |
Görüntüle | ||
2 | TEFSİR-İ BA’Z-I SÜVER-İ KUR’ANİYYE | Abdülhay Celvetî | Doç. Dr. Şükrü Maden |
Görüntüle | ||
3 | TEZKİRE-İ ŞU'ARÂ (SÂLİH AYNÎ MEHMED EFENDİ) | Aynî, Sâlih Aynî Mehmed Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN (EŞREF-İ SÂNÎ) | Eşref-i Sânî, Şeyh Seyyid | Öğretmen Kevser Kıroğlu |
Görüntüle | ||
5 | TECELLİYÂT (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) | Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi | Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN |
Görüntüle | ||
6 | ÂDÂB-I HURDE-İ TARîKÂT (HİMMET/ABDÎ, BOLULU ŞEYH HİMMET EFENDİ) | Himmet/Abdî, Bolulu Şeyh Himmet Efendi | Araş. Gör. Emrah Baş |
Görüntüle | ||
7 | VAHDETNÂME (LÂMEKÂNÎ) | Lâmekânî, Hüseyin | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle | ||
8 | MECMÛA-İ ŞEYH MISRÎ EFENDİ (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed | Akın ZENGİN |
Görüntüle | ||
9 | RİSÂLE-İ VAHDET-İ VÜCÛD (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle | ||
10 | RİSÂLE-İ EŞRÂTU’S-S‘AT (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/Mehmed | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
11 | RİSALE-İ TEVHÎD (NİYÂZÎ-İ MISRÎ) | Niyâzî-İ Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
12 | ED-DEVRETÜ’L-ARŞİYYE (MISRÎ) | Niyâzî-i Mısrî, Muhammed/ Mehmed | Dr. Muhammed Ülgen |
Görüntüle |