ŞERH-İ ELİF-NÂME
elifname şerhi
Fahrî Ahmed (d. ? - ö. 1213/1214-1799)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Fahrî’nin kaynaklarda hayatı hakkında bilgiye ulaşılamayan Nesîb mahlaslı dervişinin manzumesini şerhidir. Nesîb’in Elif-nâme’si kıt’a nazım şekli ile mefâîlün/mefâîlün/mefâîlün/mefâîlün vezninde 12 beyit olarak kaleme alınmıştır. Her harfe tasavvufi bir anlam yüklenen manzumede harfler mısra başlarına değil mısra içlerine yerleştirilmişlerdir (Aslan 2008: 161). Fahrî, Nesîb’in Elif-nâme’sinin ilk beytini tanzir etmiş ve tamamını mensur olarak şerh etmiştir. Şerh-i Elif-nâme, Atatürk Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi’nde İ. Saib no. 636/1’de olup yazmanın 1b-18a yaprakları arasında yer almaktadır.

Fahrî’nin şerhinde Celvetîlik’i öne çıkardığı ve buna bağlı olarak subjektif yorumlarda bulunduğu görülür. Eserin çevriyazılı metnini yayımlayan Üzeyir Aslan eserde yer alan harflerin tasavvufî manalarını ve metinde öne çıkan diğer tasavvufi kavramları listelemiştir. Fahrî’nin şerhine göre Nesîb’in Elif-nâme’sinde yer alan harflerin tasavvufi anlamları şöyledir:

Elif: sûret-i mürşid-i kâmil, bâ: süveydâ-yı kalb, tâ: makâm-ı telvîn, sâ: mertebe-i seyr-i ani’llâh, cim: tarîkat-ı Celvetiyye, hâ: hayât-ı câvidân, hı: hayâl-i hâm, dâl: devâm-ı zikr, râ: reyyân olma, zâ: zühd, sin: sülûk, şin: şeyh, sâd: vesîle-i mahabbet-i ilâhiyye, dâd: zû-i şems-i zât-ı ilâhiyye, tı (hâ ile birlikte): âdem-i ma’nî, zı: âlem-i sıfât, ayın: ayn-ı evvel ve ayn-ı sânî, gayın: âlem-i sıfât, fâ: fenâ-i mahz, kâf: Kaf dağı, kef: kemâl-i ma’rifet, lâm: ledünnî lezzet, mîm: mürşid-i kâmil, nûn: ilm-i irfân, vâv: evlâd-ı ma’nevî, hâ: hüviyyet-i zâtiyye, lâ: kelîme-i tevhîd ve yâ: sevâdü’l-vechi fi’d-dâreyn makâmı demek olur (Aslan 2008: 162).

Şairin biyografisi ve eserlerinden örnekler için bk. “Fahrî, Ahmed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fahri-ahmed

Eserden Örnekler


“Elifden başladı dil bâda buldı sırr-ı rûhânî” Elifden başladı Fahrî velîkin nokta-i bâda

“Tedennî eyleyüp tâdan sebât ümmîd edüp sâda” Hep ilm-i evvelîn ü âhirîni bildi manada

Elifden murâd sûret-i mürşid-i kâmildir ki hemîşe râst-güftâr u müstakîmü’l-etvâr ve dâima sâkin olup nokta-i sivâ vü harekât-ı nâ-ber-câdan âzâde olarak reh-i râst-ı Hakda üstüvâr olmasından kinâyetdir. Başlamadan murâd anların hakkâniyyetin ikrâr ve rûz u şeb hizmetlerin câna minnet bilüp bey’at-kerde ve irâdet-âverde oldugın beyandır. Ve dil zikrinden murâd zât-ı nâzım-ı merkumdur. Bâda buldı sırr-ı ruhânî ibâresi süveydâ-yı kalbe işâretdir ki mahall-i vâridât-ı gaybiyye ve merkez-i dâ’ire-i fuyûzât-ı ilâhiyyedir. Yâhud elifden murâd âlem-i lâhûtdır ki mukâbele-i âlem-i nâsûtdır. Ya’ni âlemi lâhût ahadiyyet-i zâtiyye dedikleri mertebedir ki mebde-i cemi‘-i ta‘ayyünâtdır (Aslan, 2008: 167).

Kaynakça


Aslan, Üzeyir (2008). “XVIII. Yüzyıl Mutasavvıf Şairlerinden Fahrî Ahmed ve Elif-Name Şerhi”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, İstanbul, S. 19, s. 157-192.

Atıf Bilgileri


Tanç, Nilüfer. "ŞERH-İ ELİF-NÂME". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/serh-i-elif-name-tees-393. [Erişim Tarihi: 24 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (Fahrî, Ahmed) Fahrî, Ahmed Doç. Dr. Mehmet Ünal
Görüntüle
2 ŞERH-İ ŞATHİYE-İ MÜFTÜ BABA Fahrî, Ahmed Doç. Dr. Nilüfer Tanç
Görüntüle
3 ŞERH-İ GÜLŞEN-İ TEVHİD Fahrî, Ahmed Prof. Dr. Selami Şimşek
Görüntüle
4 KASİDE-İ FAHRİ EFENDİ Fahrî, Ahmed Doç. Dr. Nilüfer Tanç
Görüntüle
5 VÂRİDÂT (FAHRÎ) Fahrî, Ahmed Doç. Dr. Nilüfer Tanç
Görüntüle
6 ŞERH-İ ŞÂHİDÎ (FAHRÎ) Fahrî, Ahmed Diğer Deniz Şeyma Kulaksız
Görüntüle
7 KURRETÜ'L-UYÛN Ra'ûfî, Şeyh Seyyid Ra'ûfî Ahmed Efendi Öğretmen mehmet cemal öztürk
Görüntüle
8 VÂRİDÂT (AZÎZ) Azîz, Azîz Ali Efendi Araş. Gör. Dr. nesrin aydın satar
Görüntüle
9 DÎVÂN-I İLÂHİYYÂT (İBRÂHİM HÂS) İbrâhim Hâs Doç. Dr. Hasan Gültekin
Görüntüle
10 ŞERH-İ EBYÂT-I YÛNUS EMRE (İBRÂHİM HÂS) İbrâhim Hâs Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
11 DÎVÂN (KAYGULU HALİL EFENDİ) Kaygulu Halil Efendi Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
12 HÂDİ’L-UŞŞÂK (KAYGULU HALÎL EFENDİ) Kaygulu Halil Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
13 TEFSİR-İ BA’Z-I SÜVER-İ KUR’ANİYYE Abdülhay Celvetî Doç. Dr. Şükrü Maden
Görüntüle
14 DÎVÂN (İLÂHİ-NÂME) Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Doç. Dr. abdulkadir erkal
Görüntüle
15 MA‘RİFETNÂME Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu
Görüntüle
16 ‘İRFÂNİYE Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı Diğer Emine Güleç
Görüntüle