- Yazar Biyografisi (TEİS)
Fahrî Ahmed - Madde Yazarı: Doç. Dr. Nilüfer Tanç
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Şerh
- Yayın Tarihi:24/02/2022
ŞERH-İ ELİF-NÂME
elifname şerhiFahrî Ahmed (d. ? - ö. 1213/1214-1799)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Fahrî’nin kaynaklarda hayatı hakkında bilgiye ulaşılamayan Nesîb mahlaslı dervişinin manzumesini şerhidir. Nesîb’in Elif-nâme’si kıt’a nazım şekli ile mefâîlün/mefâîlün/mefâîlün/mefâîlün vezninde 12 beyit olarak kaleme alınmıştır. Her harfe tasavvufi bir anlam yüklenen manzumede harfler mısra başlarına değil mısra içlerine yerleştirilmişlerdir (Aslan 2008: 161). Fahrî, Nesîb’in Elif-nâme’sinin ilk beytini tanzir etmiş ve tamamını mensur olarak şerh etmiştir. Şerh-i Elif-nâme, Atatürk Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi’nde İ. Saib no. 636/1’de olup yazmanın 1b-18a yaprakları arasında yer almaktadır.
Fahrî’nin şerhinde Celvetîlik’i öne çıkardığı ve buna bağlı olarak subjektif yorumlarda bulunduğu görülür. Eserin çevriyazılı metnini yayımlayan Üzeyir Aslan eserde yer alan harflerin tasavvufî manalarını ve metinde öne çıkan diğer tasavvufi kavramları listelemiştir. Fahrî’nin şerhine göre Nesîb’in Elif-nâme’sinde yer alan harflerin tasavvufi anlamları şöyledir:
Elif: sûret-i mürşid-i kâmil, bâ: süveydâ-yı kalb, tâ: makâm-ı telvîn, sâ: mertebe-i seyr-i ani’llâh, cim: tarîkat-ı Celvetiyye, hâ: hayât-ı câvidân, hı: hayâl-i hâm, dâl: devâm-ı zikr, râ: reyyân olma, zâ: zühd, sin: sülûk, şin: şeyh, sâd: vesîle-i mahabbet-i ilâhiyye, dâd: zû-i şems-i zât-ı ilâhiyye, tı (hâ ile birlikte): âdem-i ma’nî, zı: âlem-i sıfât, ayın: ayn-ı evvel ve ayn-ı sânî, gayın: âlem-i sıfât, fâ: fenâ-i mahz, kâf: Kaf dağı, kef: kemâl-i ma’rifet, lâm: ledünnî lezzet, mîm: mürşid-i kâmil, nûn: ilm-i irfân, vâv: evlâd-ı ma’nevî, hâ: hüviyyet-i zâtiyye, lâ: kelîme-i tevhîd ve yâ: sevâdü’l-vechi fi’d-dâreyn makâmı demek olur (Aslan 2008: 162).
Şairin biyografisi ve eserlerinden örnekler için bk. “Fahrî, Ahmed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fahri-ahmed
Eserden Örnekler
“Elifden başladı dil bâda buldı sırr-ı rûhânî” Elifden başladı Fahrî velîkin nokta-i bâda
“Tedennî eyleyüp tâdan sebât ümmîd edüp sâda” Hep ilm-i evvelîn ü âhirîni bildi manada
Elifden murâd sûret-i mürşid-i kâmildir ki hemîşe râst-güftâr u müstakîmü’l-etvâr ve dâima sâkin olup nokta-i sivâ vü harekât-ı nâ-ber-câdan âzâde olarak reh-i râst-ı Hakda üstüvâr olmasından kinâyetdir. Başlamadan murâd anların hakkâniyyetin ikrâr ve rûz u şeb hizmetlerin câna minnet bilüp bey’at-kerde ve irâdet-âverde oldugın beyandır. Ve dil zikrinden murâd zât-ı nâzım-ı merkumdur. Bâda buldı sırr-ı ruhânî ibâresi süveydâ-yı kalbe işâretdir ki mahall-i vâridât-ı gaybiyye ve merkez-i dâ’ire-i fuyûzât-ı ilâhiyyedir. Yâhud elifden murâd âlem-i lâhûtdır ki mukâbele-i âlem-i nâsûtdır. Ya’ni âlemi lâhût ahadiyyet-i zâtiyye dedikleri mertebedir ki mebde-i cemi‘-i ta‘ayyünâtdır (Aslan, 2008: 167).
Kaynakça
Aslan, Üzeyir (2008). “XVIII. Yüzyıl Mutasavvıf Şairlerinden Fahrî Ahmed ve Elif-Name Şerhi”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, İstanbul, S. 19, s. 157-192.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (Fahrî, Ahmed) | Fahrî, Ahmed | Doç. Dr. Mehmet Ünal |
Görüntüle | ||
2 | ŞERH-İ ŞATHİYE-İ MÜFTÜ BABA | Fahrî, Ahmed | Doç. Dr. Nilüfer Tanç |
Görüntüle | ||
3 | ŞERH-İ GÜLŞEN-İ TEVHİD | Fahrî, Ahmed | Prof. Dr. Selami Şimşek |
Görüntüle | ||
4 | KASİDE-İ FAHRİ EFENDİ | Fahrî, Ahmed | Doç. Dr. Nilüfer Tanç |
Görüntüle | ||
5 | VÂRİDÂT (FAHRÎ) | Fahrî, Ahmed | Doç. Dr. Nilüfer Tanç |
Görüntüle | ||
6 | ŞERH-İ ŞÂHİDÎ (FAHRÎ) | Fahrî, Ahmed | Diğer Deniz Şeyma Kulaksız |
Görüntüle | ||
7 | KURRETÜ'L-UYÛN | Ra'ûfî, Şeyh Seyyid Ra'ûfî Ahmed Efendi | Öğretmen mehmet cemal öztürk |
Görüntüle | ||
8 | VÂRİDÂT (AZÎZ) | Azîz, Azîz Ali Efendi | Araş. Gör. Dr. nesrin aydın satar |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN-I İLÂHİYYÂT (İBRÂHİM HÂS) | İbrâhim Hâs | Doç. Dr. Hasan Gültekin |
Görüntüle | ||
10 | ŞERH-İ EBYÂT-I YÛNUS EMRE (İBRÂHİM HÂS) | İbrâhim Hâs | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (KAYGULU HALİL EFENDİ) | Kaygulu Halil Efendi | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
12 | HÂDİ’L-UŞŞÂK (KAYGULU HALÎL EFENDİ) | Kaygulu Halil Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
13 | TEFSİR-İ BA’Z-I SÜVER-İ KUR’ANİYYE | Abdülhay Celvetî | Doç. Dr. Şükrü Maden |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN (İLÂHİ-NÂME) | Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı | Doç. Dr. abdulkadir erkal |
Görüntüle | ||
15 | MA‘RİFETNÂME | Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı | Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu |
Görüntüle | ||
16 | ‘İRFÂNİYE | Hakkı, Erzurumlu İbrahim Hakkı | Diğer Emine Güleç |
Görüntüle |