- Yazar Biyografisi (TEİS)
Sahhâf Ahmed Rüşdî - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Seyit Yavuz
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Şerh
- Yayın Tarihi:10/01/2023
ŞERH-İ DÎVÂN-I URFÎ-İ ŞÎRÂZÎ (SAHHÂF AHMED RÜŞDÎ)
şerhSahhâf Ahmed Rüşdî (d. 1047/1637-ö. 1111/1700)
ISBN: 978-9944-237-87-1
16. yüzyılda İran'da yaşamış meşhur şair Urfî-i Şîrâzî'nin Dîvân'ına yapılan Türkçe şerhlerden biridir. Tam adı Ebu'r-Reşîd Ahmed Rüşdî olan şârih, kadılık ve müderrislik görevlerinde de bulunmuştur. İsminin önündeki "Sahhâf" ibaresinden ötürü bir dönem sahhâflık yaptığı da anlaşılmaktadır.
Şerhte yer alan açıklamalardan şârihin Arapça ve Farsça bildiği görülmektedir. Bugünkü mevcut bilgilere göre şerhin 226 varaklık tek nüshası İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Koleksiyonunda TY 3501 numarası ile kayıtlıdır. Bu nüsha, temmet kaydındaki bilgilere göre devrin bilinen müstensihlerinden Kıbleli-zâde Mahmûd tarafından 1154/1741 tarihinde istinsah edilmiştir. Eserin zahriye sayfasında yer alan fihrist, Urfî Dîvânı'ndaki 51 kasidenin ve bazı gazel ile kıt'aların şerh edildiğini göstermektedir. Şerhte yer alan bazı derkenarlar, Rüşdî'nin diğer Urfî Dîvânı şerhlerinden haberdar olduğunu da bildirmesi bakımından dikkat çekicidir. Hatta şârih, metin içinde veya derkenarlarda herhangi bir kelime veya ibare ile ilgili farklı rivayetleri göstermek için Neşâtî, Nazîrî ve Nedîmî'nin Urfî şerhlerinden de alıntılar yapmıştır. Ayrıca şerhteki bazı kelimelerin hangi anlamlara geldikleri derkenarlarda açıklanmış; hangi eserden yararlanıldıysa, o eserin alem olan ismi açıklamaların altında zikredilmiştir. Eserin yapısına ve şârihin şerh metoduna bakılarak, bu şerhin tercümeye yakın şerhler arasında değerlendirilebileceği düşüncesi ileri sürülebilir. Bunun yanı sıra bazı kelime, terkip veya ibarelerle Urfî'nin hangi anlamları kastettiği de şârih tarafından "ma'nâ-yı beyt budur ki..., mahsûl-i beyt budur ki..., ma'nâ-yı dürüst budur ki..." ifadeleriyle başlayan cümlelerde açıklanmıştır.
Bu şerh üzerine Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi'nde Hasan Fahri Dural tarafından bir doktora tezi hazırlanmaktadır.
Müellifin biyografisi için bk. "Rüşdî, Sahaf Ebu'r-Reşid Ahmed Rüşdî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rusdi-sahaf-eburresid-ahmed-rusdi
Eserden Örnekler
Der Tevhîd-i Bârî Azze İsmuhu
Yâ Mu'în
Ey metâ'-ı derd der bâzâr-ı cân endâhteî
Gevher-i her sûd der ceyb-i ziyân endâhteî
Nesr: Ma'nâ-yı beyt böyledür ki ey Cenâb-ı Hak sen derd metâ'ını cân bâzârına bırakmışsın. Her fâ'ide cevherini ziyân ceybine bırakmışsın. Ya'nî senün metâ'-ı derd-i aşkun cân ile alınur ve âşık mâdâm ki râh-ı aşkda mahv-ı vücûd itmeyüp sûretâ ifnâ-yı cân u ten ziyânını itmeyince ma'nen mahz-ı sûd olan gevher-i aşkı tahmîl idemez dimekdür.
Der çemenhâ-yı muhabbet her kadem hûn Kerbelâ
Ez nesîm-i işve ferş-i erguvân endâhteî
Ma'nâ-yı beyt böyledür ki muhabbet [ü] aşk çemenlerinde her kadem Kerbelâ gibi işve nesîm ü rûzgârından erguvân-reng olan ferşi bırakmışsın. Nesîm-i işveden murâd tecelliyyâtdur. Ferş-i erguvândan murâd meydân-ı aşkda nisâr olan hûn-ı âşıkândur. (İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Koleksiyonunda TY 3501. vr. 1b)
Kaynakça
Gözitok, M. Akif (2020). Tellizâde Vehbî ve Urfî-i Şîrâzî Dîvânı Şerhi. Erzurum: Mim Yay.
Sahhâf Ahmed Rüşdî. Şerh-i Dîvân-ı Urfi-i Şîrâzî. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Koleksiyonu, TY 3501.
Yavuz, Seyit (2020). “Sahhâf Ahmed Rüşdî’nin Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî Adlı Eseri”. Türkiyat Mecmuası, 30 (2):757-790.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (RÜŞDÎ, EBU'R-REŞÎD AHMED EFENDİ) | Rüşdî, Ebu’r-Reşîd Ahmed | Dr. Öğr. Üyesi Fatma İmamoğlu |
Görüntüle | ||
2 | DÎVÂN (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE ŞEYH ABDULLÂH EFENDİ) | Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Bekir Belenkuyu |
Görüntüle | ||
3 | GENCÎNE-İ İ'CÂZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) | Abdî, Himmet-zâde Şeyh Abdullâh Efendi | Araş. Gör. Emrah Baş |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN-I LUGAZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) | Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
5 | DÎVÂN (BEHCETÎ HÜSEYİN EFENDİ) | Behcetî Hüseyin Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
6 | DÎVÂN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
7 | FARSÇA DÎVÂNÇE (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
8 | BEHİŞT-ÂBÂD (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
9 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
10 | MÜNŞE'AT (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) | Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi | Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN |
Görüntüle |