Ali Urfî’nin (d. ? - ö. 1305/1887-1888) Niyâzî-i Mısrî Dîvân’ında yer alan şiirlere yaptığı şerhlerden oluşan eseri. Niyâzî-i Mısrî’nin bir ya da birkaç şiirine şerhler yapılmış olmakla birlikte Dîvân hacminde onun şiirlerini şerh edenler bilindiği kadarıyla Muhammed Nûru’l-Arabî (Seyyid Muhammed Nûru’l-Arabî: 2014) ve halifesi Ali Urfî’dir. Eserin yazma olarak iki nüshası; İBB Atatürk Kitaplığı, Osman Ergin Yazmaları, 527/5 ve Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi, Yazma no: 37305 demirbaş numaralarında kayıtlıdır.

Dîvân’ın matbu Bulak nüshasını esas alan Ali Urfî, Niyâzî-i Mısrî’nin 189 şiirine şerhler yapmıştır. Telifine dair herhangi bir sebep (sebeb-i teşrîh) belirtmese de özellikle diğer bazı şerh türü eserlerinde mübtedî sâlikleri talim etmek maksadına dikkat çekmesi göz önünde bulundurulduğunda şârihin bu şerhini de aynı sebep ve amaca binaen kaleme aldığı söylenebilir. Urfî, Misrî’nin şiirlerini; söylendiği nazım şekline göre genellikle beyt, bend ya da dörtlük gibi anlamlı cüzlere bölerek, sanatlı söyleyişlerden uzak, Arapça, Farsça lafızlara yer verse de sade, akıcı, anlaşılır bir dil ve üslupla şerh etmiştir. Yer yer ayet, hadis, tefsir, tasavvufî eserler, kelâm-ı kibâr gibi kaynaklara da açıklamasını delillendirmek-kuvvetlendirmek (istişhâd) için başvurmuştur. O, bazı şiirleri hall-i müşkilât tarzı metotla muhtasar olarak şerh ederken bir kısım şiiri de tevile, yorumlamaya-açıklamaya, şairin muradına/maksadına değinmeye, kelimelerin filolojisine dair çokça ayrıntıya ağırlık vermeden, diliçi çeviri denilebilecek türde nesre aktarmakla yetinmiştir. Bu bağlamda şerhin muhtevası da yorum katmanlarından ziyade ilgili şiirlerde geçen konuların, manaların ve Misrî’nin muradının, temelde melâmet ilke ve esasları bulunacak şekilde kısaca açıklanmasına/açığa çıkarılmasına işaret edilmesinden ibaret kalmıştır. (Ayrıca bk. Yılmaz 2019: 168-184).

Ali Urfî’nin bu şerhi üzerine bir kitap çalışması yapılmıştır (Tatcı 2018).

Şairin biyografisi için bk. “Ali Urfî Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-urfi-efendi.